Fietskoerier Kardama legt Brussel al snapshottend vast

Ex-profwielrenner, platenbaas, hindoeïstische monnik en fietskoerier. Karl-Heinz Pohl, alias Kardama, is het allemaal. Met 57 messages publiceerde hij een eigenzinnig fotoboek, waarin hij Brussel vastlegde tussen zijn opdrachten door. “Een kunstgebit vervoeren van een laboratorium naar een tandarts of ziekenhuis: check.”

"Kom ik normaal gekleed of trek ik mijn batsuit aan?” Karl-Heinz Pohl (52) vraagt het via een appje, ter voorbereiding van het interview. Wie lang in Brussel woont, heeft Pohl gegarandeerd al eens voorbij zien flitsen in die batsuit: een pikzwarte fietstenue, strakke korte broek, messenger bag, smartphone in een zijvakje. Als zaakvoerder van PedalBXL runt hij al meer dan tien jaar zijn eigen expresfietskoeriersdienst, en zoeft hij dagelijks van het ene in het andere avontuur.

“Wie aan fietskoeriers denkt, ziet wellicht meteen swapfietsen en maaltijdbezorgers van Deliveroo en Ubereats voor zich,” begint hij. “Maar behalve takeaway worden koeriers nog voor duizend andere zaken ingeschakeld. We brengen de meest uiteenlopende objecten en dringende documenten kriskras van de ene naar de andere kant van de stad, meestal in een rotvaart.”

Gevraagd naar wat hij zoal vervoert, begint Pohl aan een eindeloze lijst. “Diplomatieke visa zijn een groot deel van mijn werk. Dan race ik van de ene naar de andere ambassade met officiële documenten en lastminutevisumaanvragen. Als er morgen iemand met spoed naar Tel Aviv moet voor vredesonderhandelingen, dan is de kans groot dat die visumaanvraag in mijn koerierstas zit.”

“Maar er komt ook heel wat werk van de audiovisuele sector. Productiehuizen die werken met grote databestanden sturen geregeld harde schijven naar hun partners, omdat dat materiaal simpelweg te groot is voor de cloud of omdat ze onlineopslag niet vertrouwen. Ik vind het vrij absurd dat ik in 2025 nog altijd met harde schijven rondfiets. Ik doe overigens ook veel ‘laptop swaps’ – in de hyperbeveiligde omgeving van de Europese instellingen gebeurt het geregeld dat een laptop voor een update fysiek naar een IT-bedrijf moet. Dan geef ik er eentje af, en breng ik een vervanglaptop rechtstreeks terug naar de ambtenaar. Ten slotte kunnen het echt de meest uiteenlopende zaken zijn: een kunstgebit vervoeren van een laboratorium naar een tandarts of ziekenhuis: check.”

Monnik en platenbaas

Kardama flitst al tien jaar door de Brusselse jungle, “als een urban ninja,” zegt hij zelf. “Ik heb al van alles geprobeerd in het leven, maar de fiets lijkt zo’n beetje de symbolische rode draad,” vervolgt hij. “Mijn fascinatie met coureurs is begonnen als kind. Mijn moeder was met mij op wandel in de buggy in Vantaa, het dorpje in Finland waar ik ben opgegroeid, toen er een wielrenner op ons crashte. Zij hield er een gebroken duim aan over, ik een eindeloze fascinatie voor die man die zo verbeten reed.”

Het was het begin van een rollercoasterleven. “In mijn tienerjaren begon ik als een gek te trainen, en al snel trok ik met een professioneel raceteam naar wedstrijden in de voormalige Sovjet-Unie en het Oostblok. Ik heb in veel onbetrouwbare vliegtuigjes gezeten om op de gekste plaatsen wedstrijden te rijden.”

“Toen ik ouder werd, had ik aan dat racen plots niet meer genoeg. Als twintiger raakte ik geïnteresseerd door filosofie en Oosterse spiritualiteit. Nadat ik van een vriend de Bhagavad Gita – het heilige boek van de hindoes – cadeau had gekregen, ben ik tien jaar als hindoeïstische monnik in de leer gegaan in India. Ik heb er veel opgestoken, en heb er ook mijn pseudoniem en hindoenaam, Kardama, aan overgehouden. Achteraf gezien is het absurd dat mijn ouders, en dan vooral mijn moeder, dat zomaar oké vonden.”

Kardama kwam als dertiger uiteindelijk terug naar Europa en begon met een aantal vrienden een band én een platenlabel: Absolute Truth Press. “Met de band, Dãmodara, mixten we drum-’n-bass met oosterse invloeden. Ik heb jarenlang rondgefietst met zakken cd’s en lp’s om ons werk te promoten. Zo ben ik uiteindelijk met fietskoeriers in contact gekomen – een fantastische community. Het leek me de beste job in de wereld: een hele dag kunnen rondfietsen, da’s toch de ultieme vorm van vrijheid?”

Het idee voor PedalBXL ontstond in Barcelona, maar kreeg in Brussel vorm. “Ik vond het een prachtige stad en had er al vrienden. Met al die ambassades en instellingen was het ook de perfecte locatie voor een koeriersdienst.”

Magistraat in pyjama

“Net voor de coronacrisis kreeg ik van een bevriende fotograaf een analoge Olympus cadeau, een oud model uit de jaren 1990. Met de boodschap: ‘Jij fietst elke dag rond in Brussel – het zou zonde zijn om niets vast te leggen van wat je tegenkomt.’ Even later brak de coronacrisis uit, en was ik als koerier tijdens de lockdowns een van de weinige mensen die nog buiten mochten. De stad was leeg, ik schoot apocalyptische beelden die een snaar raakten bij mensen.”

“Ik weet nog goed dat ik vooral opladers voor laptops vervoerde, die mensen op kantoor vergeten waren. Dan deed bijvoorbeeld een magistraat in pyjama de deur open, die ik een aantal weken ervoor nog piekfijn gekleed en in toga aan het Justitiepaleis had gespot. Ik kreeg plots veel inkijk in de thuissituatie van veel Brusselaars.”

“Ik mocht vrij rondfietsen, maar de meeste mensen zaten thuis vast. Ik wilde iets terugdoen en begon mijn foto’s van onderweg te delen via de Instagrampagina kardama_pedalbxl. Ik kreeg veel reactie op mijn foto’s, en ben het blijven doen. Ondertussen is het een verslaving geworden: ik kan nergens meer naartoe zonder dat er één of meerdere camera’s in mijn tas zitten.”

Van de Instagrampagina kwam uiteindelijk een fotoboek: 57 messages. “Ik heb me een beetje laten leiden door het succes op sociale media, maar ook door een aantal enthousiaste vrienden, die mijn werk graag in boekvorm wilden gieten. Het was écht go with the flow: bevriende reclamemaker Peter James Russell (bekend van de blog The Accidental Belgian, red.) kwam met het concept ‘57 messages’ aanzetten, een knipoog naar de iconische marketingcampagne van het merk Heinz. Ik selecteerde 57 van mijn favoriete beelden van de afgelopen jaren, en hij schreef er telkens een korte, soms grappige of filosofische caption bij. Grafisch designer Fabrizio Nicolucci gaf het boek vorm.”

Zinnekes zullen hun stad meteen herkennen in de lichtjes absurdistische, en toch typisch Brusselse snapshots van Kardama. Een man verstopt achter een gigantische krant, een non die de stoep poetst, een vrouw uit een vorige eeuw die staat te roken in het portiek van een hoedenwinkel ... Negentig procent van de shots is genomen tussen twee leveringen in. Momentopnames die blijven nazinderen, en een mooie inkijk geven in de levens van de tienduizenden mensen die de stad doen draaien.

“Als ik iets met het boek wil bereiken, dan is het mensen te overtuigen om méér rond te kijken, en de schoonheid van Brussel te zien. Je kan het boek gerust als een soort liefdesbrief aan onze stad zien.”

Asociaal gedrag

Ondertussen komt de 53ste verjaardag van Kardama dichterbij. Hij denkt nog niet aan stoppen, ook al is het volgens hem vandaag een pak minder evident om fietskoerier te zijn. “Op het vlak van verkeer valt de stad niet meer te vergelijken met tien jaar geleden. Ik word dagelijks geconfronteerd met agressie en woedende chauffeurs. Die vinden niet de auto, maar wel de voetgangers en fietsers het probleem. Ik heb er een olifantenvel door gekregen, en kan door mijn stratenkennis perfect de plekken vermijden waar het gevaarlijk fietsen is. Maar ik maak me wel zorgen over anderen: jonge ouders die hun kinderen met de fiets naar school brengen en bijna van de baan worden gereden. Dat soort van asociaal gedrag blijft nog te vaak onbestraft.”

Ook de opkomst van de elektrische steps maakt het Kardama niet makkelijker. “Alles kan, alles mag, dat lijkt een beetje de algemene houding van stepbestuurders. Dat leidt soms tot de gekste taferelen. Steps die in een superdrukke eenrichtingsstraat gewoon tegen het verkeer in rijden, op de meest hectische rotondes anderen de pas afsnijden, met headphones op of met één hand op het stuur en de smartphone in de andere. En wie stopt nog voor een rood licht? Ik krijg van de politie een boete van 190 euro als ik niet achter de witte lijn sta bij een verkeerslicht, terwijl er even later tientallen stepbestuurders het rode licht gewoon negeren. Alsof de verkeersregels voor hen niet gelden. Ik probeer er stoïcijns bij te blijven – dat lukt wel, als je tien jaar als monnik in de leer bent geweest (lacht).”

“Aan die straffeloosheid in het Brusselse verkeer is nog wat werk,” besluit Kardama. “Maar waar ik nog meer op zit te wachten, is een beter en duidelijker statuut voor de fietskoerier. Veel van die gasten die eten rondbrengen hebben amper sociale bescherming. De politiek moet daar iets aan doen. Gelukkig zijn er andere koeriersdiensten in Brussel, zoals Urbike en Cargo Velo, die mee aan die kar trekken en opkomen voor de fietskoerier. Er lijkt wel licht te zijn aan het einde van de tunnel.”

‘57 messages’ is uitgegeven in eigen beheer en te koop via onder meer Waterstones, amazon.com en bol.com