Brusselse kunstenaars vragen steun om betaalbare ateliers te vinden

Brussel huisvest een bloeiende kunstsector, maar dat artistieke ecosysteem kampt met een nijpend tekort aan betaalbare werkruimtes. In een memorandum dat werd ondertekend door een vijftigtal organisaties doet Jubilee, een Brussels platform voor artistieke research, beleidsaanbevelingen die een helpende hand moeten bieden.

De combinatie van een gastvrije en multiculturele bevolking, een waaier aan kunstopleidingen en betaalbare huurprijzen maakte dat Brussel kan pronken met een bruisende kunstscene. Vorig jaar werd meer dan de helft (1.219) van alle kunstwerkattesten, een federale steunvergoeding voor kunstenaars, aan Brusselaars uitgekeerd.

Dat ecosysteem komt echter onder druk te staan door een tekort aan werkruimte, schrijft het platform Jubilee in zijn ‘Memorandum werkruimte voor kunstenaars 2025-2030' dat werd ondertekend door een vijftigtal collectieve werkplekken en organisaties. “Er is dringend behoefte aan meer permanente en betaalbare werkruimtes”, klinkt het. “Amsterdam, Parijs en Barcelona zijn voor het merendeel van de artistieke gemeenschappen te duur geworden, maar ook in Brussel stijgen de huurprijzen snel en veel mensen zoeken tevergeefs.”

Cijfers geeft Jubilee niet, maar uit een onderzoek in 2021 van kunstenaarscollectief Level Five blijkt dat meer dan de helft van de kunstenaars geen eigen werkplek heeft en van thuis moet werken. Driekwart van de thuis werkende kunstenaars heeft daarvoor geen aparte ruimte ter beschikking in huis en is dus noodgedwongen in de woonkamer aan de slag.

“De economische en culturele waarde van presentatieruimtes voor kunst wordt algemeen erkend, maar die van werkruimtes wordt vaak over het hoofd gezien”, klinkt het. “Aangezien ‘ruimte’ vastgoed impliceert, wordt de waarde van de werkruimte al te gemakkelijk louter in financiële termen begrepen. Wij zijn van mening dat de werkelijke waarde ervan cultureel en sociaal is en daarom niet alleen aan de vrije markt mag worden overgelaten.”

Maximale huurprijs

Jubilee vraagt daarom aan de Brusselse politiek om vastgoed in publieke eigendom niet langer te verkopen, maar in te zetten voor maatschappelijk noodzakelijke activiteiten. Het suggereert verder ook de ontwikkeling van een openbaar aankoopfonds voor werkruimtes voor kunstenaars.

Jubilee wil ook de leegstand in Brussel aanpakken door een inventaris op te maken en “actief te bemiddelen met eigenaars”. Daarnaast moet het gebruik van tijdelijke overeenkomsten aan banden worden gelegd. Hierdoor hebben veel kunstenaars en collectieven minder rechten en werken ze in onzekerheid omdat ze op zeer korte termijn uitgezet kunnen worden.

Tot slot vraagt het memorandum om collectieve leningen aan te bieden met lage rentes wat voor kunstenaars duurzamer is dan geld uitgeven aan huur. Er moet een maximale huurprijs komen van 10 euro met vierkante meter en een kunstenaarsequivalent van de recent opgerichte paritaire huurcommissie moet misbruik tegengaan.