124 miljoen euro voor Brussel na intra-Belgisch klimaatakkoord

Met de internationale klimaattop in Egypte in het verschiet hebben de federale staat en de drie gewesten een klimaatakkoord voor de jaren 2021 en 2022, zei minister van Klimaattransitie Alain Maron (Ecolo) woensdag in de commissie Leefmilieu. Voor de periode 2023-2030 moet nog echter worden beslist hoe de lasten verdeeld gaan worden. Brussel gaat die moeilijke onderhandelingen leiden.

Maron herinnerde er in de commissie aan dat de vier Belgische klimaatministers op 14 september een eerste politiek akkoord hebben gevonden over de ‘burden sharing’, de lastenverdeling binnen België wat betreft de klimaatdoelstellingen.

Ter herinnering, een vorige intra-Belgische onderhandeling duurde zes jaar, maar deze keer is die tijd er niet: tegen 2030 moet de Europese uitstoot van broeikasgassen met de helft gedaald zijn. Donderdag nog bracht de VN een rapport uit waaruit blijkt dat om de doelstelling van maximaal 1,5 graden opwarming van de aarde te halen de uitstoot tegen 2030 met 45 procent moet dalen.

"Met de drastische verhoging van de energieprijzen daarbovenop werd het steeds ondenkbaarder dat de overheden niet tot een akkoord zouden komen”, zei Maron. Er zit immers een financiële stok achter de deur: zonder akkoord konden de federale staat en de deelstaten de inkomsten van het Europese emissie-quotasysteem ook niet onder elkaar verdelen. Die inkomsten zijn bedoeld om de energie- en klimaattransitie te versnellen, en dus broodnodig in tijden van ongeziene energieprijzen. “De noodzaak om een akkoord te vinden werd steeds prangender”, zei Maron.

Opbrengsten emissiehandel verdeeld

Daarom stelde Vlaanderen, dat momenteel de Nationale Klimaatcommissie voorzit, een akkoord in twee etappes voor. Het eerste luik gaat over 2021-2022, met onder meer een verdeelsleutel van de lasten om voldoende hernieuwbare energie te produceren, en voor de Belgische bijdrage aan een internationale klimaatfinanciering voor de jaren 2021-2024. Nu er een deal is, komen ook de inkomsten van de quotaveiling rond de uitstoot van broeikasgassen vrij.

Daarbij is de verdeling gevolgd van het vorige akkoord, voor de periode 2013-2020. Het Brussels Gewest ontvangt 7,54 procent van de inkomsten voor 2021 en 2022, goed voor een bedrag van bijna 114 miljoen euro. “Een rechtvaardig akkoord voor het Gewest”, zei Maron, “als je er rekening mee houdt dat deze bedragen uit de inkomsten van Europese emissiehandel komen, en dus afkomstig zijn van de grote industrie.” Daar komt nog eens 10 miljoen bovenop nadat een speciale wet in het kader van het klimaatbeleid wordt afgeschaft, die om technische redenen altijd dode letter bleef. 72 miljoen van deze inkomsten staan al ingeschreven onder de inkomsten voor het Gewest in 2022.

Alle Belgische regeringen hebben dit gedeeltelijke akkoord inmiddels goedgekeurd, zei Maron. Maar nu blijft het moeilijke deel van de onderhandelingen over de ‘burden sharing’ nog over. België moet van Europa de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 47 procent verminderen ten opzichte van 2005. Brussel en Wallonië gaan daarmee akkoord, maar Vlaanderen wil niet verder gaan dan 40 procent. De EU kijkt enkel naar België als geheel.

De Belgische klimaatministers hebben afgesproken dat de onderhandelingen over dit tweede luik beginnen in het eerste trimester van 2023, zodat het nationale klimaat-energieplan in juni 2023 kan geüpdatet worden.

Brussel leidt onderhandelingen

In 2023 is het Brussels Gewest voorzitter van de Nationale Klimaatcommissie. “Het is dus mijn beurt om de onderhandelingen te leiden”, zei Maron. “Ik zal erover waken dat de gesprekken niet stoppen met het akkoord over het eerste luik. Er is inderdaad geen tijd te verliezen.”

Maron erkende dat die onderhandelingen zeer moeilijk dreigen te worden. “Natuurlijk zouden wij graag een speciale federale klimaatwet zien, die de inspanningen van elk gewest zou vastleggen, in plaats van dat we die telkens moeten onderhandelen. Als bijvoorbeeld een vermindering van 47 procent aan België is opgelegd, zouden we vertrekken vanuit het principe dat iedereen dezelfde inspanning moet leveren. Er is geen reden waarom Vlaanderen zichzelf lagere doelstellingen oplegt dan de andere entiteiten en zo het globale doel voor België in gevaar brengt. Maar dat gebeurt nu wel.”

“Brussel en Wallonië hebben doelstellingen vastgelegd die België toelaten de 47 procent vermindering te bereiken die hoogstwaarschijnlijk door Europa worden opgelegd. Vlaanderen doet dat niet en dat zorgt voor enorme problemen. Maar een dergelijke federale wet kan alleen na een staatshervorming en de bijbehorende onderhandelingen worden ingevoerd.”