'Van achteren onderuit geschopt': Politie onder vuur voor geweld tegen Palestina­betogers

Geslagen met de matrak, overhoop gespoten met het waterkanon of van achteren omvergeschopt door een agent. Heel wat deelnemers aan de solidariteitsdemonstraties voor Gaza afgelopen donderdag getuigen over politiegeweld. “Zelfs als je netjes doet wat ze vragen.”

“We stonden aan het Luxemburgplein met een groepje van 50 tot 100 betogers, toen de politie ons vroeg om de plek te ontruimen, vertelt Res Gieghase. “We bleven omdat we nu eenmaal het recht hebben om te betogen, waarop de politie het waterkanon gebruikte en even daarna chargeerde. Iedereen liep weg, ik ook. Op dat moment heeft een agent me van achteren onderuit geschopt, zodat ik tegen de grond smakte. Vervolgens zijn agenten rond me komen staan en heb ik minstens zes matrakslagen geïncasseerd. Ze stopten pas toen een omstander zich ermee moeide.”

Een video bevestigt niet enkel het verhaal over het schoppen, op hetzelfde fragment is te zien hoe ook een tweede agent een vluchtende betoger van achteren schopt. Res hield aan het incident verschillende verwondingen over. Een arts stelt verschillende onderhuidse bloedingen, schaafwonden en een pijnlijke pols vast. “Vandaag (maandag, red.) doet het nog steeds pijn.”

Res is niet de enige manifestant die er donderdag hard van langs krijgt. “Toen we probeerden om van het centrum naar het Europees Parlement te stappen, stormde plots een rij agenten met schild en wapenstok op ons af,” vertelt Mathias Balcaen. “Ze riepen voortdurend Avance!, wat ik ook deed: ik wandelde terug. Maar ze bleven ondertussen wel slaan, zeker een tiental keer en nog hard ook. Ik kan er nog altijd niet bij: je komt voor een vreedzaam protest, je doet exact wat de politie vraagt en die slaat er gewoon op los.”

Vier dagen arbeidsongeschikt

Het verdict van de huisarts: “Volumineus, bloedend hematoom (bloeduitstorting, red.) in de rechterschouder. Meerdere paarskleurige sporen van slagen op de bovenrug. Hematomen met volumineuze bloedophoping op de twee benen en sporen van ernstige slagen.” Balcaen wordt vier dagen arbeidsongeschikt verklaard. “Ergens heb ik nog geluk, anderen zijn op de spoed beland.” De klacht die hij indiende – bij de politie – zal wellicht niet veel teweegbrengen, denkt hij. “De agenten hadden geen zichtbare identificatie.”

De incidenten van donderdag zijn niet de enige waarbij de politie gratuit geweld wordt aangewreven in het kader van Palestinabetogingen. De voorbije maanden beschuldigden manifestanten de politie er onder meer van dat betogers urenlang werden vastgehouden zonder geldige reden.

Omgekeerd beschuldigt de politie de manifestanten ervan om geregeld te provoceren. Afgelopen donderdag zouden ze zo in tunnels op de kleine Ring gegaan zijn, projectielen naar de agenten gegooid hebben en ook vernielingen aangericht hebben.

Onrustwekkende trend

Amnesty International België heeft alvast de indruk dat het optreden van de politie verhard is de voorbije maanden en heeft het over een onrustwekkende trend. “We zien sinds het begin van de genocide in Gaza dat vreedzame betogers het doelwit worden van arbitrair aandoende inperkingen op het recht op protest,” zegt woordvoerder Eva Davidova. “Denk aan geografische beperkingen waar protesten door de lokale overheid niet getolereerd worden. Vaak lijken protesten met geweld te worden beëindigd zonder legitieme aanleiding.”

De ngo vraagt om een onderzoek naar het optreden van de Brusselse overheden (het zijn de burgemeesters die de eindverantwoordelijkheid hebben) en de politie zelf.

Comité P, dat toezicht houdt op de werking van de politie, verwees aanvankelijk enkel naar het jaarverslag 2024. Daarin vormen de Palestina-betogingen geen aparte categorie. In de avond liet woordvoerder Ashley Engelbos wel weten dat er tot op heden 10 klachten zijn binnengekomen voor politiegeweld tijdens de betogingen van donderdag.

De videobeelden roepen de vraag op wat agenten bezielt om op vreedzame betogers te slaan, zeker als die ook nog doen wat ze vragen. “Daarbij spelen verschillende dingen,” vertelt een politiebron, die in het verleden ook zelf nog bij betogingen heeft gewerkt. “Op zo’n betoging is er ook altijd wel ergens verzet of provocatie. Dan stop je de betogers als agent al eens allemaal in dezelfde zak. Het is ook zelden zo dat er vooraf wordt bekeken hoe je kunt vermijden dat de boel escaleert.”

Ook het urenlange wachten in en rond politiebusjes helpt niet, denkt de bron. “Je bent klaar voor iets dat er maar niet komt, je moet uitstappen, ontplooien, weer instappen en dat gaat zo maar door. Dat je met zo’n kleine groep in een camionette zit, creëert ook zo’n kleine minicultuur. Onderschat trouwens niet hoeveel kritiek er kan komen als je niet doortastend ingrijpt.”

Dat het uitgerekend bij de Palestina-betogingen vaak fout loopt, verwondert de politiebron niet. “Veel agenten zien extreemlinks toch als de natuurlijke vijand van de politie. Dan heb je sneller een confrontatie. Aan de andere zijde weten ze ook dat het volstaat om bepaalde dingen te doen om een reactie uit te lokken van de politie. Eigenlijk zijn wij heel voorspelbaar.

Interne evaluatie

Groen-gemeenteraadslid en Brussels parlementslid Lotte Stoops vraagt om een onderzoek. "“De beelden die we zagen van geweld op vreedzame betogers, leken meer dan disproportioneel."

De politiezone Brussel Hoofdstad Elsene laat weten dat elke klacht van burgers ernstig genomen wordt genomen." "Deze klachten worden overgemaakt aan het parket van Brussel voor verdere opvolging. Momenteel hebben wij weet van 1 klacht. Daarnaast voeren wij na elk grootschalig optreden altijd een interne evaluatie uit om te leren en waar nodig bij te sturen. Ons doel blijft steeds om proportioneel, wettelijk en transparant op te treden."