Adil El Arbi en Bilall Fallah: ‘Ook al werken we in Amerika, ons hart ligt hier’

Uiteraard is dat goed. Het doet me wel denken aan jullie debuutfilm. Image hekelde in 2014 het contrast tussen de werkelijkheid in Molenbeek en wat de Vlaamse media ervan maakten. Vandaag heeft Molenbeek het aan de stok met de hele wereldpers.
EL ARBI: Image is nu van toepassing op de hele wereld. We kunnen op grotere schaal dezelfde mediakritiek toepassen. Er was nog nooit een film gemaakt over Molenbeek en hoe de media Marokkanen portretteren. Wij hebben dat wel gedaan. Toen was dat niet speciaal genoeg, maar nu is het bijzonder actueel. De hele wereld denkt dat de gemeente een broeihaard is voor internationaal terrorisme, waarbij driekwart van de bevolking gelinkt is aan Islamitische Staat. Dat is in de verste verte niet het geval. Maar de paar gevallen krijgen de meeste aandacht. Dat is begrijpelijk, maar toch...

Stonden de eerste maanden van 2017 in het teken van de voorbereiding op Patser?
BILALL FALLAH: Neen! In februari vertrokken we voor drie maanden naar Amerika voor de opna­mes van de pilot van de tv-serie Scalped.

EL ARBI: We hadden money nodig en het is moeilijk om zo'n pilot te weigeren. Het was bovendien een supercool project. Scalped was gebaseerd op een comic over de native Americans van vandaag. 90 procent van de cast zouden native Americans zijn. Helaas hield de tv-zender ermee op toen we de pilot aan het monteren waren.

FALLAH: Dat willen we nooit meer meemaken. Dat was een enorm bittere pil om te slikken. Een slag in het gezicht. We hadden hart en ziel in dat vernieuwende project gelegd. Véél volk heeft daar keihard aan gewerkt, het verhaal was supercool en interessant. Maar ineens hield de tv-zender op te bestaan. Einde verhaal. Fucking erg.

Konden jullie het jullie veroorloven om zo lang in Amerika te zijn terwijl de opnames van Patser voor de deur stonden?
EL ARBI: Niet echt. (Lacht) Het was totale chaos. Hashtag (een kortfilm die waarschuwt voor de gevaren van catfishing, nr) kwam daar ook nog eens bij. De stress was enorm. Gelukkig kregen we veel steun van onze producers. Ik ben in april al teruggekeerd, terwijl Bilall tot in mei in de States bleef.
FALLAH: 2017 was afzien. Bloed, zweet en tranen.

Image en Black waren door en door Brussels. Voor Patser zijn jullie naar Antwerpen uit­geweken. Een groot verschil?
EL ARBI: Antwerpen heeft als filmstad veel meer ervaring dan Brussel. Niemand draait graag in Brussel. Dat is een hel. Hou maar eens rekening met negentien burgemeesters en zes politiezones. In Antwerpen onderhandel je met één burgemeester en een commissaris en werk je samen met een filmcel die aan de lopende band films en series begeleidt. Bovendien herkennen ze Bilall en mij daar veel sneller. Daar zeggen ze: “Jullie maken een film? Kom maar, kom maar!”

Dus we zien jullie hier niet meer terug.
FALLAH: Wees niet bang, we maken nog weleens een film in Brussel. (Lacht) Elke stad heeft haar eigen schoonheid. Antwerpen heeft een heel ander uiterlijk en karakter dan Brussel. De haven is heel cinemavriendelijk en speelt een belangrijke rol in Patser. Wat Antwerpen dan weer mist, is het grootstadsgevoel. Daarvoor moet je in Brussel zijn. Ik kom uit het Brusselse, daar ligt mijn hart. Dansers, muzikanten, acteurs zijn hier goed bezig. Er is een heel artistieke generatie opgestaan en die wil ik keihard supporten.

Afgaande op de blitse poster, gemaakt door de Brusselse Amira Daoudi, wordt Patser een hommage aan de gangsterfilm en de eighties.
FALLAH: Patser is een explosief en cool eer­betoon aan de films uit die tijd: aan de gangsterfilms, maar ook aan Star Wars bijvoorbeeld. De poster refereert ook aan games als GTA. Wij zijn opgegroeid met de films van de jaren 1980 en ’90. Ik ging met mijn vader naar de videotheek in Schaarbeek of Vilvoorde. De eerste film die ik in de bioscoop heb gezien was Jurassic Park. Wat een welcome to cinema! Mijn vader was ook een grote fan van sciencefiction en historische epossen. Telkens als zo’n spektakelfilm uitkwam, gingen we naar de bioscoop in Brussel.

Wat is een patser eigenlijk?
EL ARBI: Een patser is een opschepper: iemand die graag uitpakt met een duur horloge, een chique auto en andere blingbling. De nieuwe generatie gangsters is opgegroeid met maffiafilms, videogames als GTA en videoclips van Jay Z. Ze willen leven zoals Tupac of Tony Montana. De vroegere generatie gangsters was lang niet zo patserig.We hadden ook een ‘Black 2’ kunnen maken, maar daar hadden we absoluut geen zin in. We wilden meer hoop en humor. Aanvankelijk gingen we voluit voor een komedie, maar daar zijn we op teruggekomen. Patser is opnieuw gebaseerd op een waargebeurd verhaal: er is een drugsoorlog aan de gang in Nederland en Antwerpen. We kozen voor een mix van sérieux en humor, zoals in Beverly Hills cop of Lethal weapon. Het is een echte rollercoaster geworden.

Jullie waren in de running om met Eddie Murphy Beverly Hills cop 4 te draaien. Kwam er in 2017 schot in de zaak?
EL ARBI: Nope. Complete stagnatie in development hell. Paramount Pictures heeft slechte jaren achter de rug. Baywatch was een dikke flop, en de mensen die wij kennen zijn ontslagen. Beverly Hills cop 4 kost 50 miljoen dollar. Als de nieuwe mensen de film een prioriteit vinden, kan het snel gaan. Anders wordt het 2025 of nooit. (Lacht)

Klopt het dat jullie voor Bad boys 3 met Will Smith bedankt hebben om Patser te kunnen draaien?
FALLAH: We werden gevraagd om direct na Scalped af te komen, om dan in de zomer Bad boys 3 te regisseren. Maar we hadden aan onze crew al beloofd om Patser te draaien, en dat is een passieproject. Dus hebben we geweigerd.

Wat zou de 18-jarige Fallah daarvan denken?
FALLAH: Die zou mij in elkaar geslagen hebben en daarna gevraagd hebben of ik soms gek was. Soms denk ik nog: what the fuck hebben we gedaan? Maar uiteindelijk heb ik geen spijt. Die keuzes bepalen wie wij zijn.

EL ARBI: De grap is dat de opnames niet zijn doorgegaan. Will Smith veranderde van mening en wilde eerst Genie spelen in Aladdin. We zijn nu dus weer in de running. Hollywood is een carroussel. Het ene moment ben je aan boord, het volgende niet. Er zijn wel nog enkele serieuze drempels. De baas van de studio moet nog overtuigd worden én Will Smith moet deze keer wel willen.

FALLAH: Hopelijk draaien we in 2018 onze eerste Amerikaanse film. Een filmmaker leidt een onzeker bestaan. Soms vallen projecten samen, soms gebeurt er niets. Wij leggen onszelf deadlines op, want anders gebeurt er geen zak.

In juli ging de tv-serie Snowfall in première. Jullie regisseerden de eerste aflevering. De pers vond het verhaal rommelig maar roemde de stijl.
EL ARBI: Ik ga daar volledig mee akkoord. (Lacht) Wij zeiden wel dat er geen kloten in het verhaal gebeurde en dat het een stuk spannender kon, maar daar werd niet naar geluisterd. Gelukkig mochten we stilistisch en visueel wel onze goesting doen. Dat is onze shit. Als we willen, regisseren we de volgende vijf jaar Amerikaanse televisiereeksen. Maar wij willen cinema maken. Alleen duurt dat veel langer.

In Patser zijn de hoofdrollen voor de populaire Matteo Simoni, Nora Gharib, Junes Lazaar en Saïd Boumazoughe. Die laatste viel op in de KVS-productie Malcolm X. De KVS doet hard zijn best, maar echt makkelijk is het niet om meer diversiteit te creëeren.
El Arbi: Het is moeilijk, maar dat is geen excuus om niets te doen. In België blijven de werelden van film, televisie, theater en kunst zeer blank. Dat maakt het moeilijk om er iemand bij te betrekken van Marokkaanse, Afrikaanse of Aziatische origine. Waarom meedoen als er niemand anders meedoet die op jou lijkt? Dat is een serieuze drempel.

Ook ouders werken niet mee. Als je een vreemde naam of een andere huidskleur hebt, is het al moeilijk genoeg om een normale job te versieren. Ouders hebben niet graag dat hun kinderen het zich nog tienduizend keer moeilijker maken door voor een kunstrichting te kiezen. Kunst is iets van de blanke rijken die het zich kunnen veroorloven om ‘ne keer te proberen’. Maar wij doen ons best.

Doen wij hard genoeg ons best?
El Arbi: (Zucht) Als wij niet voor kleur zorgen, zal niemand het doen. Dat gevoel heb ik soms. Om de zoveel tijd komt er een nieuwe Vlaamse reeks op televisie. Telkens weer is iedereen automatisch blank. Ik vind dat maf. Lopen er in Gent, Antwerpen of Brussel alleen maar blanken op straat? Nee toch? De straten zijn gekleurd, maar elke nieuwe tv-serie is blank: hoe kan dat? Ik geloof niet dat ze met opzet series maken met alleen maar blanke personages. Ze grijpen graag terug naar bekende gezichten.

Ook luiheid speelt mee. Voor een personage van een andere origine moet je op zoek naar een geschikte acteur. Daar kruipt veel tijd en moeite in. Dat is voor ons niet anders. Zwarte Amerikanen, latino’s en native Americans vertelden ons dat ze het in Amerika nog altijd zeer moeilijk hebben om aan de bak te komen. Idem in Nederland. Maar nergens is het zo slecht als in België. Terwijl mensen van Marokkaanse origine wel degelijk massaal naar Vlaamse televisie kijken.

Variety rekent jullie tot de tien regisseurs die in 2018 zullen doorbreken. Staan jullie op het punt Brussel en België te ontgroeien?
FALLAH: Neen. We ontkennen niet dat we heel graag die Amerikaanse film willen maken. Maar we willen ook altijd terugkeren om hier films te maken, om de verhalen van hier – van België, van Brussel, van Antwerpen – te vertellen. Hier liggen onze roots. We denken dat we als makers veel zullen bijleren van die afwisseling.

Wie zijn Adil en Bilall?

Bilall Fallah (Vilvoorde, 1986) en Adil El Arbi (Edegem, 1988) vormen een duo sinds hun tijd aan de Brusselse filmschool Sint-Lukas. In 2011 wonnen ze met de kortfilm Broeders een wildcard van het Vlaams Audiovisueel Fonds. Daarmee draaiden ze Image, een lowbudgetthriller over de gespannen relatie tussen de media en Molenbeek.

In 2015 vielen ze nationaal en internationaal op met Black, een Romeo en Julia-verhaal dat zich afspeelde in het milieu van de Brusselse stadsbendes. Daarna regisseerden ze pilootafleveringen van de Amerikaanse tv-series Snowfall en Scalped. In 2017 pasten ze voor de regie van Bad boys 3. Reden? De opnames van Patser in Antwerpen, een “spannende gangsterfilm met humor”.