Vlaamse instap in Brussels Airport baart Brussel zorgen: ‘Vliegroutes blijven ongewijzigd'

Met een overname van 2,77 miljard euro is de Vlaamse overheid voortaan hoofdaandeelhouder van Brussels Airport. Daarmee krijgt die in één klap extra bestuurszetels in de nationale luchthaven. Buurgewest Brussel zit daar niet mee aan tafel.

Tot 240.000 vluchten per jaar en stillere weekends, maar geen verbod op nachtvluchten of rem op de economische groei. Met een nieuwe omgevingsvergunning voor Brussels Airport wou N-VA-minister Zuhal Demir een jaar geleden “het evenwicht tussen de economische belangen van de luchthaven en de leefbaarheid voor de omgeving garanderen,” zei ze.

Demir was toen Vlaams minister van Omgeving. Haar vergunning ligt momenteel bij de Raad van State, na beroep uit Brussel, maar intussen start haar partijgenoot en nieuw minister-president Matthias Diependaele een aparte procedure.

Hij kocht vorige week, via een Vlaams investeringsvehikel, 39 procent van de aandelen van Brussels Airport over van een Canadees pensioenfonds. Kostprijs: 2,77 miljard euro. Het levert zijn regering een nieuwe schuld op, maar wel een meerderheidsaandeel in de nationale luchthaven. Dat zorgt voor extra gewicht in de raad van bestuur.

“We willen mee in de cockpit zitten. Als we niet mee over de toekomst beslissen, doet iemand anders het voor ons,” zei Diependaele in een persbericht. Concreet krijgt het Vlaams Gewest na de instap nu net meer dan vier op de tien aandelen van Brussels Airport in handen. Dat is het meest van alle investeerders en zeker meer dan de federale overheid, die een kwart plus één aandeel bezit. Het Brussels Gewest, directe buurman van de luchthaven, heeft er geen één.

“Hoe kunnen we tolereren dat een nationale infrastructuur vooral wordt beheerd door één regio, als het gevolgen heeft voor het hele land?”, reageerde burgemeester Benoît Cerexhe (Les Engagés) van Sint-Pieters-Woluwe vrijdag in De Tijd. “Vlaanderen voert zijn economische strategie stap voor stap uit, terwijl Brussel en Wallonië regelmatig op onaanvaardbare hoogte overvlogen worden.”

De federale ombudsman voor de luchthaven, Philippe Touwaide, erkent dat Brussel 55 procent van alle vluchten boven haar hoofd te verduren krijgt.

‘Ernstig alarm’

Dat N-VA-Kamerlid Jeroen Bergers uit Vilvoorde de instap vrijdag toejuichte als “het regionaliseren van de luchthaven,” hielp de stemming niet vooruit. De Tijd sprak over een “communautair bommetje”, PS-Kamerlid Ridouane Chahid over “een ernstig alarm voor het federale evenwicht”. “Deze operatie is geen toeval. Ze past in een doelbewuste, geleidelijke verzwakking van de federale instrumenten ten voordele van een steeds meer uitgesproken Vlaamse regionale macht,” zei Chahid via Facebook.

Vanuit liberale hoek vinden zowel Franstaligen als Vlamingen dat de overheid zich niet hoort te bemoeien met een privébedrijf. “Het is geen kerntaak om aandeelhouder te zijn van een commerciële luchthaven,” zegt ook Brussels Open VLD-boegbeeld Frédéric De Gucht. “Met 2,77 miljard euro kan je meer interessante investeringen doen. Kritische infrastructuur kan je evengoed beheren via wetgeving.”

Toch zijn luchtvaartkenners overwegend positief over de Vlaamse instap. “Een overheid kijkt vaak wat breder naar het beheer van een luchthaven dan private aandeelhouders, die overwegend cash willen genereren,” zegt luchtvaarteconoom Wouter Dewulf (Universiteit Antwerpen). “Luchthavens als Schiphol in Amsterdam, Charles de Gaulle in Parijs en Frankfurt in Duitsland zijn al grotendeels in handen van nationale en stedelijke overheden. Dat leidt tot investeringen die niet meteen winst opleveren, zoals gebruiksvriendelijke securitycontroles. Het enige verschil is dat onze nationale luchthaven niet in de stad Brussel ligt, maar in Vlaanderen.”

Belangenconflict

Vlaanderen heeft nu, via haar extra bestuursleden, meer te zeggen over investeringen en eventuele uitbreidingen. Mogelijk geeft het hen ook wat meer gewicht in de federale onderhandelingen over vliegroutes: een dossier dat al twintig jaar vastzit. In de vorige regering wist mobiliteitsminister Georges Gilkinet (Ecolo) die vliegwetgeving nog altijd niet aan te passen. MR-minister Jean-Luc Crucke mag het deze legislatuur opnieuw proberen.

“Brussel hoeft niet bang te zijn dat de vliegroutes zullen wijzigen, want die worden federaal bepaald in nauw overleg met de luchtverkeersleiders,” sust Dewulf. Die keuze zou in de eerste plaats gemaakt worden op basis van veiligheid en windnormen. Ombudsman Touwaide ziet zelfs nieuwe kansen. “Ik hoop dat er nu ruimte komt voor op het eerste gezicht minder rendabele investeringen, zoals een geluidsmuur in Steenokkerzeel of de langverwachte proefdraailoods voor motoren,” zegt hij. Die zou de geluidshinder voor omwonenden kunnen verlagen.

“Het Vlaamse meerderheidsaandeel heeft geen impact op het baangebruik of de vliegroutes,” benadrukt Touwaide. “Zelfs als Vlaanderen het hele luchtverkeer op termijn zou willen regionaliseren, kan dat alleen met een tweederdemeerderheid in beide taalgroepen. Zoiets is onzinnig, want dan zou Brussel in theorie haar luchtruim kunnen afsluiten.”

Touwaide ziet wél een belangenconflict als het gaat om de omgevingsvergunning, waar Vlaanderen zowel de regels zal moeten opstellen als naleven. Een kwestie die ook de Brusselse regering zorgen baart. “Brussels Airport was al in overtreding met de vorige omgevingsvergunning, die door Vlaanderen gecontroleerd en vervolgd had moeten worden,” zegt ontslagnemend minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo).

Het gaat vooral om nachtvluchten en hun toegelaten decibels, die overigens alleen in Brussel en niet in Vlaanderen wettelijk zijn vastgelegd. “Nu zal het Vlaams Gewest een bedrijf moeten controleren waarvan het zélf de grootste aandeelhouder is. Deze situatie is zeer zorgwekkend. Het Brussels Gewest zal alle beschikbare hefbomen gebruiken om de gezondheid van zijn inwoners te verdedigen,” besluit Maron.

Brussels Airport kon nog niet reageren over de geplande stoelendans in zijn raad van bestuur.