Standbeeld 'De Rijpheid' van Victor Rousseau moet weg

De toekomst van het beeldhouwwerk 'De Rijpheid' van Victor Rousseau komt in het gedrang. De Brusselse regering heeft beslist dat het na de aanleg van een nieuw stadspark niet terug zal keren naar de Warandeberg. De Professionele Unie van Gidsen en Culturele Mediators vraagt in een petitie om het standbeeld te beschermen.

Het kunstwerk De Rijpheid van Victor Rousseau, dat tussen het Warandepark en het Centraal Station staat, bestaat uit zes witmarmeren standbeelden. In het midden zit een oudere man die volwassenheid of wijsheid belichaamt, terwijl de vrouw naast hem vruchtbaarheid en overvloed symboliseert. Samen kijken ze naar hun kinderen, die de jeugd vertegenwoordigen.

In september 2024 ontdekte de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen dat De Rijpheid in slechte staat was. De Brusselse organisatie diende een beschermingsaanvraag in, die niet werd goedgekeurd. De Brusselse regering besloot eind december om het beeld in te schrijven op de bewaarlijst voor erfgoed, een iets soepelere vorm bescherming waarbij verplaatsing mogelijk is.

Wat er met het beeld zal gebeuren, is niet duidelijk. Dat het niet op zijn huidige plaats kan blijven, is duidelijk. De Brusselse regering heeft plannen aangekondigd om de ruimte rond het standbeeld volledig te herontwikkelen. Het nieuwe ontwerp, een stadspark van landschapsarchitect Bas Smets, voorziet geen plaats voor De Rijpheid.

Verzet tegen de beslissing

Die beslissing stuit op verzet van de Professionele Unie van Gidsen en Culturele Mediators van België, die een petitie gestart is. De petitie, die woensdag al door meer dan vijfhonderd mensen werd ondertekend, roept de regering op om het kunstwerk te behouden en te beschermen als erfgoed.

De gidsen herinneren eraan dat De Rijpheid in 1922 door de Stad Brussel werd geïnstalleerd om het tracé van de Noord-Zuidverbinding te verfraaien. Volgens hen is het Brusselse erfgoed een belangrijk instrument voor de toerisme-industrie, waar honderden gidsen dagelijks met de kunstwerken werken. Het verwijderen van een kunstwerk als De Rijpheid heeft gevolgen voor rondleidingen en voor de beeldvorming van Brussel als "stad met een rijke artistieke erfenis."

De gidsen begrijpen vooral het argument van de Brusselse regering niet dat het beeld 'paternalistisch' zou zijn en 'niet aansluit bij de waarden van deze tijd'. Ze benadrukken dat De Rijpheid nooit controverse heeft opgeroepen bij Belgische of buitenlandse bezoekers.

“Dit werk is van grote artistieke waarde – Rousseau is een erkend kunstenaar van het jonge België,” zegt gids Thomas Sennesael. “Ik denk dat we trots moeten blijven op België, een land dat van een onzekere staat is opgeklommen naar een volledig erkende natie van centraal belang, met vernieuwende artistieke scènes die op Europees niveau worden erkend, en waarvan dit monument getuigt."

Een nieuw stadspark

Het kabinet van staatssecretaris voor Erfgoed, Ans Persoons (Vooruit), gaf verschillende redenen voor de beslissing om De Rijpheid te verplaatsen. De "paternalistische visie" van de beeldengroep is inderdaad één van de argumenten. De wijze man en een vrouw als symbool van vruchtbaarheid, die volgens de regering minder goed aansluit bij de hedendaagse waarden. De regering wil inspelen op de veranderende samenleving door ruimte te creëren voor kunstwerken van hedendaagse kunstenaars.

Daarnaast zijn er nog een reeks andere argumenten. Volgens de regering zijn de standbeelden van Victor Rousseau al sterk vertegenwoordigd in Brussel en is er geen noodzaak om al zijn werken permanent in het stadscentrum te behouden.

Verder wil de regering het plein vergroenen en zoveel mogelijk bomen planten, zoals eerder al bleek toen het masterplan voor de herontwikkeling rond het Centraal Station werd aangekondigd. "De Houtmarkt werd volledig opengelegd voor werken aan het onderliggende metrostation. De Stad Brussel heeft deze kans aangegrepen om het plein een nieuw elan te geven," klinkt het op het kabinet-Persoons.

"Vroeger was het plein een grasperk met een laag hekje rond. In de toekomst zal het een groen, koel plein worden waar Brusselaars graag zullen afspreken. Het uiteindelijke doel is om zoveel mogelijk bomen te kunnen planten op het plein. In het nieuwe concept van het plein zal er geen plek meer voorzien zijn voor het beeld 'De Rijpheid' van Victor Rousseau."