Gloednieuwe havenspoorlijn ligt er al meer dan jaar ongebruikt bij

Meer dan een jaar na de aanleg van een gloednieuwe spoorweg op Schaarbeek-Vorming, rijdt er nog altijd geen enkele trein de haven binnen.

De nieuwe spoorwegverbinding was het sluitstuk van het beleid van de Brusselse en vorige federale regering om de transportsector in de hoofdstad verder te vergroenen. Er woedde een jarenlange juridische strijd tussen de federale overheid, die de gronden van Schaarbeek-Vorming wou ontwikkelen zonder spoorbundels, en het Brussels Gewest dat de Haven van Brussel terug met het nationaal en Europees spoor wilde aansluiten. Pas in het najaar van 2022 werd de strijdbijl begraven.

In ijltempo kwam er een vergunning en bouwde Infrabel in de lente van 2024 een spiksplinternieuwe spoorlijn van enkele kilometers die de sporen, zoals weleer, verbindt met de Haven van Brussel. Het ontsluiten van de haven opent heel wat perspectieven voor het verduurzamen van de logistieke sector in Brussel met minder vrachtwagens op de weg. Daarnaast komt de maatregel ook tegemoet aan de verplichting van de EU om de waterweg en het spoor meer te gebruiken, om zo het vrachtverkeer op de weg te verminderen.

Parallel verkreeg logistieke speler Van Moer een concessie voor de uitbating van een nieuwe containerterminal die het vrachtvervoer via waterweg en spoor moet verdubbelen tussen 2022 en 2032.

Geen 'biertrein’, wel testverbinding met Antwerpse haven

Maar meer dan een jaar later dendert er nog altijd geen goederentrein over de nieuwe sporen. Alleen in oktober vorig jaar zijn eenmalig tien locomotieven via de spoorlijn naar de voorhaven gereden om daar per boot te worden geëvacueerd.

Logistieke speler Van Moer had naar verluidt ambitieuze plannen om het transport van AB InBev-bier uit Leuven en Jupille naar de haven van Brussel, dat vandaag via vrachtwagens verloopt, deels via de trein te laten verlopen. Maar die ‘biertrein’ rijdt nog steeds niet, bevestigt Nick Jolley van Van Moer. “Dat is informatie die maanden geleden naar buiten is gekomen en helemaal niet aan de orde is,” aldus Jolley.

Er is wel een plan om een testtrein te laten rijden vanuit MPET aan het Deurganckdok, de grootste containerterminal van Europa. Als dat goed loopt, zouden er dan containertreinen kunnen rijden tussen de Antwerpse en de Brusselse haven. Maar er is nog geen concrete datum voor die testrit, zegt Jolley.

Over waarom er vandaag nog geen treinen de haven binnenrijden, wil men bij Van Moer niet zo veel kwijt. Er zijn diverse redenen, laat hij verstaan, zoals de beschikbaarheid van slots om goederentreinen te laten rijden, die bij Infrabel moeten worden aangevraagd en de uitbreiding van de containerterminal op de Monnoyerkaai die nog niet klaar is.

De opening was voor januari voorzien, maar die werf sleept aan. Volgens een andere bron heeft het schrappen van de 'biertrein' te maken met een krimpende exportmarkt voor bier.

Bij Infrabel bevestigen ze alvast dat er wel interesse is voor het gebruik van de havenspoorlijn op Schaarbeek-Vorming, die er nu al meer dan een jaar ongebruikt bij ligt. Maar de spoorwegbeheerder wil daar om confidentialiteitsredenen niet meer over kwijt.

Maron: 'Vanaf 2026 verplicht gebruiken’

Havenminister Alain Maron (Ecolo) wijt de vertraging onder meer aan vier versleten spoorwissels op het traject. Dat zei hij in een antwoord op een schriftelijke vraag van Brussels parlementslid Benjamin Dalle (CD&V). De wissels zouden nu samen met de haven en Infrabel worden vervangen.

Daarnaast speelt het voorziene gewicht van al dat containervervoer de spoorlijn parten. “Infrabel heeft de Haven geïnformeerd dat wegens de aanwezigheid van hellingen op het spoortraject naar de voorhaven, de maximale last van de treinen maximaal 1.050 ton kan bedragen,” aldus Maron.

Lange, moderne goederentreinen wegen dikwijls meer wanneer ze geladen zijn. “Was dit niet voorzienbaar bij de aanleg van het spoor?”, vraagt parlementslid Dalle daarover.

In elk geval moet al vanaf volgend jaar een eerste trein over de havenspoorlijn rijden. Dat is zo voorzien in de concessie. “Van Moer heeft een contractueel engagement om vanaf 2026 spoorvervoer op zijn site organiseren. Dit engagement stijgt jaarlijks tot 12.000 TEU in 2032,” zegt Maron nog in zijn antwoord.

Zo'n TEU of twenty-foot equivalent unit staat gelijk aan een standaard zeecontainer van twintig voet of zo'n 6,06 meter lang. Om de geleverde goederen te stockeren, wil Van Moer volgens Maron op korte termijn een extra pakhuis bouwen. De omgevingsvergunning zou daarvoor nog dit jaar worden afgeleverd.

“Ook een tweede speler in de voorhaven heeft interesse getoond om spoorvervoer te organiseren naar zijn site,” besluit Maron. “De haalbaarheid van deze trafieken wordt momenteel onderzocht in samenwerking met de directie havenontwikkeling.”