Vakbonden gerustgesteld na overleg met Gevangeniswezen, 4.000 gestraften niet opgesloten

Het Gevangeniswezen en de vakbonden trekken aan hetzelfde zeel om te voorkomen dat de gevangenissen verder zullen overspoelen door de protestactie van de magistratuur. Dankzij een ministeriële richtlijn zullen de 4.000 veroordeelden die zich aanbieden bij de gevangenis terug naar huis gestuurd worden.

De actie van de magistratuur om uit onvrede met de pensioenplannen van de regering de uitvoering van straffen niet langer op te schorten, is een 'drama'. Dat zegt Robby De Kaey van ACOD Gevangenissen donderdag in De Ochtend op VRT Radio 1. "Het gevangenispersoneel en de gedetineerden hadden met een aantal maatregelen zicht op verbetering in de overbevolking van de gevangenissen, maar met deze actie worden we weer kopje-onder geduwd."

Het Openbaar Ministerie voert actie tegen de ingrepen die de federale regering in het pensioen van magistraten en gerechtspersoneel wil doorvoeren. Zo schort het Openbaar Ministerie onder meer de uitvoering van straffen niet langer op, iets wat de vorige regering had gevraagd om de overbevolking in de gevangenissen aan te pakken.

Ongeveer vierduizend straffen zijn daardoor sinds oktober niet uitgevoerd. Die mensen zouden nu dus toch naar de gevangenis moeten.

Als alle maatregelen uit het regeerakkoord, de beleidsverklaring en het paasakkoord bij elkaar worden opgeteld, zouden magistraten met pensioen een koopkrachtverlies van 30 tot 40 procent hebben.

De Kaey erkent dat dat niet niets is, maar haalt aan dat "iedereen langer zal moeten werken en iedereen een lager pensioen zal hebben, niet alleen de magistratuur. Alleen zitten zij in de exceptionele situatie dat ze als rechterlijke macht een unieke positie hebben om die macht als hefboom te gebruiken tegenover deze regering", zegt hij.

'Los alle realiteit en menselijkheid'

Het is volgens de vakbondsafgevaardigde een "drama" om vierduizend mensen naar de gevangenissen te sturen die al overbevolkt zijn. "De magistratuur weet zeer goed hoe de situatie in de gevangenissen is. Ze doet dit "los van alle realiteit en los van alle menselijkheid".

De Kaey wijst niet alleen op de gevolgen voor het gevangenispersoneel, maar ook voor alle burgers. "Het recidivecijfer van 70 procent en hoger gaat zeker niet dalen wanneer we nog meer gedetineerden in veel te kleine cellen gaan steken met te weinig personeel en te weinig middelen."

Alle vierduizend opgeroepen kortgestraften opsluiten zou een "drama" zijn, aangezien de gevangenissen al met een overbevolking kampen, aldus de vakbonden. Zij overlegden met het directoraat-generaal Penitentiaire inrichtingen, dat hen geruststelde dat de kortgestraften terug naar huis gestuurd zullen worden.

"Er is een ministeriële richtlijn die dat bepaalt", legt woordvoerder van het Gevangeniswezen Kathleen Van De Vijver uit. "Het Openbaar Ministerie legt dit nu naast zich neer. Maar die richtlijn is niet ingetrokken en geldt tot 6 juni, dus wij blijven ze volgen."

Er geldt een uitzondering voor gedetineerden met een veroordeling voor een zedendelict, radicalisering of terrorisme, of voor huiselijk geweld. "In overeenstemming met de omzendbrief, zullen we deze straffen wél uitvoeren."

Triage

Dat betekent wel dat het Gevangeniswezen goed zal moeten samenwerken met de politiediensten, zegt Robby De Kaey van ACOD Gevangenissen. De triage van de veroordeelden, wat normaal door het parket gebeurt, zal volgens hem nu op het bord van de gevangenisdirecteurs komen.

De vakbond VSOA laat weten strikt te zullen toezien dat de veiligheid van het personeel niet in gedrang komt.

De bonden zijn niet te spreken over de actie van de magistraten. Het Gevangeniswezen wijst erop dat er geen uitnodiging kwam van premier Bart De Wever (N-VA) nadat het hem in een brief opriep om de crisis in de gevangenissen te bespreken. Dat de magistraten al meteen ontvangen zijn door minister van Pensioenen Jan Jambon, schiet bij hen in het verkeerde keelgat.

Kabinet-Jambon: 'Cijfers kloppen niet'

"Deze snelle reactie staat in schril contrast met het uitblijven van enige actie ten aanzien van de vele oproepen uit het werkveld omtrent de gevangeniscrisis", aldus Van De Vijver. "Enkel onze minister van Justitie toont tot op heden enige betrokkenheid bij deze strijd."

Het kabinet van minister van Pensioenen Jan Jambon (N-VA) ontkent intussen dat het pensioen van de magistraten met 30 tot 40 procent zal dalen door de maatregelen van de regering. Dat vernam Belga donderdag bij de directeur communicatie van de minister. Het kabinet kijkt "met grote ogen" naar de acties van het Openbaar Ministerie, maar onthoudt zich verder van commentaar.

Op het kabinet-Jambon is men duidelijk ontstemd over de acties. Vorige maandag vond nog overleg plaats met de magistraten en was afgesproken dat volgende dinsdag een nieuwe bespreking zou plaatsvinden. "We zijn dan ook verbaasd dat zij cijfers op het publieke forum gooien", reageert communicatiedirecteur Pol Van Den Driessche. "Die cijfers kloppen volgens onze berekeningen ook niet." Het kabinet wil zich aan de afspraak houden en de bespreking van het cijfermateriaal tot volgende dinsdag bewaren.

Overbevolking gevangenissen: 185 bedden te kort

Op dit moment zijn er zo'n 185 bedden te kort voor de Belgische gevangenispopulatie, en die overbevolking laat zich ook in de Brusselse gevangenissen voelen. In Haren verblijven op dit moment 1.048 mannen en 110 vrouwen, 1.161 in totaal. Maar de capaciteit van het gevangeniscomplex bedraagt slechts 1.035 gedetineerden. Er zijn nu al plaatsen tekort, zo meldt Kathleen Van De Vijver, woordvoerster van het Gevangeniswezen aan BRUZZ.

In de gevangenis van Sint-Gillis, die eigenlijk na de opening van Haren had moeten sluiten, zitten op dit moment 504 gevangenen, op een totale capaciteit van 515 gevangenen. De site zit dus al erg dicht tegen het maximum aan.

'Taskforce nodig om strafbeleid te herzien'

Volgens criminologe Kristel Beyens (VUB) is dringend overleg nodig over straffen en strafuitvoering. Daarbij moet volgens haar niet alleen de minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) maar ook Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) betrokken worden, die bevoegd is voor alternatieve straffen.

"We spreken altijd over de gevangenisstraffen, maar andere straffen zijn ook heel belangrijk als we overbevolking willen aanpakken," klinkt het. De criminologe pleit voor een taskforce om de problematiek van de uitvoering van de straffen integraal te behandelen.

“Het elektronisch toezicht werd destijds deels ingevoerd om de gevangenissen te ontlasten," herinnert ze. "Maar op een bepaald moment heeft voormalige minister van Justitie, Vincent Van Quickenborne (Open VLD), beslist dat er iets gedaan moest worden aan de 'straffeloosheid' in België."

"Vanaf toen moesten alle straffen uitgevoerd worden in de gevangenis, terwijl er eigenlijk op dat moment een systeem was ontwikkeld van vervroegde invrijheidstelling en uitvoering van straffen onder elektronisch toezicht.”