De vijf hoeken van de wereld: Van Gogh in Sint-Joost

In de correspondentie tussen Vincent en zijn broer Theo, die in 1872 begon, valt de naam Brussel zelfs al vrij snel. Vincent werkt in dat jaar bij kunsthandel Goupil & Cie in Den Haag. Als Theo op het punt staat om naar het Brusselse filiaal van de kunsthandel af te reizen, schrijft Vincent, op 13 december 1872: "Ik geloof dat Brussel wel een heel plezierige stad is."

Vijf jaar later maakt de domineeszoon zelf kennis met Brussel wanneer hij, gehoor gevend aan zijn roeping als zendeling voor de protestantse kerk, in Laken arriveert om er lessen te volgen aan de Vlaamse Opleidingsschool. De onstuimige jongeman verblijft er drie maanden vanaf augustus 1878, maar heeft duidelijk niet het profiel om een 'Vlaamse' zendeling te worden.

Dan wordt de tweede passage van Van Gogh, van 15 oktober 1880 tot 12 april 1881, iets succesvoller. Van Gogh woont in die periode aan de Zuidlaan 72, en begint zich toe te leggen op de schilderkunst. Dat gebeurt mede onder invloed van de Nederlandse schilder Anthon van Rappard, die Van Gogh onder zijn hoede neemt en er later nog verschillende jaren mee zal corresponderen. Enkele malen werkten ze samen ten huize Van Rappard, en dat was in de Dwarsstraat nummer 6 in Sint-Joost-ten-Noode. Het is op die plek (het officiële adres is nu Dwarsstraat 8), dat in 1976 het Centre d'Hébergement de l'Agglomération Bruxelloise werd opgericht, een jeugdherberg die in 1995 de naam 'centrum Vincent van Gogh-CHAB' kreeg.

Mits we wat overdrijven kunnen we dus zeggen dat een belangrijke aanzet tot de korte maar ongeëvenaarde carrière van Van Gogh in Brussel ligt. Terwijl het enige schilderij dat hij tijdens zijn leven verkocht, De rode wijngaard, ook werd aangekocht in Brussel: door de Belgische kunstenares Anna Boch, die het hier zag hangen op de expositie van Les XX in 1890, het jaar van Van Goghs dood.

Vijf hoeken van de wereld op kaart

De vijf hoeken van de wereld weergeven op een grotere kaart