'Verboden expo' AfricaMuseum enkel te bezichtigen met artiest: 'Het wordt spectaculair'

Vandaag geeft de Brusselse-Burundese fotograaf Teddy Mazina zijn eerste van twee rondleidingen in het AfricaMuseum, nadat de instelling zijn expo voor het grote publiek verboden had, tenzij met begeleiding van de artiest zelf. Aanleiding voor die drastische maatregel vormde een aantal “choquerende afbeeldingen”. Mazina reageert voor het eerst in BRUZZ: “De tegenstand kwam vooral van mensen van kleur en van medewerkers die niet bij de voorbereiding betrokken waren.”

Normaal zou in het AfricaMuseum in Tervuren van 15 oktober tot 12 november de tijdelijke tentoonstelling ‘My name is no-body’ lopen, van de Burundese fotograaf en mensenrechtenactivist Teddy Mazina, die in 1995 naar België vluchtte. Maar nog voor het grote publiek de expo kon bekijken, besliste het bestuur om het project af te schermen. Correcter: “De tentoonstelling is niet volledig gesloten, maar alleen te bezoeken met de kunstenaar erbij die uitleg geeft”, aldus Bart Ouvry, de directeur van het AfricaMuseum, vorige week in een mededeling. “Er worden namelijk historische commentaren en beelden uitgelicht die choquerend zijn, zeker voor mensen van Afrikaanse afkomst.”

Beelden van zwarte mensen met kettingen rond de hals, of die witte kolonialen op een draagstoel vervoeren. Ook het gebruik van het n-woord in de begeleidende teksten viel niet bij iedereen in goede aarde.

De kunstenaar, Mazina dus, zal bij wijze van compromis daarom twee keer een rondleiding geven: vandaag, en op zondag 12 november. Hij zal de bezoekers op sleeptouw nemen, meer tekst en uitleg verschaffen, en zal dat naar eigen zeggen “op spectaculaire wijze doen”, zo liet hij vooraf verstaan.

In een uitgebreid interview met de fotograaf dat komende week verschijnt in BRUZZ, legt hij uit wat hij met dat laatste bedoelt. “De expo is mooi, maar ook erg eenvoudig. Mensen die enkel de video’s zien zouden wel eens kunnen teleurgesteld zijn en niet begrijpen waarom ze dicht moest. Ik zal een soort les geven, ik zie die rondleiding als een tribune, waar ik kan uitleggen wat de link is tussen die foto’s en onze blik van vandaag.”

Maar even terug naar de kern van het verhaal: de censuur -of wat daar toch sterk op lijkt. Begrijpt Mazina de weerstand vanuit de werking van het museum? “Neen”, zegt de fotograaf. “Het is te zeggen, ik weet wél waar de weerstand vandaan komt. De mensen van het museum die niet bij de voorbereiding betrokken waren, zijn nadien moord en brand gaan schreeuwen. Ze zagen een schandaal waar er helemaal geen is. Ik heb e-mails gezien die binnen het museum circuleerden waarin gezegd wordt dat ik ‘geen enkele subsahariaanse legitimiteit’ heb. Ik kan niet goed vatten hoe een wetenschapper zoiets kan schrijven.”

Mazina ziet achter het hele verhaal een dieperliggend debat: “Het Africamuseum is een instelling die probeert om zichzelf te dekolonialiseren. Dat is een proces waarbij sommigen vooruit willen en andere achteruit. Mijn expo is ook niet in de eerste plaats het werk van een kunstenaar, maar eerder van iemand die een debat wil opstarten. Niet iedereen accepteert dat. De tegenstand kwam trouwens vooral van mensen van kleur.”

Mazina, die in Brussel woont, concludeert uit de manier waarop het museum de kwestie al dan niet aanpakte dat het “nog niet klaar is om de archieven echt open te gooien”.