Fake news op grote schaal is niet alleen voor commentatoren van de internationale politiek een nieuw gegeven. Het teistert ook de samenleving op hyperlokaal niveau.
© PhotoNews
| Media-expert Ike Picone wijst erop dat whatsapp de schoolpoort van vandaag is. Ook vroeger werd er geroddeld, maar vandaag kan het snel viraal gaan.
Opinie
Edito: complotdenken is een gevaar in deze virale tijden
Het parket kreeg afgelopen week acht meldingen binnen van kinderontvoeringen. Het bericht kent vele gedaanten, maar de verschillende versies lijken vaak erg op elkaar. Een witte bestelwagen staat op de hoek van een straat. Een kind gaat naar school, mannen stoppen het kind in de bestelwagen. De bestelwagen rijdt weg.
Het bericht circuleert via whatsapp. Met foto en meestal ook een audiobericht. En de vraag om het verder te verspreiden. We merkten het zelf in een whatsappgroep van een school. Anderhalf jaar geleden al zagen we een haast identiek bericht in een whatsappgroep van een school in een andere gemeente. Het gaat onmiskenbaar om een hoax.
Wie de originele verspreider is, en waarom, is onbekend. Het kan gaan om een afrekening na een scheiding. Waarna het bericht een eigen leven gaat leiden. Of een goedbedoelde waarschuwing van een bange ouder. Feit is dat het de politie, de scholen en parket heel wat hoofdbrekens bezorgt. Ze moeten elk bericht au sérieux nemen. Ze kunnen het niet afdoen als vals nieuws, want dan riskeren ze het vertrouwen te verliezen.
"Scholen moeten leerlingen leren dat niet alles waar is wat ze te zien krijgen op hun mobieltje"
Media-expert Ike Picone (VUB) wijst erop dat whatsapp de schoolpoort van vandaag is. Ook vroeger werd er geroddeld. Maar vandaag, met de komst van de whatsappgroepjes, kan het snel viraal gaan.
En dan is het voor de overheid heel moeilijk om de berichten onder controle te houden. Omdat de sociale media snel zijn. Omdat het in de beslotenheid van sociale media gebeurt.
Dat complotdenken ook maatschappelijk schadelijk kan zijn, werd begin dit jaar nog bewezen, toen een Schaarbeekse gemeenteschool in het nieuws kwam na de vermeende seksuele aanranding van een vierjarig meisje.
Daar bleek niets van aan, maar het bericht had zich als een lopend vuurtje verspreid. Met manifestaties voor de schoolpoort als gevolg, aangevuurd door lokale politici. De school is de crisis nog altijd niet helemaal te boven.
Ironisch genoeg zijn het precies de scholen die een rol kunnen spelen om hier komaf mee te maken. Mediawijsheid zal de komende decennia steeds belangrijker worden. De scholen moeten de leerlingen leren dat niet alles waar is wat ze te zien krijgen op hun mobieltje.
Ze moeten hen een voortdurende kritische ingesteldheid aanleren. Essentieel in elk schoolcurriculum, van Beroepsonderwijs tot Algemeen Secundair Onderwijs is de vraag: “Klopt dit wel?” Hoe rationeel we ook zijn, mensen zijn heel vatbaar voor onwaarheden. Dat besef alleen al kan iedereen een heel eind ver brengen.
Lees meer over: Brussel, Opinie, whatsapp, kinderontvoeringen, complottheorie
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.