Vakbondsactie voor retailsector eindigt in duw- en trekwerk

De vakbonden uit de handelssector trekken met één grote eis naar het tweejaarlijkse overleg met de werkgevers: gelijk loon voor gelijk werk in alle winkels. Die eis werd maandagochtend kracht bijgezet met een actie aan de federale overheidsdienst Werkgelegenheid aan het Zuidstation, waar volgens de politie zowat 2.500 militanten en werknemers aan deelnamen. Het overleg zelf start maandagavond.

De bijeenkomst verliep zonder incidenten, maar na afloop trokken enkele tientallen actievoerders het centrum van Brussel in. Nabij het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), de belangrijkste werkgeversorganisatie van het land, kwam het tot wat duw- en trekwerk met de politie, die tot twee keer toe reageerde met pepperspray. De rust keerde vrij snel weer.

De aanloop naar het tweejaarlijkse overleg over de loon- en arbeidsvoorwaarden in de handel wordt gekleurd door twee dossiers: Delhaize en Mestdagh/Intermarché. Delhaize maakte begin maart bekend dat het zijn 128 eigen winkels wil overdragen aan zelfstandige uitbaters. En de Franse supermarktketen Intermarché nam onlangs de winkels van Mestdagh over, die eerder als Carrefour werden uitgebaat, en wil ze deels onder franchise brengen.

De vakbonden spreken van een "uber-isering" van de handelssector, waarbij de loon- en arbeidsvoorwaarden van de werknemers erop achteruit gaan. Dat gebeurt niet alleen via de verzelfstandiging van winkels, zegt Kristel Van Damme van de christelijke vakbond ACV Puls, maar ook via "juridische constructies". Ze gaf het voorbeeld van een winkelketen met 1.300 werknemers, maar die zijn tewerkgesteld met de voorwaarden van de "zelfstandige kleinhandel".

De kern van het probleem is dat er vijf paritaire comités zijn in de handelssector, met elk eigen loon- en arbeidsvoorwaarden. Zo is iemand die in een zelfstandige winkel werkt volgens de bonden slechter af dan iemand die in een grote supermarkt werkt. "Er werken 100.000 mensen in franchisewinkels, die 30 procent minder verdienen dan anderen in de sector", klonk het tijdens de vakbondsbijeenkomst. "Wij willen niet dat iedereen die richting uitgaat."

Eenzelfde boodschap brachten werknemers van onder meer Delhaize, Makro, Action en Ikea op het podium. "De realiteit van de franchisering, dat is steeds meer flexibiliteit, dat zijn precaire contracten, jobstudenten, flexi-jobs, en vaak zonder sociaal overleg", klonk het bijvoorbeeld.

Harmonisering

De vakbonden eisen gelijk loon voor gelijk werk. "Een kassierster in de ene winkel moet evenveel verdienen als een kassierster in een andere winkel", aldus Van Damme. En om die eis te kunnen bewerkstelligen, is een harmonisering nodig van de verschillende paritaire comités, zegt Jan de Weghe van de socialistische bond BBTK. De bonden pleiten van een vereenvoudiging van de huidige vijf paritaire comités naar één of twee.

Het pleidooi voor een harmonisering leeft al meer dan twintig jaar, maar het is volgens de vakbonden nu of nooit. "Er is een unieke gelegenheid", aldus Wilson Wellens van de liberale vakbond ACLVB. "We hebben de steun van de minister en ook Colruyt roept op om de paritaire comités te vereenvoudigen. Het moet gedaan zijn met de achterpoortjes."

"Het momentum is er, iedereen ligt ervan wakker" sinds de aankondiging van Delhaize, zegt ook Kristel Van Damme van ACV Puls. De vakbondsvrouw beseft dat de onderhandelingen niet eenvoudig zullen worden, maar ze hoopt dat ze uitmonden in een stappenplan richting harmonisering. "Nu moeten de eerste stappen gezet worden." Het overleg over de loon- en arbeidsvoorwaarden in de handel start maandagavond bij de FOD Werkgelegenheid, en zal meerdere weken duren.

Omdat er geen ruimte is voor loonopslag bovenop de indexering, zal er nauwelijks over de lonen gepraat worden. Naast de harmonisering van de paritaire comités vragen de vakbonden onder meer om de afspraken rond tijdskrediet en werkloosheid met een toeslag (SWT), het vroegere brugpensioen, te verlengen. Nog bij de FOD Werkgelegenheid vindt dinsdagochtend een belangrijke verzoeningsvergadering plaats in het dossier Delhaize. De bemiddelaar brengt dan vakbonden en directie bij elkaar.