Culinair ontdekt: noroez

Had u soms gedacht dat het nu wel gedaan zou zijn met nieuwjaar vieren? Mis. Er komt er nog eentje aan: Noroez.

Men spreekt ook weleens van 'Perzisch Nieuwjaar'. Maar het wordt ver buiten Iran gevierd, het Perzische Rijk liep vanouds ook van het huidige Turkije tot aan de Indus. Het feest is meteen ook veel ouder dan de islam en het is dus opmerkelijk dat het in moslimlanden toch nog vaak wordt gevierd. De ayatollahs hebben het proberen uit te roeien, maar dat is niet gelukt.

De moslimgemeenschap heeft trouwens een eigen nieuwjaar, de eerste dag van de maand muharram, dit jaar op 30 juli (het wordt dan 1444 in de Arabische wereld). Maar goed, deze vorm van nieuwjaar is geliefd in pakweg Afghanistan, Azerbeidzjan, Iran, Koerdistan en Tadzjikistan, zelfs tot in Indonesië, hoorde ik. De naam varieert over Norooz, Nowrooz tot Newroz, maar de basis blijft dezelfde. Het feest is dan ook gebaseerd op échte astronomie in de eerste plaats. De Perzen waren toegewijde astronomen. Het feest valt dus op de ware lente-evening, en die valt dit jaar – dacht ik – op 20 maart om 16.33 uur precies! Hier in België dan toch. In andere landen wordt het glas geheven, zo dicht mogelijk bij het juiste uur (dat verschilt uiteraard naargelang de plek op aarde). Een en ander danken wij aan de zoro­astrianen, de religie van de oude Perzen.

Het feest gaat niet in de eerste plaats om eten. Wij westerlingen zijn daardoor geobsedeerd, wij vreten het jaar de wereld uit, maar in andere landen zijn er ook mooie gewoontes. Zo meldde een Koerdische kennis dat het vooral gaat om het springen over vuren, groot volksvermaak. Dat is een reinigingsritueel. Net zoals de grote schoonmaak, nieuwe kleren en vers eten. Het kan je niet ontgaan dat de geest dezelfde is als die van het joodse en christelijke paasfeest, ook een symbool van de nieuwe lente, met zijn gebruiken van reiniging. Ook in onze streken was Pasen trouwens het nieuwe jaar, de dag waarop de jaartelling werd aangepast, pas later is men daar 1 januari van gaan maken.

Er wordt een tafel opgemaakt met zeven dingen die (in het Perzisch) met een S beginnen: plantenkiemen van tarwe, gerst of linzen, wilde olijven (oleaster), appels, look, sumakvruchtjes, azijn, een pudding van gekiemde zaden. In andere Noroez­landen zijn het soms gedroogde vruchten en noten. Het geheel wordt afgewerkt met een spiegel en een kom met een goudvis. Ziet er beeldig uit. Vaak staan er ook kleurig geverfde eieren bij, paaseieren, weet je wel? De laatste dag van de feestelijkheden, die ook meerdere dagen duren, is er een grote picknick in de open lucht. Steek de barbecue maar al aan!

Toch een recept? Perzische recepten zijn fijn gekruid en dromerig lekker. Kijk maar rond, er zijn best wat Perzische restaurants in de stad. Ik pikte dit op:
Neem pijpajuin, peterselie, verse koriander, dille, look en fenegriekblaadjes (soms gedroogd te koop). Maak ze goed schoon en hak alles fijn. Hak ook een ajuin en het wit van een prei klein. Laat ajuin en prei zacht stoven in de boter, zonder te bruinen. Meng het andere groen samen met wat geelpoeder (kurkuma), bakpoeder, zout en peper en vijf geklutste eieren. Het moet één groene massa zijn. Schep die in een geboterde pan, voeg ook het preimengsel toe en laat zachtjes bakken onder deksel. Voorzichtig omdraaien na een minuut of acht. Het wordt een soort groentetortilla met kruidige geur en smaak. Verdeel in stukken en smullen.
Gekruide en gebakken vis hoort ook bij het feest. En de Iraniërs zijn tovenaars wanneer het op rijst aankomt! Smakelijk.