OESO beveelt aan: kilometerheffing, soepelere bouwregels en een interne staatshervorming

Op vraag van voormalig staatssecretaris Pascal Smet (Vooruit.brussels) onderzocht de OESO wat er beter kan in Brussel. Meer inzetten op huisvesting, mobiliteit en een interne staatshervorming, waarbij de VGC en de gemeenten opgaan in het Gewest. "Kijk naar Antwerpen en Parijs, waar districten een beperkte macht hebben."

Met een groeiende bevolking, een grote ongelijkheid en een sterke politieke versnippering, kampt Brussel met ernstige problemen op het gebied van huisvesting, mobiliteit en bestuur. Deskundigen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) - een samenwerking tussen 38 industrielanden - bestudeerden ruim een jaar de institutionele structuur, de mobiliteit, de financiën en het huisvestingsbeleid in het Gewest. Ze doen vier aanbevelingen.

Huisvesting

Betaalbare huisvesting is een van de meest dringende behoeften. Snellere en betere procedures kunnen dat oplossen, door bijvoorbeeld alle procedures rond een bouwaanvraag naar het Gewest over te hevelen, terwijl je nu voor kleinere projecten nog bij de gemeente moet aankloppen. Daarnaast verhindert regelgeving nu ook de verdere verdichting van de stad, terwijl dat net nodig is, aldus de OESO. Het aanbod van sociale woningen of sociaal huren moet ook omhoog, door projectontwikkelaars die hierin investeren, fiscaal te belonen. Opvallend: de OESO pleit ook voor het regulariseren van de huurprijzen, iets wat in de pijplijn zit.

Openbaar vervoer

OESO looft het uitgebreid openbaar vervoer in Brussel: 95 procent van de Brusselaars woont op tien minuten van een bus-, tram- of metrohalte. Maar tegelijk merkt de OESO ook op dat Brussel bij de filehoofdsteden wereldwijd hoort. 30 procent van de Brusselaars zijn verplaatsing met de auto af, minder dan wandelen (36 procent), maar meer dan met het openbaar vervoer (22 procent). En dan zijn er natuurlijk nog de pendelaars, waarvan driekwart met de auto komt.

De OESO ziet de salariswagen als grootste oorzaak van de permanente file in Brussel. 75 procent van de pendelaars komt met de wagen naar Brussel. Een gebruikerstaks (SmartMove) biedt een oplossing, maar een betere inplanting van nieuwe (sociale) woonblokken, naast een OV-knooppunt, biedt evengoed soelaas. Buurten moeten ook beter met elkaar gelinkt worden, in de plaats van alleen maar met het centrum.

Beter bestuur

Een ander heikel punt is de bestuurlijke lasagne in Brussel. De OESO stelt voor om die institutionele structuur te stroomlijnen, door de Vlaamse Gemeenschapcommissie (VGC), Franse Gemeenschapscommissie (Cocof) en Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) af te schaffen en die bevoegdheden volledig bij het Brussels Gewest te leggen. Het gaat dan onder meer om onderwijs en cultuur. Ook de onduidelijke en soms overlappende bevoegdheidsverdeling tussen Gewest en gemeenten, is de OESO een doorn in het oog. Alles rond mobiliteit, parkeren en stedenbouw moet naar het Gewest.

"Dit zou een eind maken aan de administratieve verdubbeling en zou de coherentie verhogen. Het model van Antwerpen of Parijs kan daarin gevolgd worden, waar districten of arrondissementen beperkte administratieve bevoegdheden hebben en de voornaamste macht bij het centrale bestuur ligt." Een idee dat ze toeschrijven aan de Belgische onderzoekers Wouter Van Dooren (UA) en Dave Sinardet (VUB). "Dat zorgt voor een balans tussen nabijheid en coherent bestuur."

Hoewel een scherpe bevoegdheidsverdeling het doel is, zal er in de praktijk toch nog samengewerkt moeten worden. Overlegorganen die het beleid stroomlijnen, zoals de Conferentie van Burgemeesters, zijn een goede zaak maar moeten formeel worden gemaakt, en het liefst een onderdeel van Brulocalis worden gemaakt, de vereniging van Brusselse gemeenten. Nu zijn de beslissingen van de conferentie niet transparant. Gemeentefusies zijn eveneens een optie.

De OESO kijkt trouwens verder dan het Brussels gewest alleen. Het betreurt het feit dat de metropolitane gemeenschap, een samenwerking tussen Brussel en zijn hinterland, dode letter is gebleven. Vooral transport kan op die schaal georganiseerd worden. Beleidsexperimenten en een metropolitaan fonds moeten een doorstart mogelijk maken.

Geldstromen

Tot slot is het cruciaal om de financiën van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te versterken. Na 2024 verminderen de solidariteitsstromen naar het Brussels Gewest en dat wordt een probleem want Brussel heeft nu al zoveel schulden. Een federale conferentie over aanvullende financiering voor Brussel moet met een lange termijnoplossing komen voor Brussel.