Een echt afvalbeleid vraagt nu eenmaal politieke moed

Alle ogen zijn dezer dagen gericht op minister van Netheid Alain Maron (Ecolo). Hij heeft, zoals al langer aangekondigd, de sorteerplicht uitgebreid in Brussel. De blauwe zak zal wat zwaarder worden, het is nu verplicht de oranje zak te gebruiken of te composteren, de witte zak moet wat lichter worden.

Zoals altijd in Brussel gebeurt zo’n hervorming nooit zonder slag of stoot. Vierhonderdduizend huishoudens, waarvan een deel in precaire omstandigheden leeft, moeten hun gedrag aanpassen. Een extra plekje zoeken in de keuken of op een terras, de afvalkalender proberen te doorgronden. Wat mag nu weer in welke zak? En wanneer moeten die nu weer buiten? Vroeger volstond het om even buiten te kijken hoe de buren het doen, maar dat zal nu niet lukken. Er staan te veel zakken op het verkeerde moment buiten.

Eerst even zeggen dat de maatregel dringend en broodnodig was. Het afvalbeleid in Brussel slabakt. Al jaren. Dat valt eenvoudig af te lezen uit de cijfers. Al sinds 2014 gaat er iets meer dan 200.000 ton restafval van de huishoudens naar de verbrandingsoven, en dat cijfer gaat maar niet naar beneden. Het aantal ton gesorteerd afval stijgt wel licht sinds dan, maar Brussel zit mijlenver van bijvoorbeeld Vlaanderen – toch niet het walhalla van het ecologisme. Daar wordt voor elke ton die naar de verbrandingsoven gaat, twee ton afval gesorteerd. In Brussel is die verhouding bijna omgekeerd!

Dus is er werk aan de winkel. Zeker omdat volgens een Europese richtlijn uit 2018 organisch afval vanaf volgend jaar gescheiden moet worden van de rest. In alle Europese lidstaten, en al zeker in de hoofdstad van de EU.

Maar dit is dus Brussel. Waar niets eenvoudig te veranderen is. En toch, zonder een voorafname te maken op wat er de komende maanden nog staat te gebeuren, lijkt alles voorzichtig in de plooi te vallen. Er zijn kinderziektes, er is geweeklaag, de communicatie kan beter, er is een zoveelste stakingsdreiging bij Net Brussel, maar het lijkt erop dat de maatregel passeert, al zal het wellicht nog lang duren voor de sorteerkwaliteit echt naar behoren is.

Maron kondigde al aan nog dieper in de wijken de mensen te zullen informeren. We zagen zelf al een auto rondrijden van Net Brussel van waarop de sorteerplicht werd omgeroepen. Dit soort experimenten om de Brusselaar beter te bereiken, zijn aan te moedigen. Want het valt wel op in de straten: een deel van de bevolking lijkt de huis-aan-huisbrochure niet te hebben gelezen.

Minder fraai is het politieke spel dat zich hierover ontspint. Al maanden geleden kon men in de wandelgangen bepaalde meerderheidspartijen verlekkerd zien uitkijken hoe Maron zichzelf in de vernieling zou rijden met de nieuwe sorteerplicht. Zeker bij de PS speelt een gevoel van leedvermaak. Of revanche. De partij wou de maatregel zelf invoeren, maar moest bakzeil halen, na protest bij vakbonden en een mediatieke uitschuiver van bevoegd staatssecretaris Fadila Laanan (PS).

Les Engagés, PTB, Vooruit en MR proberen ook electoraal garen te spinnen bij de nieuwe verplichte oranje zak. Dat levert amusante debatten op in het parlement, tussen David Leisterh (MR) en Alain Maron bijvoorbeeld. Eerlijk? Ze missen elke geloofwaardigheid. Omdat die partijen ook goed weten dat er geen andere weg is. Dus zoeken ze spijkers op laag water.

Zo konden we lezen dat de MR zijn lokale afdelingen oproept om foto’s van achtergelaten vuilniszakken op te sturen, zodat er een anti-Maroncampagne rond kan worden gevoerd. Misschien goed om snel te scoren, maar het is vooral een uitstekende manier om de antipolitiek nog wat verder aan te wakkeren.

Het is waar dat Brussel door zijn ophaalsysteem van zakken er vaak vuil bij ligt, maar de afvalhervorming zal dat verhelpen: er komen minder ophalingen. Ook klopt het dat een systeem van ondergrondse containers beter zou zijn, maar dat vergt hoge en langlopende investeringen en uit onderzoek blijkt dat ook die geen toveroplossing zijn.

Maron weet dat de hervorming van het afvalbeleid in Brussel een mijnenveld is. Hij laveert er zich tot nu toe handig door. Hij zet het beleid op de eerste plaats – de broodnodige verandering op de lange termijn – en niet de politique politicienne of de electorale berekening van vandaag. Laten we dat even koesteren, voor het campagnegeweld van de verkiezingen echt losbarst.