Fusie politiezones ligt op bord kernkabinet: ‘Risico op leegloop Nederlandstalige agenten'

De top van de federale regering buigt zich vandaag over de fusie van de Brusselse politiezones. Een deal hangt in de lucht, maar politie-insiders plaatsen nog veel vraagtekens bij de uitwerking ervan. “Een grotere afstand tussen het hogere niveau en de basis lijkt onvermijdelijk.”

Sinds 12 uur zit het kernkabinet samen om te onderhandelen over het zomerakkoord dat premier Bart De Wever (N-VA) in een definitieve plooi wil leggen. De regeringstop moet een heleboel knopen doorhakken, onder andere rond pensioenen, extra geld voor de OCMW’s en de fiscale- en arbeidshervormingen.

Ook de fusie van de Brusselse politiezones zit vervat in de deal. Over het plan zelf bestaat consensus over de Arizona-partijgrenzen heen, maar rond de modaliteiten lopen de meningen uiteen.

Zo is het geen geheim dat Les Engagés de eenmaking rechtstreeks wil koppelen aan de herziening van de KUL-norm, de maatstaf die mee bepaalt hoe de federale dotatie voor elke politiezone in het land eruitziet. Die norm is al jarenlang ingehaald door de realiteit. Ze ligt niet meer in lijn met de gegroeide Brusselse bevolking, waardoor de grootste Brusselse politiezones hopeloos ondergefinancierd zijn.

Financiering

Op het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) vangt onze redactie op dat die twee hervormingen – de fusie en de herziening van de KUL-norm – twee aparte werven zijn.

“Ook in het regeerakkoord zijn die twee zaken niet aan elkaar gelinkt. Er is een werkgroep opgericht die zich met de herfinanciering bezighoudt. Dat er meer geld naar de Brusselse politie zal vloeien, staat buiten kijf", klinkt het.

Die extra middelen voor Brussel stoten de Vlaamse partijen in de federale regering dan weer tegen de borst. “We horen dat Quintin met een zak geld staat te zwaaien voor de Brusselse politie om de burgemeesters mee te krijgen in het verhaal. Maar dan hopen we dat de middelen voor politiezones die in andere landsdelen vrijwillig fuseren evenredig zullen zijn”, zegt een federaal parlementslid aan BRUZZ. Quintin ziet de verplichte Brusselse fusie immers als opstap voor ‘vrijwillige’ samensmeltingen elders. In het Waasland zou bijvoorbeeld een fusie op tafel liggen.

Ook bij politie-insiders weerklinkt er bezorgdheid over de financiering die met de eenmaking gepaard zal gaan. De verwachting is immers dat de herziening van de KUL-norm op een later moment zal doorgevoerd worden. “Deze fusie gaat veel kosten, maar hebben wij de garantie dat het federale niveau wel over het nodige geld beschikt?”

Bekerfinale

Op de details van de fusie blijft het sowieso wachten tot er witte rook is rond het hele zomerakkoord. Eerder raakte wel al bekend dat het plan is om de nieuwe politiezone te laten aansturen door een politiecollege met één korpschef, de minister-president en de negentien burgemeesters. Ook de hoge ambtenaar, bevoegd voor de gewestelijke crisisplanning, zou een zitje krijgen in het politiecollege.

Op het vlak van eenheid van commando lijken de voordelen bij zo’n structuur voor zich te spreken. “Maar het hogere niveau zal onvermijdelijk afstand nemen van de basis”, zegt een kritische politiebron. "Dat betekent een versplinterde werking. We hebben gezien dat een eenheid van commando in het honderd kan lopen bij het hooligangeweld in de marge van de bekerfinale in mei.”

Om die kloof tussen de gecentraliseerde en de lokale werking te verkleinen, wordt er gewag gemaakt van een soort tussenschakel. “Een dagelijks bestuur dat volgens de contouren van de huidige zes zones kan opgemaakt worden. Want met negentien burgemeesters in één politieraad zal het voor kleinere gemeenten moeilijk zijn om op tafel te kloppen.”

Zo’n tussenniveau is ook niet onbelangrijk voor het behoud van de Nederlandstalige vertegenwoordiging binnen het politiebeleid. Vandaag heeft elke zone haar eigen politieraad, waarin naast de korpschef en de burgemeesters ook gemeenteraadsleden zetelen. Die zouden bij de nieuwe structuur verdwijnen, waardoor ook de Nederlandstalige stem wegvalt.

De N-VA en CD&V hameren bij de onderhandelingen rond de fusie op die Vlaamse vertegenwoordiging, waardoor zo'n tussenschakel in principe onafwendbaar wordt.

Premie

Er bestaat daarnaast ongerustheid over het aandeel Vlaamse agenten binnen het Brusselse korps. Een politiebron gaat er immers vanuit dat de centralisatieoefening ertoe zal leiden dat politiemensen uit Vlaanderen afhaken omdat ze langer onderweg zullen zijn naar de hoofdstad of omdat ze zullen vallen voor de financiële lokroep uit de Vlaamse Rand.

In het federale regeerakkoord staat immers ook dat er een premie komt voor politiemensen in de Vlaamse Rand om de aantrekkelijkheid van die zones een boost te geven. “Een heel pijnlijke zaak, want Brussel heeft ook zo’n impuls nodig.”

Een meerderheidsbron maakt zich daarentegen sterk dat één slagkrachtige Brusselse zone net een aantrekkingsfactor op zich vormt. “De manier waarop de Brusselse politie nu functioneert, is een demotiverende kracht.”

Personeelstekort

Volgens meerdere bronnen circuleert het voorstel om bij elke van de huidige zes politiezones 25 procent van haar korps door te schuiven naar de eengemaakte zone.

De overige 75 procent blijft gedecentraliseerd om nabijheidspolitie te garanderen. Toch leeft de vrees dat zones die vandaag met een personeelstekort kampen, zoals Zuid, hun lokale werking zullen moeten afbouwen om te beantwoorden aan die verschuiving.

In principe moet de politiezone vanaf 2027 in werking treden, maar die timing wordt bij politiemensen nu al onderuitgehaald.

Wie dan tot topman van de Brusselse politie gebombardeerd wordt, blijft voorlopig voer voor speculatie. Volgens één bron ligt Michaël Jonniaux, huidig korpschef van de zone Montgomery, in polepositie. “Maar de topfavoriet om paus te worden, schopt het zelden tot paus.”