Leerkrachten slaan alarm

“In de media lezen we dat de problemen van Brussel te wijten zijn aan het falende onderwijs. Maar zoals wij hier moeten werken, met klassen die soms een tijdlang zonder leerkracht zitten, gaat het niet langer. We kunnen niet toveren.” Dat zegt Dirk Letens, directeur van de basisschool Vier-Winden in Sint-Jans-Molenbeek en lid van Spaak. Debat op 3 mei.

S paak werd anderhalf jaar geleden opgericht. Enkele gemotiveerde leerkrachten van Vier-Winden wilden hun ongerustheid over het Brusselse onderwijs niet langer alleen in de lerarenkamer uiten, ze wilden ermee naar buiten treden. Het loopt Spaak, maar we hangen onze fiets nog niet aan de haak, is hun slogan. Andere scholen van het vrije en het gemeentelijke onderwijs, vooral uit de buurt, hebben zich inmiddels aangesloten bij het initiatief. Dinsdagavond houden ze een debat.
"Voor alle duidelijkheid: wij vinden het leuk om in Brussel te werken en we zeggen zeker niet dat de overheid niets doet voor het Brusselse onderwijs," zegt Letens. "Maar het grote probleem is dat er onvoldoende leerkrachten zijn die zich voor langere tijd in Brussel willen engageren."

Vacatures raken nauwelijks of niet meer ingevuld. "Er zijn bijna geen kandidaten. Ook in Antwerpen en Mechelen is het moeilijk, maar jonge leerkrachten naar Brussel krijgen is nog veel lastiger. Ze lachen je bijna uit als je zegt dat de vacature in Molenbeek is. Vaak krijgen we alleen brieven van mensen die niet het juiste diploma hebben. Terwijl we net de besten nodig hebben."

Het tekort aan leerkrachten weegt op de rest van het team. "Tussen kerst en krokus waren we hier bij momenten maar met zeven van de dertien leerkrachten. De anderen moeten het dan overnemen, iedereen wordt ingeschakeld, de zorgleerkracht, ikzelf. Op die manier raken de zelfs meest gepassio­neerde leerkrachten ontmoedigd."
Als er dan toch mensen beginnen, dan blijven ze in vele gevallen niet langer dan een paar jaar. "Je investeert in hen, leidt hen op, maar als ze dichter bij huis werk vinden, dan zijn ze weg. Hierdoor ontstaat er een gebrek aan continuïteit. Ik moet elk jaar met twee, drie nieuwe mensen beginnen. Hoe wil je dat ik lijnen uitzet?"

Premies
Al langer is er sprake van dat de lerarenopleidingen meer moeten focussen op lesgeven in de multiculturele grote stad. Letens merkt er nog maar weinig van in de praktijk. "Er is wel overleg met de hogescholen, maar Brussel blijft voor hen een curiosum waar ze de studenten in duo's naartoe sturen."

Hoe de jonge leerkrachten dan wel in Brussel krijgen - en houden? Twee jaar geleden was er een plan om een Brusselpremie voor leerkrachten in te voeren, maar Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) bespaarde en begroef het idee. Letens: "Het bedrag was onvoldoende om mensen naar hier te lokken, maar het was wel een uiting van appreciatie. En dan werd het plots zonder boe of ba geschrapt. Bovendien is ook de taalpremie verdwenen. Leerkrachten die hier Frans geven en slagen voor het taalexamen, kregen altijd een klein extraatje. Voor de nieuwe leerkrachten geldt die premie niet meer."

Spaak heeft ook vragen bij de onderwijsondersteuning. Kan die niet efficiënter en deskundiger? "Ondersteuning is zeker nodig, maar het gebeurt tijdens de lesuren, zodat de klassen herverdeeld moeten worden. Ook betekent ondersteuning vaak extra planlast. Voor- en achteraf moeten er verslagen gemaakt worden. En de leerkrachten vragen juist minder belasting."

Spaak wil niet per se zelf oplossingen voorstellen. Die moeten van de minister komen. En liefst snel. "Smet heeft het over een loopbaandebat, maar wij zitten hier en nu met al die vacatures," zegt Letens. "Er moeten beleidskeuzes gemaakt worden. Smet heeft al laten doorschemeren dat hij een andere aanpak voor Brusselse scholen wil. Een school in Molenbeek is inderdaad iets helemaal anders dan een school in Sint-Katelijne-Waver. Wij moeten de eindtermen proberen te halen, maar we hebben nog een andere functie. Wij zijn meer een sociaal integratiepunt, de eerste poort voor vele ouders naar integratie in de samenleving. We willen die rol graag opnemen, maar daar kruipt heel veel tijd en energie in. Daar moet eens over nagedacht worden."

Debat over het Brusselse onderwijs, met onder meer Jean-Luc Vanraes, Bianca Debaets, Luckas Vander Taelen, Yamila Idrissi en Lieven De Rouck, op dinsdag 3 mei om 19.30 uur in de HUB, Stormstraat 2, 1000 Brussel