BIG CITY. Waarom zijn we in Brussel pioniers van de post in Europa?

De Gare Maritime op de site van Thurn en Taxis was ooit het grootste goederenstation van Europa. In de negentiende eeuw werden van hieruit honderden brieven en pakjes dagelijks naar overal in Europa verstuurd. Dat is op zich al straf. Nog straffer is dat op deze site, honderden jaren daarvoor, de paarden graasden die toebehoorden aan het eerste postbedrijf van Europa. Dat van de in Brussel gevestigde familie Von Thurn und Taxis.

Post verzenden gebeurde in het verleden lokaal, of wanneer men­­sen op een verre reis vertrokken. Maar in de vijftiende eeuw had keizer Maxi­miliaan I van Oostenrijk een systeem nodig om brieven uit te wisselen met zijn kinderen, tussen Innsbruck en Brussel. Na de dood van zijn vrouw Maria van Bourgondië verhuisde hij immers weer naar zijn thuisland, maar zijn kinderen bleven achter in België, het land van hun moeder. Hij wou graag op regelmatige basis op de hoogte worden gehouden hoe het met hen ging, dus liet hij een systeem ontwerpen door een zekere Franz von Taxis.

Franz dokterde een koerierdienst uit waarbij de post met ruiters en paarden op een snelle en betrouwbare manier van de ene stad naar de andere kon raken. Hij plande op de route verschillende plekken waar de ruiters elkaar konden afwisselen. Het was de eerste keer dat er systematisch post heen en weer werd gestuurd, over verschillende landsgrenzen heen. Toen de zoon van Maximiliaan, Filips de Schone, keizer werd van Spanje, wilde ook hij op de hoogte blijven van zijn familie in Brussel én Innsbruck, en kwam er dus een Spaanse route bij.

Filips de Schone zag het belang in van deze goedwerkende routes, dus gaf Franz de opdracht om er nog extra uit te werken. Vanuit Brussel kwamen er postverbindingen naar onder meer Parijs, Granada, Lyon en Toledo. Een paar jaar later kwamen er dankzij Karel V nog een paar routes bij naar Italië en konden ook particulieren gebruikmaken van het systeem. Al waren dat vooral welgestelde burgers. Via het postbedrijf kon alles verstuurd worden: brieven, goederen en zelfs mensen, zolang je er maar een goeie duit voor betaalde.

Wel was er een overeenkomst, die bepaalde dat je alleen post kon versturen met toestemming van de hoofdpostmeester Franz. Die overeenkomst bleef jarenlang van kracht, waardoor Franz en later zijn nakomelingen het postimperium konden uitbouwen vanuit Brussel. De familie werd steenrijk en had in Brussel een paleis aan de Zavel. Behalve hun woonst was het ook het hoofdkwartier van het postbedrijf. Het paleis staat er nog steeds, het zijn nu de gebouwen van het Conservatorium in Brussel.

Monopolie

In de hoogdagen van het postimperium werkten er zo'n 20.000 koeriers voor de familie. Ze bezorgden post naar de verschillende plekken in Europa. Hiervoor had de familie een grote oppervlakte nodig voor de paarden. Het oog viel op uitgestrekte weiden buiten de stadsomwalling. Het is de site die nu nog steeds de naam draagt van de familie Von Thurn und Taxis.

Honderden jaren lang had de familie een monopolie over de postbedeling. Het is pas tegen het einde van het Roomse Rijk dat hun monopolie verloren ging. Ondertussen had het geslacht al een stevige geldreserve aangelegd. Het was later Napoleon die ervoor pleitte dat de postbedeling niet meer in handen kon komen van een familie en wel eigendom moest zijn van de staat. Eerst was dat in België onder het bewind van koning Willem I, toen we nog een deel waren van de Nederlanden. Bij de onafhankelijkheid van België kreeg het nieuwe land ook een nieuwe post, onder de naam 'Les Postes'. In Brussel bleven we nog lang koplopers in het transport van brieven en goederen. Zoals met de Gare Maritime, die gelegen was op de site van Thurn en Taxis. De locatie was niet alleen ideaal, maar ook symbolisch.

• VOLGENDE KEER: Hoe werden Union, Anderlecht en RWDM de grootste Brusselse voetbalclubs?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier