Atelier Philippe Vandenberg komt weer tot leven

In een ietwat sombere straat in Molenbeek gaat achter een paar felbeveiligde deuren een wondermooie plek schuil: het atelier van wijlen kunstenaar Philippe Vandenberg. De schilder beroofde er zich van het leven in 2009, maar zijn drie kinderen houden zijn nalatenschap levend in een dynamische Stichting.

Wanneer ik het voormalige atelier van Philippe Vandenberg binnenstap, bekruipt mij het gevoel dat Ali Baba van zijn sokken heeft geblazen toen hij de grot uit Duizend-en-een Nacht betrad. Hoewel, de schilderijen van Vandenberg zijn geen parels die onmiddellijk op het netvlies fonkelen, maar veeleer kleinoden die zich pas na aandachtige lectuur prijsgeven.

Het universum van Vandenberg is/was niet rooskleurig. Thema's als macht en lijden staan centraal in zijn oeuvre. Swastika's en Christusfiguren aan het kruis bevolken zijn schilderijen.

Estate
En om dat universum levendig te houden, richtten zijn drie kinderen Hélène, Guillaume en Mo de Estate Philippe Vandenberg op, die de archivering en promotie van 's mans kunst behartigt.

Hoewel de signatuur van Vandenberg heel herkenbaar was, heeft hij wel diverse stijlen gehanteerd: van expressionisme over abstract expressionisme tot lyrisme. Een eerste bezoek aan het Museo del Prado in 1980 was een trigger voor zijn passie voor Diego Velázquez, El Greco en Fransisco Goya. New York maakte hem dan weer vertrouwd met Jackson Pollock, Mark Rothko en Franz Kline.

Uit al zijn werken spreekt een grote intensiteit, een getormenteerdheid, die zich uit in de diepe gelaagdheid van de werken.

Hij was zeer politiek geëngageerd. Zo schilderde hij onder meer het portret van Ulrike Meinhof, en ook de Palestijnse leider Yasser Arafat komt steeds weer terug: "de man die de wapens opnam, maar altijd glimlachte," legt dochter Hélène uit terwijl ze me door zijn atelier gidst. Hélène Vandenberg, zelf kunsthistorica, runt het Estate.

Ze toont me een filmpje dat haar broer Guillaume in 2003 over hun vader draaide. De stem van acteur François Beukelaars vertolkt er de filosofie van Vandenberg, opgegroeid in een Franstalig bourgeoismilieu in Gent : "L'innocence, c'est de ne jamais éviter le pire" (Onschuld betekent het ergste nooit vermijden, red.). In zijn werk zocht Vandenberg dan ook steeds het extreme op.

'Kill them all'
En die filosofie vind je ook vele werken die in het atelier aanwezig zijn. Mooi gerangschikt in een groot rek, andere aan de muur. Typisch voor Vandenberg was ook het gebruik van tekst op zijn schilderijen. Sommigen bestaan enkel uit tekst: "Il me faut tout oublier" klinkt als zijn lijfspreuk.

Schilderen was voor Vandenberg telkens herbeginnen. Hij overschilderde ook vele van zijn werken, sommige vernietigde hij zelfs. "Kill them all", klinkt het op een ander schilderij. Vergeet je helden en je bagage, en vertrek uit jezelf, lijkt hij te zeggen.