Eva Davidova en Amnesty International: 'Het recht op protest is geen gunst'

Ordediensten in gevechtsuitrusting die vreedzame betogers met wapenstokken aanvallen op het Luxemburgplein: Eva Davidova van Amnesty International vindt die aanpak volstrekt ongepast.

Donderdagavond op het Luxemburgplein: pophits weergalmen uit de omliggende cafés, mensen drinken, lachen, dansen. Op het grasperkje in het midden van het plein zit een handvol mensen vreedzaam te protesteren tegen de onderschepping van de Global Sumud Flotilla. Ze zingen, klappen en scanderen slogans van solidariteit met Gaza. Rond hen staat de politie in volledige gevechtsuitrusting, hekken opgesteld, klaar om de betogers uiteen te drijven. Deux salles, deux ambiances.
Het wekelijkse Plux-feestje van de Brusselse EU-bubbel kwam op 2 oktober zoals gewoonlijk op gang, maar draaide uit op een absurd tafereel: terwijl feestend publiek toekeek, werd vreedzaam protest hardhandig uiteengedreven door de politie.

Online circuleren beelden van ordediensten in gevechtsuitrusting die de vreedzame betogers omsingelen, het waterkanon inzetten en traangas gebruiken. Dat gebeurde niet omdat er sprake was van gevaar of wanorde – die was er niet op het plein. Maar omdat de burgemeester van Elsene vond dat het protest “te lang duurde” en “geen toestemming had”. Dat is wat de politiechef die donderdagavond ter plaatse was, vertelde aan medewerkers van Amnesty International. Zulke motieven zijn volstrekt onvoldoende om het recht op vreedzaam protest te beperken en een vreedzame bijeenkomst te beëindigen.

Recht op protest

De beslissing van de burgemeester werd gevolgd door de inzet van traangas, charges met wapenstokken en een waterkanon om het plein te ontruimen. Die zeer discutabele beslissing van de burgemeester werd uitgevoerd met middelen die volstrekt ongepast zijn bij een vreedzaam protest. Internationale normen zijn daar helder over: geweld mag alleen als het strikt noodzakelijk, proportioneel en wettig is. Het recht op protest is geen gunst die een burgemeester verleent, maar een fundamenteel recht dat de politie moet waarborgen.

Al maandenlang stapelen de berichten zich op. Pro-Palestina­demonstranten getuigen over willekeurige arrestaties, buitensporig geweld en protesten die zonder legitieme reden uiteen worden gedreven. De beelden van politiegeweld tegen betogers aan de Beurs of van agenten die mensen op de grond fixeren, passen in een trend die we ook elders in de stad zien. In Ukkel, bij de Israëlische ambassade, werd eerder al met waterkanon en geweld opgetreden tegen vreedzame actievoerders. Zo’n politieoptreden staat haaks op haar opdracht die gerechtigheid en mensenrechten zou moeten garanderen.

In Brussel vinden elk jaar honderden betogingen plaats, meestal zonder grote, zichtbare politieaanwezigheid. Vanwaar dan die gevechtsuitrusting en waterkanonnen wanneer het over pro-Palestina-protesten gaat? Het lijkt alsof de politie en de stad dan uitgaan van risico’s en de protesten beschouwen als uitsluitend een probleem van ordehandhaving en veiligheid. Dat is niet hun enige opdracht: zij horen het recht op protest te beschermen, te respecteren en te faciliteren. Door hun optreden ondermijnen ze ook het vertrouwen dat ze deze rol voor iedereen gelijk willen uitoefenen.

Daarom roept Amnesty op om onderzoek te verrichten naar wat donderdag gebeurde. In eerste instantie zodat slachtoffers van onwettig politiegeweld genoegdoening kunnen krijgen. Maar ook om een ruimere bezinning van de rol van agenten in het faciliteren en beheren van manifestaties aan te zwengelen.

De huidige trend mag immers niet voortgezet worden. Anders zullen dit soort incidenten zich blijven opstapelen, zal de politie tekortschieten in haar taak en zullen burgers niet ten volle van hun rechten kunnen genieten.

Wie in Brussel op straat komt voor mensenrechten, mag niet vrezen voor de mensen die hen zouden moeten beschermen.