De drag-spirit door de lens van Laetitia Bica: 'Tegelijkertijd walgelijk en heerlijk'

In MAD Brussels staat fotografe Laetitia Bica op het punt de boel op te schudden met een reeks portretten die net zo levendig zijn als haar modellen. We spraken haar samen met haar creatieve partners Addi De Biasi (Drag Couenne) en Massie Mucedda (Blanket La Goulue), twee kopstukken uit de Brusselse dragscene die in de schijnwerpers staan tijdens de Pride Week. "Bij Laetitia is het net als bij de therapeut: liegen heeft geen zin."

"Door me te laten inzien dat ik de moeite waard ben, heeft Laetitia me vleugels gegeven," zegt Addi De Biasi, alias Drag Couenne, die sinds zijn overwinning in Drag Race Belgique in 2023 geen introductie meer nodig heeft.

Op uitnodiging van MAD, het Brusselse centrum voor mode en design, zal fotografe Laetitia Bica eind mei het resultaat onthullen van een samenwerking met Belgische stylisten, make-upartiesten en performers met verschillende achtergronden, inclusief – maar niet beperkt tot – de dragscene.

Een erkenning voor iemand die vanaf het begin schoonheidsnormen en lichaamsidealen uitdaagt en zo voortdurend nieuwe horizonten verkent. Haar universum? Kleurrijk, expressief en balancerend tussen aantrekking en afstoting. "Ik hou van wat tegelijk walgelijk en heerlijk is." (Lees verder na de fotogalerij >>>)

De Luikse, die in Brussel haar thuis vond en haar opleiding genoot aan ESA Saint-Luc, laat eerst van zich horen aan de zijde van stylist Jean-Paul Lespagnard, alvorens haar plaats te veroveren op het kruispunt van hedendaagse kunst en modefotografie.

In 2021, tijdens een fotoshoot voor een juwelenmerk, kruist haar pad dat van Addi De Biasi. De artistieke vonk slaat meteen over. Het jonge model, dat 's nachts transformeert in Drag Couenne, nodigt haar uit voor een Not Allowed-avond. Op initiatief van Massie Mucedda, alias Blanket La Goulue, ziet het collectief het levenslicht onder de neonlampen van een wereld in lockdown.

In Recyclart is het een schok: een intens creatieve en brutale dragscene die de heilige genderbinariteit aan diggelen slaat. Niet helemaal dragqueen, niet strikt dragking – fluïditeit troef.

Van haar stuk gebracht begint Bica aan een serie portretten van Drag Couenne, en later van andere figuren uit dit queercabaret. Via haar lens sublimeert ze hun podiumidentiteit terwijl ze wordt doordrongen van hun vrijheid, hun strijd, hun manier om in de wereld te staan.

Nu krijgt ze carte blanche in MAD en praat ze met ons over fotografie, geflankeerd door haar bondgenoten Addi De Biasi (Drag Couenne) en Massie Mucedda (Blanket La Goulue). Beiden zijn ook te zien in Famille choisie, een documentaire in vier portretten gemaakt door regisseur Élisa Vdk.

De film, die wordt vertoond tijdens de Pride Week (7 tot 16 mei), volgt onder andere de begindagen van Not Allowed. Een collectief dat is uitgegroeid tot een plek voor liefde, creativiteit en kennisoverdracht – en dat Laetitia Bica op haar eigen manier mee heeft bezield.

Hoe werd de aanpak van Laetitia Bica onthaald door de leden van het Not Allowed-collectief?
MASSIE MUCEDDA: Die deed ons enorm deugd. We waren een groep kunstenaars zonder toegang tot grote podia of de professionele wereld van mode en fotografie. Het promomateriaal dat we gebruikten miste vaak finesse en diepte. Laetitia heeft ons een visuele erkenning gegeven die we nooit eerder hadden gehad.
LAETITIA BICA: Het draait allemaal om waardering. Voor mij zijn de underground en de dragscene iets nobels. Fotografie en mode zijn krachtige middelen om die grandeur aan het publiek te tonen.

Hoe gaat een fotosessie met Laetitia Bica er concreet aan toe? Hoe beginnen jullie eraan?
ADDI DE BIASI: Het is altijd een superspannend moment! Ik kom aan met een of twee grote koffers vol outfits en accessoires, en al snel duiken we samen in een ontdekkingsproces. Terwijl theatercreaties vaak maanden voorbereiding vergen, levert fotografie meteen resultaat op.
BICA: Het is als een jamsessie: we zoeken en improviseren samen. We weten dat we goed zijn - dat staat niet ter discussie.

U stuurt uw modellen niet aan. Is dat een aspect van de fotografie waar u niets van moet hebben?
BICA: Ik hou niet van het idee van de fotograaf die zijn beeld al klaar heeft en iedereen manipuleert om daar te raken. Ik geloof sterk in dialoog. Met elkaar overleggen doet geen afbreuk aan mijn talent.
MUCEDDA: Bij Laetitia is het als bij de therapeut: liegen heeft geen zin. Je moet een resultaat creëren dat bij je past, en fotografie kan je zelfs helpen om jezelf te ontdekken. Tijdens onze eerste shoot zat ik vast in Instagram-codes: ik wilde mezelf vooral mooi vinden. Tijdens de tweede sessie slaagde ik er dankzij Laetitia in om dat masker af te werpen, om dichter bij mijn eigen artistieke visie te komen.
DE BIASI: Laetitia heeft me geleerd om verwachtingen los te laten. Destijds vond ik het moeilijk om mijn lichaam zonder vrouwelijke attributen te zien. Ik dacht dat ik toch een beetje aan de vrouwelijke dragcodes moest voldoen. Laetitia, die genderfluïditeit omarmt, stelde een testfoto voor: ik in slip en sokken, in een pose zonder vrouwelijke connotatie. Een keerpunt.

Laetitia Bica, hoe zorg je ervoor dat je artiesten niet bruuskeert, zeker bij naaktfotografie?
BICA: Dat gaat vanzelf. Maar eerlijk is eerlijk: mijn manier van werken past niet bij iedereen.
MUCEDDA: De Luikse achtergrond helpt (lacht). Wat ik "feestelijk boertig" noem. We zijn niet pretentieus. Addi - Drag Couenne - en Laetitia hebben dat allebei. Het is zeldzaam om te zien dat je toegankelijk kunt blijven, zelfs een beetje "dom", en toch zeer "snobistische" resultaten kunt bereiken.

Laetitia Bica en Addi De Biasi, zijn jullie je bewust van deze Luikse zegen?
BICA: Ik heb gemerkt dat dingen rechtuit zeggen, zeggen wat je denkt, heel Luiks is.
DE BIASI: Ik heb niets te verliezen. Toen ik in Brussel aankwam, lachten ze met mijn Luiks accent. Op de theaterschool moest ik het afleren. In de modewereld maakten sommige Brusselse homo's grappen over mijn "boersheid". Ik werd niet serieus genomen. Maar dragartiesten worden ook niet serieus genomen. En dat geeft je enorm veel kracht. Je weet dat als je iets doet, je het voor jezelf doet, niet om te behagen.
BICA: Ik denk dat we allemaal vrij vroeg in ons leven begrepen dat we niet in hokjes zouden passen. Elk om zijn of haar eigen redenen. En we dachten: des te beter. We moesten leren onszelf te vertrouwen, onszelf lief te hebben.

Laetitia Bica, wat gaf u persoonlijk het gevoel niet in het plaatje te passen?
BICA: Mijn lichaam, eerst en vooral. Ik begon dikker te worden rond mijn zesde of zevende. Ik was luidruchtig, expressief, "bizar" - ver verwijderd van het beeld van het mooie meisje uit de tijdschriften. Dat klopte niet en ik verzette me er ook tegen. In plaats van eronder te lijden, vond ik mezelf prima zoals ik was. Het waren de anderen die ik vervelend vond. Als kind wilde ik geen meisje zijn. Ik wilde alles wat jongens hadden. Tot mijn twintigste wist ik het niet zo goed... In die tijd werd er niet over non-binariteit gesproken. Uiteindelijk besloot ik dat ik een meisje wilde zijn, maar dan wel volgens mijn eigen criteria.

Bevat uw oeuvre ook zelfportretten?
BICA: Nee, maar het idee begint vorm te krijgen.

U heeft uw eigen atelier. De fotoshoots vinden bij u thuis plaats.
BICA: Na jaren buiten of in studio's te hebben gewerkt, was een eigen atelier een droom. Het geeft me creatieve en financiële autonomie. Ik kan een sessie gratis doen als ik dat wil. Geld is verbonden met macht: wie betaalt, oefent een vorm van autoriteit uit. Dat zie je in beleid dat cultuur wil privatiseren. Terwijl cultuur net sociale en menselijke belangen moet dienen.

Op 26 maart hebben jullie alle drie betoogd tegen de werkloosheidshervorming van de Arizona-regering, die mogelijk het kunstenaarsstatuut bedreigt
MUCEDDA: Ik denk niet dat ze het kunstenaarsstatuut zullen afschaffen. Ik weiger dat te geloven. Ik demonstreerde om de groep te steunen en te laten zien wat er zal gebeuren als we worden beroofd van cultuur. Als ze ons verhinderen te eten, te leven, dan zullen we ons verdedigen, en dat kan weleens gewelddadig worden. Het kunstenaarsstatuut is iets nieuws in queerkringen, het is de eerste keer dat lgbtqia+-shows worden gesubsidieerd. Op mijn 33ste kon ik voor het eerst boodschappen doen zonder te rekenen. Een twintigtal cabaretkunstenaars heeft het kunstenaarsstatuut, en hoewel het nog marginaal is, groeien de rangen. Het geld komt binnen en we organiseren ons om het te behouden, te vermeerderen en te delen. Het is essentieel om jezelf te leren waarderen, ook al is ons dat nooit geleerd.

Vrezen jullie dat bepaalde verworvenheden van de queergemeenschap ter discussie zullen worden gesteld, vooral met de backlash die we al in de VS zien sinds de regering-Trump?
BICA: Het is beangstigend om te zien dat bibliotheken in de VS hun subsidies verliezen voor dragvoorleesmomenten, maar we moeten hoop houden en weerstand bieden.
DE BIASI: Sommigen willen ons het zwijgen opleggen, maar hun racistische en homofobe geschreeuw toont de kracht van onze waarheid. De queer- en Black Lives Matter-bewegingen zijn veel meer dan trends, het zijn sociale revoluties.
MUCEDDA: Ikzelf focus niet meer op de VS, maar op de vooruitgang en groeiende erkenning van queer kunstenaars in onze Brusselse theaters en instellingen.

Laetitia Bica, MAD heeft u uitgenodigd om een mode-expositie te maken. Hoe reageerde u op dat voorstel?
BICA: In het begin vond ik het een beetje eng, want het was lang geleden dat ik zo'n productie had gedaan. Ik had het geluk samen te werken met artiesten uit mijn omgeving, zowel wat betreft het team (assistent, visagist, stylist) als de modellen (Drag Couenne, Naomi Waku, Arno Verbruggen, Daphne Agten, enz.), die deel uitmaken van mijn "gekozen familie".

Verwijst de titel Come as You Are naar het idee van jezelf zijn voor de lens?
BICA: Ja, ik verwijs zowel naar de iconische Nirvana-hit die mijn tienerjaren tekende en ons uitnodigt onszelf te zijn, met al onze complexiteiten en tegenstrijdigheden, als naar het hergebruik van die slogan voor een gay-campagne van McDonald's van bijna vijftien jaar geleden. Dat is ook de reden voor de foto met Addi, alias Drag Couenne, die een clownslach heeft die tegelijk voldaan, triest en spottend is. Er zit iets van circus, glitter en fastfood in.

Addi De Biasi, Drag Couenne is een van de modellen in Come as You Are. Beperkte het werken voor een tentoonstelling met bestaande stukken, ontworpen door stylisten, je creativiteit?
DE BIASI: Niet echt. Eigenlijk is het creëren van outfits duur. Ik maak er een of twee per jaar, altijd in samenwerking met ontwerpers. Ik leen of koop ook bestaande stukken en volg veel designers op sociale media. Ik had al enkele van de outfits gezien die in de expo zouden komen, omdat ik vaak op de sites van La Cambre of Antwerpen zit. Ze openden voor mij een dressing vol ongelooflijke kleding. Laetitia zei tegen me: "Amuseer je", en zo ga ik te werk.
BICA: Ik wilde met Belgische ontwerpers werken om ver weg te blijven van prêt-à-porter en zo dicht mogelijk bij de drag-spirit. Het idee was om hiërarchieën te doorbreken en studentenprojecten op te nemen. De bekendheid maakt niet uit, de kwaliteit wel.