Kosmopolitisch, meertalig, kruisbestuivend: Brussel zou Brussel niet zijn zonder alle immigratiegolven uit haar geschiedenis. Dat is althans de insteek van reizend festival Made in Bruxsel. Tien avonden lang komt een ander deel van die migratiegeschiedenis aan bod. BRUZZ vraagt iedere spreker om alvast een tipje van de sluier op te lichten.
© Joods Museum van België
| Rachel Mitzmacher poseert voor de hoedenwinkel van haar man in de Merodestraat (rond 1940).
Waar slagers rond het Zuidstation vandaag de dag halalvlees verkopen, was dat ruim honderd jaar geleden koosjer vlees. Van Kuregem en de Barastraat achter het Zuidstation tot aan de Huidevetterstraat in de Marollen brachten Joodse handelaren hun lederwaren, textiel en brocante aan de man. De stationswijk was aantrekkelijk, omdat de handelaren van daaruit gemakkelijk met de trein hun waren ook in het buitenland konden in- of verkopen.
“Joodse immigranten zijn in Brussel nooit zo talrijk geweest als bijvoorbeeld de Turken, Marokkanen of Italianen,” licht Jean-Philippe Schreiber, hoogleraar aan de ULB en verbonden aan de interdisciplinaire vakgroep voor religie en secularisme toe. “Maar ze drukten toch een belangrijke stempel op Brussel, omdat ze het straatbeeld in een aantal wijken bepaalden.” Daarover praat Schreiber vrijdag verder tijdens de derde editie van het festival 'Made in Bruxsel', dat verschillende migratiegolven naar Brussel in de kijker zet.
© Joods Museum van België
Liberaal klimaat
De Joodse migratie naar Brussel, en bij uitbreiding België, kende twee belangrijke periodes. Aan het einde van de 18de eeuw kwamen migranten uit buurlanden in West-Europa naar België vanwege het liberale klimaat. “Ons land was zowel economisch als politiek erg aantrekkelijk,” zegt Schreiber. “De Universiteit van Brussel heeft in 19de eeuw vijf Joodse rectors gehad. Dat was in Duitsland, waar Joodse intellectuelen nauwelijks kansen kregen, ondenkbaar.”
De tweede golf migranten kwam tegen het eind van de 19de eeuw uit het Midden- en Oost-Europa. Dit keer kwamen ze naar België op de vlucht voor de antisemitische beweging. Sommige Joden trokken naar Amerika, anderen bleven in België of Frankrijk. In Brussel bestond toen al een levendige lederhandel, een sector waarin veel Joden zich thuis voelden en gemakkelijk werk vonden.
De jeugdverenigingen, filantropische kringen en sportclubs zijn er nog, maar ze zijn minder actief.
Sociale integratie
In de periode voor de Tweede Wereldoorlog leefden er 60.000 tot 70.000 joden in België, waarvan naar schatting 25.00 tot 30.000 in Brussel. Vandaag is het moeilijk te schatten hoeveel Joden er in Brussel wonen. "Na de oorlog integreerde de joodse gemeenschap vanaf de jaren 1960. De jeugdverenigingen, filantropische kringen en sportclubs zijn er nog, maar ze zijn minder actief,” zegt Schreiber. Tegenwoordig ontmoeten Joodse Brusselaars elkaar vooral in synagogen.
Panelgesprek in Joods Museum
Voor het panelgesprek in het Joods Museum deze vrijdag zijn ook Henri Goldman, hoofdredacteur van het tijdschrift Politique en Amir Haberkorn, oprichter van Een Andere Joodse Stem (EAJS) uitgenodigd, net als auteur Tessa Parzenczewski en professor Ginette Herman. Goldman, die naast hoofdredacteur ook chansonnier is, speelt zijn muziekstuk ‘La chanson de Sarah’.
Voorafgaand aan het programma kunnen bezoekers ook de exposities 'From Syria with Love' en 'Gastvrij Brussel?' bezichtigen en zijn er hapjes als tabouleh, hummus en falafel. Na afloop van van het programma start om 22.00 uur het Jiddisch bal.
Made in Bruxsel, Joods Museum, Brussel, 9/2, 20.00 > 23.00
De migratiegolven naar Brussel
Kosmopolitisch, meertalig, kruisbestuivend: Brussel zou Brussel niet zijn zonder alle immigratiegolven uit haar geschiedenis. Dat is althans de insteek van reizend festival Made in Bruxsel.
Lees meer over: Brussel, Samenleving, De migratiegolven naar Brussel, migratie, migratiegolven, Made in Bruxsel
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.