Brusselse jongeren: spanningen, maar ook veel openheid en mededogen

'Zinnekes zijn DEBEST', zo heet het nieuwe boek van een multidisciplinair team vanVUB-onderzoekers over de Brusselse jeugd. Vijf jaar lang hebben ze bijna tweeduizend jongeren van 15 tot 16 jaar bevraagd. “Het merendeel van de jongeren identificeren zich heel sterk met de stad en zien in Brussel het symbool van eenheid in diversiteit."

Het DEBEST-programma (Democratic Empowerment of Brussels Education, Students and Teachers) is een een samenwerkingsverband van de Universitaire Associatie Brussel tussen verschillende VUB-onderzoeksgroepen. perspectieven In 'Zinnekes zijn DEBEST' worden de eerste onderzoeksresultaten van het programma verzameld.

"Het is een breed onderzoeksprogramma, want als je jongeren wil begrijpen, moet je ze vanuit verschillende perspectieven bekijken en niet vanuit een enkele bril", legt politicoloog en directeur van onderzoeksgroep BRIO Dimokritos Kavadias uit. Hij is een van de redacteurs van het boek, samen met onder meer socioloog Bram Spruyt en onderwijskundige Nadine Engels.

Openheid en mededogen

In het onderzoek, waarvoor 1.880 jongeren van 15 tot 16 jaar bevraagd zijn, kijken de onderzoekers naar de houding van jongeren ten aanzien van hun dagelijkse leefwereld en de rol van het onderwijs. "Daarbij ligt de focus op de bestaande superdiversiteit, de gevolgen voor sociale cohesie en de resulterende waarden binnen een klascontext", klinkt het.

“Het merendeel van de jongeren identificeert zich heel sterk met de stad en zien in Brussel het symbool van eenheid in diversiteit. De verschillende breuklijnen die doorheen de stad lopen maken cohesie niet makkelijk", zegt Kavadias. "Daartegenover staat dat jongeren die opgroeien in een van de meest diverse steden ter wereld een hoge mate van openheid en vooral mededogen vertonen. Maar ze staan ook wel negatiever tegenover officiële instanties en de politiek.”

Kavadias: "Brussel is een stad van heel veel contrasten, met arme en rijke wijken. De jongste wijken zien we in de arme sikkel, daar zitten de meeste jongeren. We zien dat de sociaal-economische breuklijn samenvalt met een etnisch-culturele breuklijn."

"De onwaarschijnlijke diversiteit in Brussel brengt spanningen met zich mee. Ongelijkheden en discriminatie staan aan de bron en dat heeft heel negatieve gevolgen. Als je gediscrimineerd wordt, haal je gemakkelijker uit", gaat de coredacteur van het boek verder.

Plekken om samen te komen

"Acht jaar geleden hadden we als onderzoekers het gevoel dat er enerzijds jongeren zijn die zich afkeren van al wat divers is en anderzijds jongeren van een diverse achtergrond die zich afkeren tegen alles wat de stad te bieden heeft."

Dat laatste heeft volgens de onderzoekers vooral met discriminatie te maken. "En er zijn maar heel weinig plekken waar die verschillende jongeren samenkomen."

Onderwijs

Volgens de VUB-onderzoekers is de rol van scholen in het bevorderen van de cohesie niet te onderschatten. Het onderwijs is een belangrijk middel om ontevredenheid en disconnectie bij jongeren weg te werken, stellen de onderzoekers. “Ondanks de diversiteit en vaak moeilijke situatie binnen die superdiverse scholen, blijkt eens te meer dat onderwijs de motor kan zijn om sociale cohesie bij jongeren te bewerkstelligen door middel van dialoog en het stimuleren van een burgerschapscultuur op school", aldus Nadine Engels, verbonden aan de Vakgroep Educatiewetenschappen.

"Scholen zijn een van de weinige plekken waar jongeren van verschillende achtergronden samenkomen", vult politicoloog Kavadias aan. Volgens hem is het belangrijk dat er meer geïnvesteerd wordt in het Brusselse onderwijs. "Scholen kunnen dat niet alleen. Een divers publiek vraagt serieuze competenties."

"Om maar een voorbeeld te geven: je zal als leerkracht maar een Russisch en een Oekraïens kind in de klas hebben. De kans dat je dat in Brussel tegenkomt is groot en als leerkracht moet je hiermee kunnen omgaan. Het vereist een zekere skillset", zegt Kavadias. "Nu worden leerkrachten vaak voor de leeuwen gegooid."

Hoopvolle signalen opvangen

Volgens de hoofddocent aan het departement Politieke Wetenschappen is de belangrijkste les die we moeten trekken dat we "een realistische bril moeten opzetten als we naar Brusselse jongeren kijken." Dat betekent dat we niet alleen naar de spanningen en de oorzaken ervan moeten kijken.

"Het betekent dat we ook kijken naar alles wat goed loopt en er zijn hoopvolle signalen. Brusselse jongeren hebben een breed gevoel van mededogen en dat staat los van hun achtergrond."