Veel Brusselse jeugdlokalen zijn er slecht aan toe

Verouderde faciliteiten en amper te verwarmen tijdens de wintermaanden: de Brusselse en Vlaamse jeugdlokalen zijn er slecht aan toe. In Brussel is er nog een bijkomend probleem, want geen enkel vrijwillig open jeugdwerkinitiatief blijkt over vaste lokalen te beschikken. Jeugdwerkorganisaties trekken aan de alarmbel en vragen dringend actie van beleidsmakers.

Het Vlaams en Brussels jeugdwerk blijft worstelen met de staat van zijn jeugdinfrastructuur, zo blijkt uit het recente Lokalenonderzoek - uitgevoerd door KLJ, KSA, Chiro, Scouts en Gidsen Vlaanderen en FOS Open Scouting - en uit het Formaat-onderzoek ‘Waar waren we gebleven? Open jeugdwerk en corona’ (2021 en 2022).

Goed bereikbaar, slecht onderhouden

Jeugdlokalen - zoals chirolokalen, maar ook jeugdhuizen - scoren doorgaans goed op bereikbaarheid, groene omgevingen en eigenaarschap. Meer dan de helft van de bevraagde groepen wijst echter ook veel gebreken aan, zoals gebrekkige basisvoorzieningen, veiligheid en toegankelijkheid. De lokalen scoren over het algemeen bijzonder slecht wat duurzaamheid, isolatie, veiligheid en ouderdom betreft.

Eén van de grote boosdoeners is het slechte onderhoud van de jeugd(werk)infrastructuur. Van de geïnspecteerde lokalen vertoont een alarmerende meerderheid structurele gebreken die een veilige en omgeving voor jongeren in gevaar brengen. Meer dan de helft van de groepen geeft onder andere aan dat er te weinig maatregelen worden getroffen tegen vandalisme en inbraak.

Gebrek aan ruimte

Ook gebrek aan ruimte blijkt een probleem, zo toont het onderzoek. Bijna de helft van alle bevraagde groepen vindt dat er onvoldoende (speel)ruimte is. Dat leidt op sommige plekken tot wachtlijsten, waardoor niet elk kind in de jeugdbeweging terechtkan.

Het gebrek aan moderne faciliteiten zoals sanitaire voorzieningen, verwarming en isolatie blijft een groot probleem. Ruim de helft van alle jeugdlokalen is amper geïsoleerd. Maar liefst 44,7 procent van de groepen geeft aan dat lokalen tijdens de winter onvoldoende verwarmd kunnen worden. Dat maakt het jeugdbewegingen quasi onmogelijk om te besparen op hun energiefactuur.

“Op dit ogenblik hebben we serieuze lekken in ons dak en onze beheerraad en wij kunnen het niet betalen om dit te vervangen”, klinkt het bij een van de jeugdbewegingen die deelnamen aan het onderzoek. “Met de subsidies die we zouden krijgen zou het net lukken, maar dit zou betekenen dat we zowel dit als volgend jaar geen gas, water en elektriciteit kunnen betalen. Het duurt meerdere dagen om ons lokaal warm te krijgen. We spelen bijna niet meer binnen omdat het er even koud is als buiten.”

Uit onderzoek van Formaat, de organisatie die open jeugdwerkinitiatieven ondersteunt, blijkt in Brussel nog een bijkomend probleem te bestaan: geen enkel vrijwillig open jeugdwerkinitiatief beschikt over vaste lokalen waarvan ze gebruik kunnen maken. De werkingen komen momenteel samen aan de grote stations om van daaruit hun activiteiten en ontmoeting te organiseren.

"Zolang Brusselse jongeren die zich organiseren en engageren geen toegang krijgen tot faciliteiten en locaties, blijven ze onzichtbaar, moeilijker bereikbaar en worden ze feitelijk uitgesloten van beleidsparticipatie”, zo zegt een Brusselse stadswerker in het onderzoek.

Het gaat voor alle duidelijkheid niet over jeugdbewegingen zoals scouts en chiro, maar over open jeugdwerk. Dat is de verzamelnaam voor werkingen die door en voor jongeren zijn opgestart. Het bekendste voorbeeld zijn waarschijnlijk de jeugdhuizen, maar ook pleinwerkingen, jeugdcentra, zelforganisaties vallen onder deze noemer.

Binnen de open jeugdwerking wordt er een onderscheid gemaakt tussen vrijwillige en geprofessionaliseerde initiatieven, zegt Fatima, stadswerker bij Formaat. “We ondersteunen acht vrijwillige organisaties, geen enkel van hen heeft een eigen lokaal. De Brusselse jeugdhuizen vallen onder de geprofessionaliseerde initiatieven, zij hebben gelukkig wel een eigen plek.”

Vraag naar investeringen

Met een nieuw advies ‘Jeugdinfrastructuur’ roept de Vlaamse Jeugdraad, samen met het jeugdwerk, op tot nauwere samenwerking tussen lokale overheden, jeugdorganisaties en de bredere gemeenschap om te investeren in de broodnodige verbetering van jeugdinfrastructuur.

“In het hart van de bruisende Brusselse jeugdscene bevinden zich open jeugdwerkingen die essentieel zijn voor de ontwikkeling van de jeugd in de stad”, zegt Nick Beerens, jeugdwerkadviseur bij de Vlaamse Jeugdraad en medewerker bij Formaat. "Het is van het grootste belang dat we alle jongeren de kans bieden om zich te organiseren en een eigen ruimte te creëren waar ze eigenaarschap hebben over hun activiteiten.”

“Een gezonde en veilige omgeving om in te spelen is essentieel voor het welzijn van jongeren en de groei van jeugdwerking in Vlaanderen en Brussel", aldus Benjamin Verhegge, algemeen coördinator KSA Nationaal. "Met de jeugdbewegingen vragen we dan ook om onze oproep serieus te nemen, er zijn dringend meer investeringen nodig in onze infrastructuur."