Op sneakers naar de opera: klassieke muziek verleidt jong publiek

Opera voor een tientje? Een afterparty in De Munt? De Brusselse klassieke muziekwereld gooit clichés overboord om een jong publiek te verwelkomen. Die revival is geen toeval, maar het resultaat van een bewuste strategie van instellingen als De Munt, Bozar en het Brussels Philharmonic, die met betaalbare tickets, sociale media en relaxte events hun pijlen richten op een nieuwe generatie.

De imposante deuren van De Munt zwaaien open en de foyer bruist van een onverwachte energie. Geen grijze haren domineren het beeld, maar een levendige mix van jonge Brusselaars in cocktailjurken, een afgestofte smoking of evengoed op sneakers. Speciaal voor wie jonger is dan dertig opent De Munt vanavond haar deuren tijdens een Young Opera Night, met op het programma Monteverdi's I Grotteschi. Dat initiatief verwelkomt jongeren met aantrekkelijke voordelen zoals persoonlijk onthaal, een gratis drankje én een aftertalk.

'Schitterende ervaring'

“Het is het tweede seizoen dat we die Young Opera Nights in de huidige vorm organiseren,” vertelt eventcoördinator Lies Doms. “Jongeren onder de dertig kunnen zich aanmelden als 'Young Opera Member'. Dan ontvangen ze een nieuwsbrief met uitnodigingen voor de Young Opera Events, inclusief extra voordelen en aangepaste prijzen. We tellen nu al zo'n 5.800 leden.”
Een van hen is Zita, die de voorstelling met een vriendin bezoekt. Ze ging enkele jaren geleden voor het eerst naar De Munt met haar ex-partner. De relatie strandde, maar de liefde voor de opera bleef. “We zagen Der Ring des Nibelungen,” vertelt ze. “Ik had van tevoren veel video's bekeken, want het was compleet nieuw voor me. Het was een schitterende ervaring, en ik ben blijven komen. Sinds afgelopen zomer heb ik zelfs een Young Opera-abonnement, waarmee ik een vijftal opera's mag bijwonen.”

TikTok-ontdekkingen

Voor studenten Jana en Didi is de Young Opera Night een nieuwe ervaring. “Ik ben al wel naar ballet gegaan, maar ik heb nog maar één keer een opera gezien, in Londen,” bekent Jana. Ook Didi, die soms naar klassieke muziek luistert tijdens het studeren, wilde al lang eens naar de opera. “We hebben gewacht op de Young Opera Night, omdat de prijs dan veel toegankelijker is. Ook de inleiding vooraf maakt het minder overweldigend.” Toch kwam de voornaamste trigger vanuit een andere hoek. “Ik had het gebouw vanbinnen gezien op TikTok en vond het prachtig!” lacht Jana. “Dat wilde ik graag met eigen ogen aanschouwen.”

Sociale media spelen een sleutelrol om de interesse van jongeren voor klassieke muziek aan te wakkeren. De Munt springt zelf mee op de kar met het recente TikTok-account @generatie_opera. Daarop deelt ze de opera Tosca van Giacomo Puccini via 403 korte video's. Ook Bozar zet in op sociale media. “TikTok is een ideaal platform om op een luchtige manier creatieve content te delen,” zei social­media-officer Bjorn Ghyselen eerder in BRUZZ. Zijn team creëert originele video's met kunstenaars, muzikanten en collega's, wat al 64.000 likes opleverde.

Daarnaast initieert Bozar diverse projecten om jongeren warm te maken voor klassieke muziek. Zo geldt er een ticketkorting van vijftig procent voor iedereen onder de dertig. “We organiseren regelmatig concerten die specifiek op jongeren zijn afgestemd,” vertelt persmedewerker Andries Bomans. “Onlangs trok 'Jazz for Young People' nog een volle zaal met enthousiaste zestienjarigen, die na afloop met de muzikanten konden praten. Verder hebben we de filmreeks Inside the Orchestra geproduceerd, in samenwerking met het Belgian National Orchestra, om jonge kijkers een blik achter de schermen van een orkest te geven.”

Om de drempels naar klassieke muziek te verlagen, bieden tal van Brusselse cultuurhuizen en artiesten ook een heldere omkadering. “Opera is een kunstvorm met vele lagen,” zegt Lies Doms van De Munt. “Daarom verzorgt De Munt een inleiding voor de voorstelling en de Young Opera Members krijgen een gratis programmaboekje met uitgebreide informatie.”

“Na de voorstellingen volgen er regelmatig aftertalks met zangers of technici, die een inkijk geven in het creatieproces en hun persoonlijke beleving van de productie.”

Live-app Wolfgang

Het Brussels Philharmonic gaat nog een stap verder met de app Wolfgang. Die geeft tijdens het concert uitleg over wat je op dat moment hoort, zoals een thematische verschuiving binnen de instrumenten of een weetje over de componist.

Zelfs de AB wil klassieke muziek naar een breder publiek brengen. In een gratis lezingreeks dit voorjaar ontkracht Klara-­presentator Sander De Keere er de clichés en legt hij basisprincipes van klassieke muziek uit. Dat doet hij ook in de populaire Klara-podcast Eerste Hulp bij Klassiek, met Clara De Decker, waarin ze luisteraars wegwijs maken in hun favoriete klassieke muziekstukken.

Ook de podcast Musings with Marie van pianiste Marie François was een hit. Daarin neemt ze luisteraars mee in haar muzikale denkproces en de verhalen achter de composities, wat mooie reacties opleverde. “Jongeren die nooit naar klassieke muziek luisterden, raakten geïnteresseerd,” zegt ze. “Er was zelfs een jongen die de auto van zijn papa leende om naar mijn concert te komen, als ontspanning in de examens.”

De pianiste merkt dat veel mensen een barrière ervaren uit angst dat ze klassieke muziek niet zullen begrijpen. Daarom zoekt ze tijdens optredens actief de verbinding met het publiek. “Ik vind het de plicht van muzikanten om het publiek wegwijs te maken in klassieke muziek. Ik prikkel de nieuwsgierigheid door anekdotes over de componist en het muziekstuk te vertellen. Zo kunnen ze even ademhalen tussen de momenten van volle concentratie.”

De trend naar meer publieksbetrokkenheid ziet François ook bij andere artiesten en organisaties, denk maar aan concertintroducties in Flagey of optredens waarbij het koor plots in het midden van de zaal zit. “Die connectie wordt steeds belangrijker. Wat klassieke muziek en opera uniek maakt, is de immersieve beleving. Ik denk dat dat zo goed werkt bij jongeren. Te midden van de snelle afleidingen, verlangen ze naar ervaringen waarbij ze samen opgaan in iets groters. Bij een klassiek concert ben je honderd procent gefocust op de muziek, zonder drankjes of telefoons, helemaal in het moment.”

Dylan, een jonge bezoeker van De Munt, beaamt dat: “Thuis zou ik niet gauw een opera opzetten, maar de beleving hier is compleet anders. Je kleedt je op, komt op een geweldige plek, ziet de personages, de zangers: ik kom voor die totaalervaring.” De Munt speelt volop in op die beleving rond de voorstelling. Onlangs nog was er een populaire zangworkshop tijdens Valentijn en de volgende Young Opera Night wordt een feestelijke editie met een afterparty en make-upbooth.

Revival of marketing?

Hoewel de aanblik van zoveel jongeren tijdens een Young Opera Night een groeiende interesse bij de jeugd in klassieke muziek suggereert, is bezoeker Zita niet overtuigd. “Of er nu meer jongeren geïnteresseerd zijn, weet ik niet zeker. Als ik vrienden vertel dat ik naar de opera ga, kijken ze me vreemd aan. Ook ik dacht zelf lang dat het iets voor oudere mensen was, tot ik voor het eerst De Munt binnenstapte en de smaak te pakken kreeg.”
Volgens haar is de groeiende populariteit eerder te danken aan de inspanningen van de Brusselse instellingen zelf. Via lagere prijzen, samenwerkingen en een veranderde huisstijl weten ze hun publiek uit te breiden met jongvolwassenen.

Ook Brussels Philharmonic richt zich actief op jongeren. “Al jaren bieden we lagere tarieven aan voor -18 en -26 jarigen”, vertelt communicatieverantwoordelijke Véronique Bossaert. “Ongeveer 23 procent van ons publiek is jonger dan 26 jaar. Dat merk je tijdens de concerten, want er wordt tegenwoordig geroepen en gefloten. Ook onze muzikanten zijn vaak jong. Na het concert staan ze mee een pintje te drinken, wat de sfeer losser maakt.”

Om een laagdrempelige, urban look uit te stralen, waarmee jongeren zich kunnen associëren, veranderde Brussels Philharmonic enkele jaren geleden ook van huisstijl. “We proberen van meet af aan no-nonsense te zijn,” aldus Bossaert. “Misschien komt het doordat we geen lange geschiedenis meeslepen, wat ons toelaat om gekke dingen te doen, zoals een quiz, een pop-upconcert of de kruis­bestuiving met electronics volgend seizoen. Verder treden onze muzikanten niet in stijve pakken op; soms zelfs in een salopette of op blote voeten. En als toeschouwer ben je in jeans niet underdressed, maar je mag je evengoed opkleden.”

De tijden dat klassieke muziek en opera als stijf en ontoegankelijk werden beschouwd, lijken dus stilaan voorbij. De Brusselse cultuurhuizen investeren in een nieuwe generatie muziekliefhebbers door drempels te verlagen en een open, ongedwongen sfeer te creëren.

Als BRUZZ de jonge operagangers vraagt of het een drempel was om De Munt binnen te stappen, schudden ze overtuigd van niet. Op hoge hakken, maar evengoed in afgetrapte sneakers, betreden ze de zaal, klaar om op te gaan in drie uur aan meeslepende muziek, woord en beeld. En ja enkele grijze haren zijn er zeker, maar blauwe kapsels of grungelooks evenzeer.