Axe-deodorant meer dan 2 euro goedkoper op de Abattoir dan in de Colruyt: hoe kan dat?

Van Kellogg's en Kinder Bueno tot shampoo van Head & Shoulders: de laagste prijzen en beste koopjes vind je niet bij Colruyt, maar onder de gietijzeren bogen van de Abattoir-markt. Jaar na jaar winnen de Anderlechtse marktkramers er moeiteloos de prijzenslag tegen de grootste supermarktketens. Wat is hun geheim?

Het is zaterdagochtend, en in de schaduw van de historische slachthuishallen van Anderlecht gonst het van de activiteit. “Un euro, un euro,” klinkt de luidkeelse lokroep van de marktkramers en ook de schreeuwerige kartonnen prijskaartjes met handgeschreven prijzen liegen er niet om: in Anderlecht vallen koopjes te rapen.

En die zijn de moeite, zo leert een snelle vergelijking van A-producten met de prijzen van Colruyt, dé supermarktketen die prat gaat op de laagste prijzen. Een doos Trésor-cornflakes van Kellogg's kost op de Abattoir-markt 3 euro, waar de prijs voor hetzelfde product in de supermarkten 4 euro bedraagt. Een Axe Apollo-deodorant staat geprijsd voor 2 euro, dat is 2,2 euro lager dan bij Colruyt. Verderop scoort BRUZZ Lotus-speculoospasta voor 2,5 euro (zelfde prijs bij Colruyt, maar iets goedkoper dan bij Delhaize of Carrefour), een pak Kinder Bueno voor 6 euro (85 cent lager) en Listerine-mondspoelwater voor 3,5 euro (2,3 euro lager).

Gevraagd naar die opvallende prijsverschillen, blijken de meeste marktkramers weinig loslippig. “Supermarkten vragen te veel. Daarom komen mensen zelfs vanuit het buitenland tot hier,” zegt een van de verkopers kortaf. “Lagere marges. Op een deo van 2 euro verdien ik amper 10 cent,” gromt een andere. Verdere vragen worden met een wuifgebaar afgewimpeld.

Snoeiharde concurrentie

Zo simpel blijkt het echter niet, want van riante marges is in het Belgische supermarktlandschap geen sprake. Ons land kent met 3,08 winkels per 10.000 inwoners het hoogste aantal supermarkten per capita in Europa. België blijkt een populaire bestemming voor buitenlandse merken en in grote steden worden Belgische Delhaizes en Colruyts steevast geflankeerd door Duitse Aldi's en Lidls, Franse Carrefours, en Nederlandse Albert Heijns en Jumbo's.

Die snoeiharde concurrentie drukt op de marges. In 2023 nog klaagde sectorfederatie Comeos dat de marge voor Belgische supermarkten amper 1,29 procent bedraagt: op een winkelmand van 100 euro maken de winkels dus 1,29 euro winst.

Kanttekening is wel dat die flinterdunne marges na aftrek van kosten zijn, merkt retailexperte Els Breugelmans (KU Leuven) op. “Supermarkten hebben heel wat vaste uitgaven voor verlichting, verwarming, personeel en huur. Daar staat tegenover dat een marktkramer gewoon zijn eigen baas is en in de open lucht werkt. Zij moeten dus minder aan een product verdienen om uit hun kosten te raken en kunnen hun prijzen daarom lager houden.”

Verder zijn kleine marktkramers ook flexibeler dan supermarkten, stipt Breugelmans aan. “Ze hebben een veel kleiner assortiment en moeten minder reserves aanhouden, waardoor ze kunnen inspelen op buitenkansen. In de bevoorradingsketens van voedingsproducenten kan heel wat fout lopen met overproductie of onderproductie tot gevolg, wat een impact heeft op het aanbod en de prijzen. Als een product door schaarste niet beschikbaar is of tijdelijk erg duur wordt, kan een marktkramer het gewoon even links laten liggen. Een Delhaize of Colruyt kan zich dat niet permitteren, want klanten verwachten een vast assortiment en lege rekken kosten klanten.”

Koopjesjagen

Cathy Fumal, die voor de Abattoir-site het contact met de marktkramers verzorgt, ziet nog enkele andere verklaringen voor de Anderlechtse stuntprijzen. “Voor de marktkramers is dit hun inkomen, dus ze lopen niet graag te koop met hun strategieën, maar eigenlijk komt het neer op koopjesjagen. 24/7 speuren de handelaars naar kansen om voor een spotprijsje goederen te kopen.”

Dat gaat bijvoorbeeld om restpartijen van producten die uit het gamma verdwijnen, waarvan de verpakking verandert, of waarvan de houdbaarheidsdatum bijna verstrijkt. Soms gaat het ook om artikelen met een kleine productiefout die supermarkten weigeren. “Marktkramers werken niet met vaste leveranciers,” legt Fumal uit. “Ze kopen wat ze tegenkomen. Dát maakt het verschil.”

Die spotprijsjes vinden de handelaars soms zelf, maar vaak ook via zogenaamde 'destockages'. Dat zijn ondernemingen die zich als tussenschakel opwerpen om onverkochte goederen van fabrikanten en distributeurs opnieuw – tegen erg lage prijzen – op de markt te brengen. De verkopers kunnen zo nog wat verdienen aan hun afdankertjes en krijgen wat ademruimte in hun stockageruimtes, terwijl de opkopers, vaak kleine spelers zoals discounters, kruideniers of marktkramers, aan goedkope producten raken.

Dat beaamt M., een marktkramer die onder meer in Anderlecht verkoopt en al meer dan tien jaar in het vak zit. Hij wil over zijn werkwijze spreken, maar enkel op voorwaarde van anonimiteit. Onder de verkopers heerst een soort omerta.

“Zeventig procent van wat ik verkoop komt uit destockages. Zo koop ik bijvoorbeeld geregeld bij Worldtrading in Evergem en vaak weet ik zelf niet eens waar die winkels zelf hun producten halen. Ik verkoop de goederen dan door met een kleine marge erbovenop. Meestal tussen veertig en vijftig procent. Dat is meteen het grootste verschil met supermarkten, zij rekenen al snel 200 tot 300 procent boven op hun aankoopprijs.”

Winkels afschuimen

Gevraagd naar een voorbeeld scrolt hij even door zijn gsm en toont hij enkele facturen. “Laatst kon ik een doos L'Oréal-producten (Frans cosmeticabedrijf, red.) op de kop tikken van 21.000 stukken voor 1,25 euro per stuk. Die verkocht ik dan voor 2,5 euro.”
Soms speelt geluk ook een rol, bijvoorbeeld bij faillissementen, zegt M. “Toen BB Concept in Aalst over de kop ging (een bedrijf gespecialiseerd in overstocks en eindereeksen van cosmetica, lichaamsverzorgingsproducten en huishoudelijke producten, red.) kon ik een lading tandpasta's kopen die normaal minstens 3,5 euro kosten voor 60 cent per stuk. Ik verkocht ze zelf voor 1 euro.”

“Die lage prijzen zijn echt geen mirakels, je moet gewoon goed zoeken,” aldus nog de marktkramer. “Collega's van mij springen ook vaak op kortingen van de grote supermarktketens zoals 1+1-gratis-acties. Die worden opgezet om klanten te lokken, maar met websites zoals 'Promojagers' houden wij dat ook in de gaten. Als Colruyt bijvoorbeeld een dergelijke promotie aanbiedt, ga ik in een week soms wel dertig winkels af om hier en daar een fles te kopen.”

Bulgaarse Oreo's

Een laatste veelbeproefde techniek is koopjesjagen in het buitenland, vertellen Fumal en marktkramer M. Meestal is dat niet mogelijk door de taalregels in België die Nederlandstalige en Franstalige etiketten verplichten, maar sommige fabrikanten voeren hun producten met zowel Franse als Nederlandse labels uit naar een breder territorium.
Dan wordt het interessant om te gaan 'grensshoppen', bijvoorbeeld in Frankrijk dat lange tijd goedkopere supermarkten had door de forse anti-inflatiemaatregelen van de Franse regering. Die verschillen raakten ondertussen wat uitgevlakt, maar volgens marktkramer M. biedt een Franse keten als Carrefour in haar thuisland nog altijd interessantere promoties aan dan in België.

Na wat speuren stuit BRUZZ echter ook op enkele producten die van verder komen dan de Franse grens. Een pakje Tuc-koekjes voor 1 euro (50 cent lager dan in de supermarkt) draagt een etiket in het Roemeens en wat verderop liggen Bulgaarse Oreo's op een verkooptafel. Gevraagd naar de oorsprong grijnst de verkoper: “Ze komen uit Frankrijk.”

Zwaar werk

Marktkramer M. vertelt dat hij naast zijn reguliere uren zeker 20 uur per week spendeert aan het zoeken naar afgeprijsde producten. “Álle marktkramers werken minstens 50 uur per week,” benadrukt ook Fumal. “Dat is ook nodig om met de beste producten en prijzen te komen, maar zeker de helft doet het in bijberoep. Alleen van de markt leven blijkt tegenwoordig erg moeilijk.”

Een kanttekening is wel dat er voor die superkortingen op de Abattoir-markt wat speurwerk aan te pas komt. Niet ieder kraampje staat wekelijks op post en omdat marktkramers zelf zo afhankelijk zijn van marktfluctuaties en afprijzingen, kunnen ze niet altijd hetzelfde, ruimere aanbod presenteren. Zo was het bijvoorbeeld onmogelijk om een (laaggeprijsde) fles Coca-Cola te vinden, toch hét A-merk bij uitstek.

Wie dus graag snel en efficiënt zijn boodschappen doet, en op automatische piloot zijn mandje vult, kan beter bij een supermarkt terecht. Wie echter van koopjesjagen houdt en iedere uitgespaarde euro als een persoonlijke overwinning beschouwt: die vindt in Anderlecht zijn eldorado.