Brusselse restaurateurs scoren met Lam Gods: 'Alsof je Christus in de ogen kijkt'

Het Lam Gods van Van Eyck mag dan in de Gentse Sint-Baafskathedraal hangen, de meest intieme band met het schilderij is weggelegd voor enkele Brusselse kunstkenners. Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium werkt aan de restauratie van het veelluik. Hun online versie van het werk werd de laatste maanden bijna tien keer zo vaak bezocht.

Het Lam Gods van de gebroeders van Eyck ziet er sinds kort heel wat anders uit dan voordien. Het gelaat van het lam staart de kijker nu prominent aan. Dat was eerder nog niet het geval. Het lam stond tot voor kort nog op een meer 'dierlijke' manier op het doek geschilderd. Dat had te maken met een overschildering in de 16e eeuw, een tijdperk waarin restauraties nog niet zo waarheidsgetrouw gebeurden als nu. Het schilderij ziet er nu terug uit zoals het origineel was bedoeld.

Daar maakte een Brussels instituut korte metten mee. De restauratie naar een meer authentieke weergave van het werk, heeft nu net haar tweede fase doorlopen. En daar was heel wat oog voor in de internationale pers, vooral via de website 'Closer To Van Eyck'. Dé plek bij uitstek om het middeleeuwse meesterwerk tijdens de lockdown te bezoeken.

De website waarop de restauratiewerken te volgen zijn, werd sinds maart 800% vaker bezocht. Dat heeft te maken met de lockdown, maar ook met de persaandacht door het Van Eyckjaar. Dat loopt nu door de omstandigheden nog een extra jaar door.

De blik van Christus

"Er was zelfs een geestelijke die aan het Twitteren sloeg", geeft Simon Laevers, woordvoerder van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, toe. Het instituut onderzoekt sinds 2010 het bekendste schilderij van de Vlaamse primitieven. Dankzij fondsen van het Amerikaanse Getty-instituut konden ze het werk gedetailleerder dan ooit onderzoeken, en daarbij deden ze een ongelooflijke ontdekking: een restaurateur in de 16e eeuw overschilderde het schilderij naar de mode van zijn tijd. Toen mocht de restauratie iets vrijer worden geïnterpreteerd, en daardoor was de blik van het lam veel minder menselijk geworden dan initieel bedoeld. Het lam verbeeldt Jezus Christus, die zichzelf opoffert voor de zonden van de mens. En dat is nu véél duidelijker.

"De geestelijke had een mystieke ervaring bij het bekijken van het lam, dat de kijker nu recht in de ogen staart", vervolgt Laevers. "Alsof Jezus rechtstreeks naar hem keek. Die ervaring deelde hij daarna op Twitter", legt Laevers vrolijk uit.

De restauratie van het veelluik verloopt in drie fases. In 2016 werden de achterste luiken al gerestaureerd, en sinds december 2019 is het middenluik met het bekende bloedende lam vernieuwd. Fase drie van de restauratie begint in 2022. Vanaf vandaag staat een volledig nieuwe website online, waarop je het verschil kan zien tussen de restauratie uit de 16e eeuw en de huidige staat van het werk. Op de website vind je ook exclusieve infraroodbeelden, waarmee je de tekeningen onder de verf kan zien - de eerste tekenschetsen van Van Eyck voor hij aan het schilderwerk begon.