De donkerste dag uit de Belgische voetbalgeschiedenis: 40 jaar Heizeldrama wordt herdacht

Op donderdag 29 mei wordt het Heizeldrama herdacht. Het is dan precies 40 jaar geleden dat 39 mensen stierven en 600 anderen gewond raakten in de mensenmassa op de tribunes van het Heizelstadion. Wat een droom moest worden, werd uiteindelijk een nachtmerrie.

"De finale van de eeuw." Zo werd er in 1985 gesproken over de Europese bekerfinale tussen titelhouder Liverpool en Italiaanse grootmacht Juventus. Het zou een wedstrijd worden tussen de twee beste Europese ploegen van het moment.

Op 29 mei 1985 werden er zo'n 60.000 mensen verwacht op de Heizel, die toen al sterk verouderd was voor een belangrijk evenement als de finale van de Europacup. Voor de ontmoeting werden 850 politieagenten opgeroepen, waarvan er slechts 50 in het stadion aanwezig waren. De politie had vooral schrik voor de ongeregeldheden buiten het stadion.

Hooliganisme

Een jaar eerder had Brussel al te maken gekregen met hooliganisme in de marge van de Europese finale (nu de Europa League) tussen Anderlecht en Tottenham. Daarbij kwam één Engelse fan om het leven, 32 mensen raakten gewond. De politie arresteerde in totaal 220 relschoppers. In datzelfde jaar hadden na de finale van Europacup I (de huidige Champions League) tussen AS Roma en Liverpool eveneens ongeregeldheden plaatsgevonden in de Italiaanse hoofdstad. Engelse supporters waren toen door een stel Romeinse hooligans afgerammeld in de straten van Rome. De Engelsen hadden er een diepe wrok op nagehouden tegenover de Italiaanse supporters.

Op 29 mei 1985 verloopt alles aanvankelijk kalm. Er heerst een versmachtende hitte, het bier vloeit rijkelijk. De Engelse supporters verzamelen op de Grote Markt in Brussel en zakken dan af naar het stadion. Supporters van beide ploegen wachten op de grasvelden buiten het stadion tot de poorten om 17 uur opengaan. Een halfuur later zitten en staan er al 30.000 mensen op de tribunes. Aan de buitenkant van het stadion merken politieagenten op dat er een plaat is losgemaakt, waardoor vermoedelijk fans het stadion zijn binnengeraakt zonder toegangsticket.

Neutraal vak

Rond 18 uur wordt het onrustig. Er wordt met stenen gegooid en met beledigingen geslingerd tussen Blok X, waar de Liverpool-fans staan, en Blok Z, dat in principe bedoeld is voor neutrale supporters, maar vol zit met Italiaanse fans die via de zwarte markt een kaartje op de kop hebben weten te tikken. Rond 18.30 uur wordt het even rustiger, wanneer de spelers hun supporters komen groeten, maar tegen 19 uur hernemen de schermutselingen weer. De Engelsen schieten vuurpijlen af en gooien met glas en stenen richting de mensen op Blok Z.

Tien minuten later barst de hel los. Tientallen hooligans slagen erin het dunne hek tussen beide vakken omver te gooien en vliegen op de Italiaanse supporters af. Slechts een handvol politiemensen is aanwezig om te proberen de Engelsen te belemmeren om door te dringen in Blok Z. De charge van de Britten brengt een paniekreactie teweeg in het 'neutrale' vak. Een duizendtal Italianen probeert het veld op te vluchten, maar wordt tegengehouden door de ordediensten. Ze troepen samen aan de andere kant van de tribune. Sommigen stikken, anderen worden vertrappeld of geplet tegen de muur, die instort door de druk van de mensenmassa. De eerste gewonden worden verzorgd op het veld.

Aan de andere kant van het stadion bestormen intussen de Juventus-supporters het terrein om er op de vuist te gaan met de Liverpool-aanhang. De politie komt tussenbeide en scheidt beide kampen opnieuw van elkaar. De rust keert vanaf dan beetje bij beetje terug in het Heizelstadion. Tegelijkertijd zien 400 miljoen televisiekijkers live de eerste lijken op de tribunes verschijnen. Blok Z is een ruïne geworden.

Op dat moment is er eigenlijk geen sprake meer van voetbal. Toch beslissen de UEFA en de Belgische autoriteiten om de wedstrijd te laten doorgaan, uit vrees voor nog meer problemen die een mogelijke afgelasting zou kunnen veroorzaken. De match begint uiteindelijk een uur later dan gepland. Juventus wint de beker dankzij een penaltydoelpunt van Michel Platini. De Fransman viert zijn goal met een uitgebreid zegegebaar, wat hem gezien de omstandigheden nog jaren kwalijk zal worden genomen.

Proces

Het 'Heizelproces', dat de verantwoordelijken van de ramp moet aanduiden, begint in oktober 1988. In april 1989 worden veertien hooligans veroordeeld tot een celstraf van drie jaar, waarvan de helft met uitstel. Ze moeten ook een boete van 60.000 Belgische frank (ongeveer 1.500 euro) betalen. In 1990 worden de straffen in beroep verzwaard: sommigen krijgen vijf jaar effectief. Voor drie beklaagden wordt de voorbedachtheid als verzwarende omstandigheid aanvaard. Voor Albert Roosens, secretaris-generaal van de Voetbalbond, Johan Mahieu, kapitein van de rijkswacht, en Hans Bangerter, secretaris-generaal van de UEFA, worden straffen met uitstel uitgesproken.

Liverpool wordt uiteindelijk voor zes jaar van alle Europese competities geweerd. Voor andere Engelse clubs geldt een verbod van drie jaar, dat na de ongeregeldheden met Engelse hooligans tijdens het Europees Kampioenschap van 1988 verlengd wordt tot vijf jaar. België zelf mag tien jaar lang geen Europese finale meer organiseren.

Renovatie

Het Heizelstadion wordt in de jaren 1990 helemaal gerenoveerd en omgedoopt tot het Koning Boudewijnstadion. In 1995 wordt er voor het eerst weer een internationale wedstrijd gespeeld. Vandaag wordt het stadion nog altijd gebruikt voor wedstrijden van de Rode Duivels, de finales van de beker van België en de Memorial Van Damme. Er is lang sprake geweest van de bouw van een volledig nieuw stadion op parking C, maar die plannen zijn nooit uitgevoerd.

Tegenover het stadion staat een herdenkingsmonument ter nagedachtenis van de slachtoffers van het Heizeldrama. De namen van de 39 overledenen hangen op de wand van de hoofdtribune. Op 29 mei vindt een herdenkingsmoment plaats voor de slachtoffers.