Renovatie Movy Club in Vorst gestart: regering kiest vandaag toekomstige uitbater

Na zo'n tien jaar stilstand is er weer beweging in de gesloten buurtbioscoop Movy Club in Vorst. De renovatiewerken zijn midden augustus begonnen en in 2027 moet de bioscoop heropenen. De toekomstige uitbater moet de buurt weer zuurstof en engagement bijbrengen. BRUZZ kreeg een exclusieve rondleiding.

“We gaan geen faux vieux doen.” Architect Stéphane Damsin van bureau Ouest geeft een rondleiding in de oude cinema Movy Club. In de Monnikenstraat, pal achter de Sint-Antoniuskerk van Vorst, opende in de jaren dertig van de vorige eeuw een art-decobioscoop met wel vijfhonderd zitjes. Op datzelfde moment waren rondom de Nieuwstraat in het stadscentrum tientallen grote cinema's opgedoken. Movy Club vertoonde dezelfde films, maar met enkele maanden vertraging. Boven de zaal zijn de oude projectie-installaties nog te zien. Tot de jaren vijftig doken zo maar liefst 446 kleinere wijkcinema's in heel Brussel op. Het overgrote deel daarvan is verdwenen. Movy Club hield het als een van de laatste uit tot de sluiting in 2011.

“De bioscoop werd in de jaren negentig beschermd als Brussels erfgoed, maar had toen al een groot deel van de originele elementen verloren,” vertelt Stéphane Damsin. Bij een eerste renovatie in de jaren vijftig verdween immers al een deel van het art-decogehalte. In de jaren zeventig volgde een tweede vernieuwing. Alleen de gegoten terrazzovloer en enkele logo's in de muren en welvingen herinneren nog aan de openingsjaren. De inkomhal oogt eerder fifties en zal in dezelfde stijl opgefrist worden.

“Na die eerste renovatie kreeg de cinema een kenmerkend plafond met stervormige lichtjes, maar die zijn niet meer terug te vinden. We zullen wel spelen met de historische elementen, zoals het logo, de lichtjes en de gordijnen, maar het blijft een totaal nieuwe cinemazaal,” zegt Damsin. Om geluidshinder en trillingen te vermijden, krijgt de zaal zelfs een volledige box-in-box-structuur die de oude plafonds en vloeren verbergt. Architectenbureau AAC werkt mee om het resterende erfgoed zo goed mogelijk te bewaren. “We hebben cinemastoelen uit de jaren zeventig gevonden uit een zaal in het stadscentrum, perfect te integreren om de retrosfeer te koesteren.” En vooraan is er plaats voor sprekers of zelfs livepiano tijdens stommefilmvertoningen, zegt de architect.

Voor u Charlie Chaplin al ziet dansen: op een eerste filmvertoning is het in Movy Club nog even wachten. De renovatiewerken zijn pas afgelopen augustus gestart, een jaar later dan gepland. “Dat komt omdat de straat eerst werd heraangelegd,” zegt Damsin. Normaal gezien is de cinema zelf klaar in 2027. Daarna is het aan de toekomstige uitbater om de opening en programmatie te bepalen. Wie dat wordt, is voorlopig niet bekend. De gewestelijke overheidsdienst Brussel lanceerde net voor de verkiezingen van vorig jaar een oproep naar kandidaten, maar bij gebrek aan regering is de laureaat nog altijd niet formeel aangesteld. Ontslagnemend minister-president Rudi Vervoort (PS) meldt dat het punt eerstdaags, mogelijk nog deze week, op de ministerraad komt. Bij de administratie valt te horen dat vier kandidaten een offerte hadden ingediend.

Hele buurt betrekken

In elk geval moet de verkoren uitbater de cinema en aanpalende foyer zo goed mogelijk openstellen voor de hele buurt, klinkt het bij de gemeente Vorst. “De gemeente vraag om samen te werken met wijkverenigingen, scholen en het jeugdwerk,” zegt burgemeester Charles Spapens (PS). Na de renovatie krijgt Movy Club een bar met foyer, plaats voor workshops en lezingen, maar ook twee groene patio's voor welgekomen zuurstof. De wijk Laag-Vorst sukkelt al jaren met een gebrek aan open ruimte en groen. De gemiddelde inkomens liggen er bij de laagste van Brussel, de werkloosheidscijfers zijn hoog en huurappartementen dikwijls krap in oppervlakte.

Om dat aan te pakken was in 2018 al een gewestelijk stadsvernieuwingscontract gelanceerd. Sindsdien zijn straten en voetpaden in de wijk heraangelegd en er kwam een nieuw speelplein naast de Sint-Antoniuskerk. Die ligt in dezelfde Monnikenstraat als Movy Club. Tegelijk lieten privéspelers hun oog vallen op de wijk. In de kerk zelf is klimzaal Maniak Padoue al twee jaar een groot succes. Om de hoek opende met Honest een populaire koffiebar voor telewerkers. De renovatie van Movy Club, voor alle duidelijkheid wel een publieke voorziening, is het sluitstuk van die algemene opfrisbeurt van de wijk.

“Er is veel ten goede veranderd, maar de armoedecijfers in Laag-Vorst zijn de laatste jaren helaas mee gestegen door inflatie. Dat heeft uiteraard een impact op de wijk en helpt de veiligheidssituatie niet vooruit,” zegt Vorsts schepen van Stadsvernieuwing Alain Mugabo (Ecolo). Hij woont al tien jaar rond het Sint-Antoniusplein. Op en rond dat plein om de hoek van Movy Club werd tot een jaar geleden nog stevig gedeald. In de lente van 2024 kwam het zelfs tot een zware schietpartij op de hoek met de Fierlantstraat. Het plein werd daarna een van de zogenoemde hotspots voor drugsbestrijding in het gewest.

De lokale politiezone Brussel-Zuid kon nog niet reageren op de veiligheidssituatie vandaag. Wel kwam net vorige week een groot drugsdossier uit de wijk voor de correctionele rechtbank van Brussel. Het parket eiste daar tot zeven jaar cel voor tien bendeleiders die er vorig jaar drugs verkochten.

“We doen er alles aan om de situatie kalm te houden, maar de drugsproblematiek is zeer beweeglijk. Dealers kunnen zich snel van straat tot straat verplaatsen,” zegt burgemeester Spapens. “In elk geval zal een architect alleen nooit drugsgeweld oplossen, en een wijkcontract evenmin. Al voor de start van het stadsvernieuwingscontract had de gemeente het Maison des Jeunes en Maison du Quartier vernieuwd. De cinema staat dan ook los van de huidige veiligheidssituatie: de gemeente stimuleert elk sociaal project dat de verbinding in de buurt kan verhogen.”

Vanuit partijpolitieke hoek vraagt zowel de PS-burgemeester als zijn Ecolo-collega liever een plafond op de huurprijzen en meer lokale politiemensen.

Wel is de ambitie van de gemeente voor Movy Club duidelijk: verbindend werken met een publiek uit de wijk en daarbuiten. Een voormalige garage naast de zaal wordt in de plannen van Stéphane Damsin helemaal opengesteld voor de buurt. “Movy Club wordt voortaan opgesplitst in een Movy-deel voor filmvertoningen en een Club-deel voor workshops, lezingen of gewoon om een koffie te drinken,” zegt de architect. Beide delen krijgen een aparte ingang, maar lopen in elkaar over via de foyer. Zo kunnen aparte doelgroepen de ruimtes gelijktijdig gebruiken en binnen- en buitengaan. “De cinema is deel van een mede-eigendom. Het is belangrijk om te waken over geluidshinder voor de bewoners van de appartementen erboven,” zegt Damsin.

Middenklassenpubliek

Na een avondvertoning in de geluidsdichte zaal hoeft het publiek dan niet langs de open patio's te passeren, zegt hij, en voor scholen komt er een educatief aanbod overdag. De gesprekken met de buren liepen daarover gemoedelijk, aldus Damsin, al was er wel protest over geluidshinder van eerdere werken in de straat. “Ze zijn ook wat bang voor gentrificatie en stijgende huurprijzen,” zegt Damsin.

Geen onterechte vrees, klinkt het bij klimzaal Maniak Padoue vlakbij. “Wij zien tegenwoordig best wat kinderen uit de buurt, maar dan wel meestal met gegoede ouders,” zegt instructeur en uitbater Diego Garcia. “Dat is een heel ander publiek dan de ouders die buiten aan het nieuwe speelpleintje zitten.” Zelf komt hij zelden buiten, al ligt dat aan de aard van zijn job in de klimzaal, zegt hij. “Ik ken wel enkele kinderen die me graag even volgen of in onze cafetaria de sfeer komen opsnuiven,” zegt hij. “Dat mag allemaal van mij.” De gemeente benadrukt dat Maniak Padoue volgens de stedenbouwkundige vergunning vaste tijdsloten moet openstellen voor scholen of verenigingen uit de buurt. Garcia zegt alleen dat er soms vzw's via groepskortingen met kwetsbare groepen komen klimmen.

“Natuurlijk zijn wij zachtjesaan de wijk mee aan het gentrificeren,” zegt hij. “Dat is jammer, maar klimlessen organiseren kost simpelweg te veel om het anders te regelen. De keuze viel op Laag-Vorst omdat je bijna nergens in Brussel zo'n grote ruimte vindt.”

35mm-filmprojector

Movy Club wordt in principe een ander verhaal, want de cinema blijft in publieke handen. De Brusselse regering kocht de oude filmzaal in 2016 zelf aan. In 2021 kocht de volgende regeringsploeg een aanpalende garage en hangar rechts in het pand.

Opgeteld legde Brussel daar ruim 550.000 euro voor neer. Die kosten zijn al uitgegeven, net als zowat 3,8 miljoen euro voor de voorlopige werf exclusief btw. “Alles samen mag je zeker op vijf miljoen euro rekenen,” schat architect Stéphane Damsin, rekening houdend met eventuele meerkosten.

Intussen voorziet de renovatie in enkele technische snufjes die de nodige expertise vragen, en verder onderhoud. Boven de zaal komt een oude 35mm-filmprojector voor speciale vertoningen. Dat soort filmrollen wordt in Brussel alleen bij Cinematek en soms Palace afgespeeld en is niet eenvoudig te bedienen. Onlangs moest Cinematek zelfs even sluiten omdat te weinig personeel de kunst in de vingers had. “Maar wij mikken echt niet alleen op een nichepubliek van filmliefhebbers,” zegt zowat iedereen aan boord bij Movy Club. Er komt ook een moderne Dolby-projector, zoals in reguliere cinema's, en Damsin oppert stopmotionateliers voor kinderen uit de buurt.

“Natuurlijk had ik liever nu al geweten voor wie ik dit bouwde,” besluit de architect, “maar de nieuwe uitbater zal de grote lijnen van onze plannen niet zomaar kunnen wijzigen.” Geen faux vieux dus, maar een moderne blik op deze Brusselse wijk? “Alle kandidaat-uitbaters wisten op voorhand dat we ons richten op de bewoners van de buurt en bij uitbreiding de rest van Vorst en Brussel,” besluit Charles Spapens.

Het regeringsbesluit volgt ten vroegste vandaag, op 18 september.

Op zondag 21 september is er een lezing (in het Frans) over de renovatie/transformatie van cinema Movy Club. Die lezing vindt plaats in het Albert Hall Complex, Waversesteenweg 649, 1040 Etterbeek.
Reserveren is vereist.

Info: heritagedays.urban.brussels/nl

Correctie: In de gedrukte versie van dit artikel was geschreven dat onder meer de Brusselse bouwmeester nog betaald dient te worden voor dit project. Dat klopt niet. De bouwmeester werkt voor de Brusselse overheid en biedt gratis begeleiding aan architecten.