Interview

Johan Verminnen: 'Brussel gaf me mijn vrijheid'

Tom Peeters
© BRUZZ
08/07/2021
© Saskia Vanderstichele | Johan Verminnen: “Al die levensverhalen inspireren. Ken je de garçon van de Cirio die de hele dag neuriet? Hij doet dat niet zomaar, hij oefent zijn aria’s, want hij zit ook in een operettegezelschap. Geweldig toch!”

Voor Johan Verminnen muzikaal meubilair werd in de Vlaamse huiskamers kroop hij in de binnenzak van Brussel om er daarna nooit meer helemaal uit te raken. Hij kende er zijn eerste lief, kruiste er 'en stoemelings' de wereld op zijn pad, terwijl hij de straten en de cafés bezong. “Brussel gaf me mijn vrijheid. Het was mijn Amérique à moi.”

Wie is Johan Verminnen?

  • Geboren op 22 mei 1951 in Wemmel
  • Maakt zijn studies aan het Sint-Pieterscollege in Jette en het Conservatorium in Brussel niet af
  • Debuteert in 1969 op tv in Ontdek De Ster met een lied in het Brussels dialect, brengt een eerste titelloos album uit in 1971 en breekt door met de single 'Laat Me Nu Toch Niet Alleen' in 1974
  • Blijft zijn hele leven liedjes schrijven en zingen over de hoofdstad, van 'Brussel' over 'Bar Tropical', 'Vierhoog in de Wolken' en 'In de Rue des Bouchers' tot 'We Komen En We Gaan'
  • Verhuist in 1987 naar Sint-Martens-Latem en later naar Hansbeke
  • Richt in 1992 de beroepsvereniging voor zangers en muzikanten Zamu op, werkt van 2007 tot 2016 als gedelegeerd bestuurder en voorzitter voor auteursrechtenvereniging Sabam, is nog steeds voorzitter van Brusseleir!, een vzw ter promotie van het Brussels

Johan Verminnen vierde op 22 mei zijn zeventigste verjaardag en wordt daar op de Vlaamse feestdag voor gefêteerd in de spiegelzaal van het Brussels parlement. Samen met vrienden-muzikanten zal hij er terugblikken op een rijkgevulde carrière, in het bijzonder op zijn Brusselse jaren. Intussen is het al bijna 35 jaar geleden dat hij de hoofdstad inruilde voor het Vlaamse platteland. Eerst huurde hij in Sint-Martens-Latem. Later kocht hij in Hansbeke, waar hij ons ontvangt aan de werktafel waaraan tijdens de lockdown de biografie Mooie dagen tot stand kwam.

“Met al de festiviteiten rond mijn verjaardag – met behalve een boek ook een verzamelbox met zeventig liedjes en een (uitgestelde) tournee – heb ik veel teruggeblikt, maar ik heb vooral veel kunnen nadenken over mijn weg. Eens diep nadenken kan nooit kwaad, maar het was niet altijd even makkelijk, want nu ik hier alleen woon, word ik meer en meer met mijn beperkingen geconfronteerd. Het heeft me bescheidener gemaakt. Mensen denken dat artiesten in deze coronatijden grote meesterwerken geschreven hebben. Maar dat klopt niet. Om te kunnen schrijven, moet je vrij zijn.”

De avond voor dit interview heeft hij voor het eerst sinds lang weer met zijn band gespeeld en dat heeft zichtbaar deugd gedaan. Verminnen omhelst graag mensen, wil camaraderie voelen én delen (en is de talloze Zoom-sessies dus meer dan beu). “Ik voelde me gelukkig en opgelucht op het podium. Als zanger ben ik een nomade die zijn muzikanten normaal meer en intenser ziet dan zijn naaste familie. Zo'n extra rondreizende familie voelt als een veilige haven en compenseert teleurstellingen elders. Musiceren heelt, troost en verzoent je met veel. Dat lijkt nu meer dan ooit nodig, want de wereld lijkt een terugslag te hebben gekregen. De digitalisering lijkt ons harder gemaakt te hebben.”

Mooie dagen met ouwe maten

“Voor alles is er een tijd in het leven,” zegt hij nadat we hem gevraagd hebben of hij ooit spijt heeft gehad van zijn verhuizing uit Brussel. “Mijn vrouw wilde in het midden van de jaren 1980 terugkeren naar de streek waar ze was opgegroeid, en ik was toch altijd onderweg.” Dat de mensen hem na een half leven in Oost-Vlaanderen nog altijd vereenzelvigen met Brussel vindt hij niet erg. “Het komt door mijn liedjes,” beseft hij. “Brussel gaf me mijn vrijheid. Het was mijn Amérique à moi, zoals Brel het mooi zong (in 'Madeleine', red.). Ik trok erheen om aan de sociale controle van het dorp te ontsnappen.”

Dat dorp was Wemmel. De uitvalsbasis vaak café Het Signaal, een beruchte kroeg die Verminnen runde en waar je folkconcerten kon meepikken. Erik Van Neygen, Kris De Bruyne en Raymond waren er kind aan huis. “Een mooie, onbezorgde tijd en het prille begin van mijn carrière,” klinkt het niet zonder melancholie. “Nu ben ik één van de last (men) standing van die kleinkunstgeneratie: Wim (De Craene), Wannes (Van De Velde), Zjef (Vanuytsel), Kris (De Bruyne) onlangs nog, allemaal strijders en ouwe maten met hetzelfde doel, zijn stuk voor stuk weggevallen.”

Wannes Van de Velde, Johan Verminnen, Kris De Bruyne en Bart Peeters op de editie van 1995 van Boterhammen in het Park
© AMVB | Wannes Van de Velde, Johan Verminnen, Kris De Bruyne en Bart Peeters op de editie van 1995 van Boterhammen in het Park.

Het Signaal lag op een boogscheut van het huis waar de Verminnens opgroeiden. “Mijn vader was een gewone werkman, maar heel welbespraakt. Hij heeft de plaatselijke KWB-afdeling opgericht. Mijn moeder, een bescheiden, zorgzame vrouw, diende bij een rijke familie in Elsene. Jozef Cardijn, de latere kardinaal, kwam weleens over de vloer. Zijn sociale bevlogenheid wekte ontzag op.”

“Dat je opkwam voor rechtvaardigheid was vanzelfsprekend in ons gezin. Samen staken we van jongs af aan spektakels in elkaar. We speelden poppenkast voor de hele buurt. Spelen heeft er altijd ingezeten. Ik heb het zijn natuurlijke gang laten gaan, tegen de wil van mijn vader in. Die had me liever een stiel zien leren, en hij heeft deels ook gelijk gekregen. De kommer en kwel van een carrière kan je immers niet in een boek samenvatten. De biografie heet Mooie dagen, maar er zijn ook andere (lees: lelijke) dagen geweest.” Zoals hij in het vrolijk klinkende Ik Voel Me Goed met de onsterfelijke rijm 'Laat de deurwaarders maar komen / Alles is al meegenomen' ooit de zwaarste periode uit zijn carrière verhulde.

Ironie is Verminnen nooit vreemd geweest. Zijn jongste studioalbum En daarna ga ik vissen vertelde níet wat hij ging doen nadat hij de pensioenleeftijd bereikt had. Zingen doet hij tot morgenvroeg, toch? “Ik voel nu fysiek dat ik gisteren op het podium stond, maar mijn stem heeft me nooit in de steek gelaten. Zo lang het waardig kan, ga ik door. Gelukkig heb ik een goede technicus die mijn stem door en door kent.”

Brussel moet een open stad worden die alle culturen die er leven vertegenwoordigt. Soms heb ik de indruk dat dat nu niet zo is”

Johan Verminnen, zanger

1761 Johan Verminnen 2

De graaf van Vlaanderen en de garçon van de Cirio

Op weg naar zijn woonst in Hansbeke waren de vele authentieke hoeves met wit-blauwe luifels ons al opgevallen. Veel pittoresker kan het niet. De zanger zegt dat de meeste ervan nog steeds eigendom zijn van de oude graaf, Baudouin de Bousies-Borluut, Franstalige adel die de titel graaf van Vlaanderen draagt. Zelf pendelde Verminnen al vroeg tussen Nederlands en Frans (én Brussels), hét pluspunt van zijn passage aan het tweetalige Sint-­Pieterscollege in Jette. Een tumultueuze humaniora noemt hij het zelf: “De directeur zei: 'Jij komt nergens in het leven', maar hij heeft zich later moeten excuseren (Lacht).”

Het leverde de zanger geen diploma op, maar wel een uitstekende conditie en een open blik. “De fietsritten van en naar school waren onze Tour de France. We reden achter de tram, om de meisjes te groeten, of koersten tegen elkaar de Dielegemberg op, van Jette naar de Heizelhoogte."

"Op school had ik evenveel Frans- als Nederlandstalige vrienden. Het heeft me snel doen inzien dat de wereld groter was dan een Vlaams dorp. In mijn vrije tijd griste ik onder mijn lange regenjas platen mee uit La Maison Bleue of ging ik iets drinken in de Florio, waar een jukebox stond met alleen Frans chanson, of in poëziecafé De Welkom in de Rue des Bouchers, ooit een volksstraat waar outlaws elkaar troffen, nu al jaren een tourist trap. Ik legde mijn oor te luisteren bij het kosmopolitische publiek van Bar Tropical, dat onder meer uit ex-huurlingen en -kolonialen bestond. In het gelijknamige lied sijpelt mijn vroege voorliefde voor wereldmuziek door.”

1761 Johan Verminnen 2
© Saskia Vanderstichele | Johan Verminnen: “Dat je opkwam voor rechtvaardigheid was vanzelfsprekend in ons gezin. Samen staken we van jongs af aan spektakels in elkaar. We speelden poppenkast voor de hele buurt. Spelen heeft er altijd ingezeten."

“In het Hof Van Engeland, vlak tegenover de KVS, ontmoette ik acteurs, maar ook havelozen, die daar de warmte opzochten. Dat zijn de spelers en de drinkers! Hun levensverhalen hebben mij geïnspireerd. Ken je die garçon van de Cirio die altijd aan het neuriën is? Hij doet dat niet zomaar, maar oefent zijn aria's in, want hij zit ook in een operettegezelschap. Geweldig toch!” Om Arno en diens nieuwste veroveringen te zien hoefde hij zelfs niet op café. “Van vierhoog in de Dansaertstraat kon ik binnenkijken in zijn appartement zonder gordijnen aan de overkant.”

Johan Verminnen in 1981, hoog boven de Grote Markt en het Brusselse stadhuis, met zangeressen Liliane Dorekens en Sofie, na de Knoppe Cup van dat jaar
© Belgaimage | Johan Verminnen in 1981, hoog boven de Grote Markt en het Brusselse stadhuis, met zangeressen Liliane Dorekens en Sofie, na de Knokke Cup van dat jaar.

“Eigenlijk is mijn hele carrière een aaneenschakeling van verhalen die ik in kroegen heb opgepikt. Aan de toog of op een terras schoof de wereld aan me voorbij, genoeg stof om een leven lang liedjes te maken.” Het enige dat hij hier in Hansbeke heeft gemist, geeft hij toe, maar opnieuw: “Voor alles is een tijd, en die brengt je waar je moet zijn. Hier is het leven eenvoudiger, maar ook goed, al ben ik na dertig jaar nog altijd een 'aangespoelde', zoals ze hier zeggen. Als het over (ernstige) zaken gaat, zoals dorpspolitiek, blijf ik een buitenstaander. Als ze me nodig hebben, hoor ik erbij.”

Principes doen pijn

Maar ook in Brussel was en is nooit alles koek en ei. “De stad bruist nog altijd, al is ze van gelaat veranderd, maar het gebrekkige onderhoud van stoepen en straten blijft me mateloos storen. Sommige wijken zijn een puinhoop en worden slecht beheerd. Aan de tunnels, die letterlijk op je dak vallen, is men bezig, hoor ik. Hopelijk legt men straks ook de Zenne opnieuw bloot. Maar ik hoop vooral dat Brussel meer naar zijn bevolking zal luisteren. Het moet een open stad worden die alle culturen die er leven vertegenwoordigt. Soms heb ik de indruk dat dat niet zo is. Hoe dat precies moet? Daar heb ik niet voor gestudeerd (Lacht). Ik heb alleen een diploma van de volksuniversiteit van het leven.”

Johan_Verminnen_Julien_Vrebos_brusseleirs_van_t_joer_cmyk.jpg
Chansonnier Johan Verminnen en mediafiguur Julien Vrebos werden in 2010 verkozen tot Brusseleirs van 't Joêr.

Het positieve aan het voorbije anderhalve jaar is dat hem een heleboel mensen zijn opgevallen die voor de pandemie in de schaduw bleven: “Goeie mensen die door zich te verenigen en in te zetten voor anderen kleine kiezeltjes verlegd hebben in de rivier. De prijs van 'Brusseleir van't joêr' hebben we uitgereikt aan het zorgpersoneel. Een gesprek met een Portugese dame die de Covidafdeling van een Brussels ziekenhuis beheerde, zal me altijd bijblijven.”

In zijn thuisbasis was er dan weer een groep jonge Hansbekenaars die tijdens de lockdown 'Mooie dagen' omdoopte in 'Coronadagen'. “We hebben het ingeblikt in de opnamestudio van de zonen van de dorpsdokter die een bandje hebben, vervolgens door de luidsprekers van de kerktoren laten schallen en iedereen zong mee. Zelfs in de politiek, waar iedereen zijn gal nu op spuwt, worden soms nog stenen verlegd.”

Nee, zo geniaal als de oude (Vic) Anciaux, die de Franstaligen ooit liet geloven dat ze met de Botanique de hoofdvogel hadden afgeschoten, en zelf de AB inlijfde voor de Vlaamse Gemeenschap, zijn ze niet meer, vindt hij. Na enig aandringen noemt hij met Sven Gatz “iemand die wel verder kijkt dan de volgende verkiezing”. Later valt ook de naam Sammy Mahdi, “die tenminste probeert rechtvaardig te zijn – ongelofelijk wat voor bagger hij nu via sociale media over zich heen krijgt (in de kwestie van de hongerstakende sans-papiers, red.). Maar principes doen altijd pijn!”

Zelf maakte hij kennis met de terreur van de sociale media toen hij kantoor hield in de Aarlenstraat als voorzitter van auteursrechtenvereniging Sabam. “Ik wist dat ik me als bekende kop in zo'n functie niet populair kon maken. Voor de gewone mensen is auteursrecht een taks, en voor diegene die het moet krijgen, is het altijd te weinig. Ik huldig het credo van wijlen Achiel Van Acker. Die droeg zijn secretaresse ooit op: 'Doe een strik rond de goede kritieken en leg ze in de linkerschuif, de slechte stop je in de rechterschuif. Als de schuiven vol zijn zal ik ze weleens bekijken.'”

Johan Verminnen in 2008 als voorzitter van de auteursrechtenvereniging SABAM
© Belgaimage | Johan Verminnen in 2008 als voorzitter van de auteursrechtenvereniging SABAM.

De nieuwe lichting

Dochter Paulien heeft zijn kleinzoon Boas genoemd, Hebreeuws voor 'sterk, rechtvaardig'. “Ik hoop dat hij sterk genoeg zal zijn om rechtvaardig te kunnen zijn. Mijn littekens zijn niet te tellen, maar de wonden zijn allemaal geheeld. De beste remedie is altijd het eenvoudige contact geweest met mensen die het goed bedoelen.”

En natuurlijk blijven spelen, al zal ook dat op 11 juli pijn doen, want twee jaar geleden overleed zijn oudste zus precies op die dag. “Ik moest optreden en heb haar nog even aan de telefoon gehad. 'Ik zal voor u zingen, want dat is mijn taak,' zei ik. 'Dat moet ge doen,' antwoordde ze. 'Het is goed zo.' Die avond heb ik voor haar 'Met zeven aan tafel' gezongen.” Ondertussen blijven er daar drie van over. “Ook op haar herdenkingsfeest zal hij niet aanwezig kunnen zijn, want trouw aan zijn nomadisch troubadour­schap speelt hij in de voormiddag in Knokke om daarna meteen naar het Brussels parlement door te reizen.

1761 Johan Verminnen 3
© Saskia Vanderstichele | Johan Verminnen: "Mijn littekens zijn niet te tellen, maar de wonden zijn allemaal geheeld. De beste remedie is altijd het eenvoudige contact geweest met mensen die het goed bedoelen.”

Polsend naar de toekomst van het Vlaamse lied botsen we op een extra tere plek van de man wiens liedjes licht en populair mochten zijn, maar wel altijd ergens over gingen. “Tegenwoordig lijkt het soms alsof je (je) publiek niet meer mag (doen) nadenken, alsof men alleen maar een deuntje wil horen en geen lied meer. Ik vind het bijvoorbeeld jammer dat 'We komen en we gaan', dat over het Brussel van nu gaat, niet opgepikt werd door muzieksamenstellers, die het houden bij mijn bekende hits.”

Mooie dagen, de biografie van Johan Verminnen door Karel Michiels
© Uitgeverij Houtekiet | Mooie dagen, de biografie van Johan Verminnen door Karel Michiels.

Het alternatief oogt niet rooskleurig, zo bleek toen hij onlangs samen met Stef Bos getuige was van de opnames van het muziekprogramma dat de VRT op 11 juli zal uitzenden. “Ik zag een gast die Metejoor heet en een duet zong met een meisje. We begrepen er niets van. Dan volgde een meisje met een hit. Haar 'Vuurwerk' klonk vrolijk, maar veel reden tot vrolijkheid hoorden we niet. Oké, Buurman is wél een echte zanger, en Mama's Jasje kan iets overbrengen. Maar toen Regi en Niels Destadsbader verschenen, keken Stef en ik elkaar opnieuw vragend aan. Dat waren gewoon woorden met een klank. Het ging opnieuw nergens over.”

Troubadours zullen het nooit worden, zeggen we, terwijl we hem een denkbeeldig en dus coronaveilig schouderklopje geven. “Nee, maar je vraagt je toch af: is dat dan de nieuwe lichting Vlaamse populaire muziek waar we over dertig jaar nog naar zullen luisteren?”

BRUZZ mag duotickets weggeven voor 'Johan Verminnen 70', stuur ten laatste op vrijdag 9 juli - 16 uur een mail naar win@bruzz.be, met als onderwerp ‘Johan Verminnen 70'.

Johan Verminnen 70:

  • Op 11 juli, van 15.30-17 uur, Brussels parlement,
  • www.brusseldanst.be
  • TV: 11 juli, 18.10 uur, Vlaanderen Feest (Eén), Belpop Classics: Johan Verminnen (VRT NU)
  • Boek: Mooie Dagen.
  • Een Biografie: Johan Verminnen, Karel Michiels (Houtekiet)
  • CD-box: 70 (Universal)

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Brussel, culture, 11 juli-viering, johan verminnen, nederlandstalige muziek, Vlaamse feestdag 2021

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni