Burgercollectief vraagt hervorming afvalbeleid: 'Centrale aansturing is nodig'

Netheid is een van de grootste problemen in Brussel en er is dringend een regering nodig om het aan te pakken. Dat zegt het burgercollectief Brussel (Pou)belle, dat een burgervoorstel indiende waarin het pleit voor een grondige hervorming. "Het afvalbeleid doet me denken aan de versnipperde politiezones: elke gemeente werkt met een eigen database en elk overzicht ontbreekt."

Verdwaalde sofa’s, stukken brood, opengereten vuilniszakken, lukraak neergesmeten kledingstukken: voor veel Brusselaars is het dagelijkse kost in hun straat. Daar wil een twintigtal bewoners nu verandering in brengen.

Vlak voor de lokale verkiezingen richtten ze het collectief Brussel (Pou)belle op, onder leiding van Anna Trzop. Het doel: netheid hoger op de politieke agenda zetten omdat het nu volgens hen vaak als een 'restportefeuille' wordt behandeld, terwijl het een topprioriteit zou moeten zijn. Netheid beïnvloedt volgens Trzop de aantrekkelijkheid van de stad, de lokale economie en het veiligheidsgevoel.

Via een burgervoorstel op het gewestelijke participatieplatform Democratie.brussels probeert het collectief nu duizend handtekeningen te verzamelen. Momenteel heeft het er nog maar 350, maar de deadline is pas in februari 2026.

Als er voldoende handtekeningen zijn, kan dat leiden tot een overlegcommissie. Die bestaat dan voor een kwart uit politici en voor driekwart uit gelote burgers die samen aanbevelingen formuleren die in het parlement zullen worden behandeld. Deze vorm van participatieve democratie bestaat sinds 2020. Er waren eerder al overlegcommissies over 5G en huisvesting voor daklozen.

Geen quick fix

"Het netheidsprobleem is structureel in Brussel, er bestaat geen quick fix,” zegt Trzop. Volgens het collectief moet de volgende regering meerdere, elkaar aanvullende maatregelen introduceren, waaronder afvalcontainers in de drukke wijken, meer aandacht voor sensibilisering en handhaving én een institutionele hervorming.

Die institutionele hervorming is volgens het collectief nodig omdat het niet altijd duidelijk is wie verantwoordelijk is voor de ophaling van afval, waardoor het blijft liggen. “Neem nu de gemeente Jette, waar we onlangs een opruimactie hielden,” zegt Trzop. Een deel van het afval ligt op de tramsporen en daarover bestaan nog geen duidelijke afspraken. “Een ander deel blijft liggen op het kruispunt tussen drie gemeenten: Molenbeek, Jette en Koekelberg.”

Lees verder onder de fotoreeks.

Ook rond sluikstorten zijn er veel problemen. Die komen volgens het collectief deels voort uit het feit dat een duidelijk overzicht van de bevoegdheden ontbreekt. “Je kunt het vergelijken met de reden voor de fusie van de politiezones,” redeneert Trzop.

“Ook bij het afvalbeleid heeft elke gemeente haar eigen database voor sluikstorten, waardoor een totaaloverzicht ontbreekt. Er bestaat wel een overkoepelend meldpunt – namelijk Fix My Street - maar veel mensen contacteren de gemeentes, omdat dat vaak sneller gaat.”

Centrale aansturing

“Er zijn duidelijke, simpele afspraken nodig,” aldus Trzop. Als voorbeeld noemt ze een eengemaakte database voor sluikstorten. "Fix My Street heeft een database, daarnaast hebben veel gemeentes ook een eigen database met 'hotspots'. Die van de gemeente Brussel Stad is bijvoorbeeld goed uitgewerkt. We pleiten voor volledigheid en uniformiteit qua gebruik. Dat maakt het makkelijker om te anticiperen op terugkerende problemen."

Volgens Trzop kan Brussel veel leren uit het buitenland. Ze wijst op de Oostenrijkse hoofdstad Wenen, die haar afvalprobleem wel serieus heeft genomen wat duidelijk vruchten afwierp. Dat bleek duidelijk toen de Brusselse parlementsleden Bianca Debaets (CD&V) en Cieltje Van Achter (N-VA) er in 2022 op werkbezoek gingen. “Zo net is de stad niet altijd geweest," herinnert Trzop. "Wenen had ook problemen met afval. Maar als het mogelijk is om het tij te keren in andere steden, is het ook mogelijk in Brussel."

Volgens haar is één van de troeven in de Oostenrijkse stad dat één centrale partij er het overzicht houdt op de handhaving. “Als iemand daar een sluikstort meldt, wordt meteen een team gestuurd om bewijs te verzamelen. Alles wordt centraal aangestuurd. Zoiets zouden wij ook graag in Brussel zien,” zegt Trzop.