Kroegentocht in de Vlaamsesteenweg: 'Er zullen bruine kroegen verdwijnen'

De horeca mag sinds maandag onder voorwaarden heropenen. Maar wat betekent dat voor de kleine kroegen, waar de toog centraal staat en de terrasruimte beperkt is? Een tournée générale langs de bruine cafés die de ruggengraat van de Vlaamsesteenweg vormen, leert dat zij voorlopig meer uitkijken naar het weerzien met hun klanten dan met hun winst.

Corona is voor niemand een pretje, maar zeker niet voor de cafés. De horeca kreeg de afgelopen maanden harde klappen – niet het minst de kleine kroegen, die voor een groot deel draaien op vaste klanten. Ook die klanten misten hun vaste afspraak met vrienden om bij te praten bij pot en pint. Daarom voelt de heropening van de horeca, zo niet als een bevrijding, dan toch als een mijlpaal op de terugweg naar het leven zoals we dat ongeveer kenden.

Maar uit welk vaatje gaan de dappere uitbaters van de Brusselse bruine kroegen tappen? De kleine staminees kregen het in het verleden al hard te verduren. Veel mooie exemplaren overleefden de alcoholcontroles, het rookverbod, de witte kassa's en de steeds striktere hygiëne- en veiligheidsnormen niet. Zorgt de door doemdenkers gevreesde plaag van pandemieën ervoor dat binnenkort alleen nog de grote, nette zaken met state of the art ventilatie en ruime terrassen – maar vaak zonder ziel – rendabel zijn?

In afwachting van de dag waarop we weer aan de toog zullen staan zwanzen tegen een slinger droge worsten, of elkaar weer enthousiast in de armen kunnen vallen tussen de smalle klapdeurtjes richting pissijn, zijn hier nog eens de nieuwe spelregels van uw stamcafé in coronatijden: anderhalve meter is de afstand die bubbels van maximaal tien klanten van elkaar en van het personeel scheidt. Reserveren is niet verplicht, maar wel aangeraden. Eens ter plaatse leest u de infoborden en luistert u naar het informatieve welkomstgesprek over handhygiëne, afstand houden en elegant niezen. U neemt plaats aan het ontsmette tafeltje dat u wordt aangewezen, en blijft daar zitten tot het einde van uw bezoek. Naar het toilet gaan is toegelaten. Rechtstaand drinken of buiten roken niet. Bestellen gebeurt aan tafel. Alleen in heel kleine cafés, met één uitbater zonder personeel, mag per gezelschap één klant op veilige afstand bestellen aan de toog. U betaalt met de kaart en gaat zonder omwegen naar huis voor 1 uur 's nachts. Hoe dat er allemaal in de praktijk zal uitzien in de bruine cafés, vertellen deze vijf uitbaters.

Monk, nog niet 7 op 7 open: 'De sfeer primeert'

Een café dat afgelopen maandag nog niet openging, is de Monk. Nochtans is deze kroeg normaal zeven dagen op zeven open, en is uitbater Filip Jans ook tijdens de lockdown blijven doorwerken aan takeawaymaaltijden. “Ons publiek zit op ons te wachten, maar meteen zeven dagen op zeven openen, is niet haalbaar. Donderdag zal dus onze eerste dag zijn en voorlopig denken we dat schema van vier dagen op zeven (van donderdag tot zondag dus, red.) aan te houden. Er zijn nog veel onzekerheden. Het is examentijd voor de studenten, die een groot deel van ons cliënteel uitmaken, en er zijn ook nog altijd veel minder werkende mensen in de stad dan anders. Als we meteen te kwistig omgaan met de kosten voor onze lonen en onze aankopen, kan dat negatieve gevolgen hebben. Daarna kunnen we zien hoe het evolueert.”

De lockdown was voor de Monk vanzelfsprekend geen pretje. “Je krijgt het gevoel dat je benen worden afgesneden en dat wat je in de loop der jaren allemaal hebt opgebouwd in enkele weken naar nul wordt herleid. We hebben nu het gevoel dat we de Monk weer moeten opbouwen zoals in het begin.”

Voor het personeel heeft het sociale vangnet wel gewerkt. “Al hebben mensen die niet gesyndikeerd waren, het geld van hun tijdelijke werkloosheid wel aanzienlijk later ontvangen.” Ook de verhuurder van het pand, drankenhandelaar Horeca Logistic Services (HLS), deed weinig tegemoetkomingen. Ze schortten de huur op, maar die moet uiteindelijk wel betaald worden. Via HLS zit de Monk ook vast aan brouwerij Alken-Maes. “Wij moeten bij hen aankopen tegen hoge prijzen. Zij vrijwaren voor zichzelf dus grote marges, waarmee ze zogezegd onafhankelijke cafés als het onze ook wat ademruimte zouden kunnen geven. Maar dat wordt ons niet gegund.”

Wat vindt Jans van de maatregelen die de Veiligheidsraad verbond aan de heropening van de cafés? “Er zitten meevallers bij. Verplichte reservatie zou bijvoorbeeld moeilijk te verzoenen zijn met ons concept. Dat je met een groep van tien op café kan, is ook een goede zaak, al is het onduidelijk hoe we dat praktisch moeten oplossen met de tafeltjes. Onze betrachting is in ieder geval om de sfeer zoveel mogelijk te behouden zoals ze was. Ik zou het erg vinden, mochten we naar een horeca gaan waar je voelt dat het sociale niet meer aanwezig is. Gelukkig hebben we een vrij luchtige zaak waar de ramen vooraan open kunnen en waar we ook achteraan in het buffet een soort haciëndagevoel hebben. Maar voorlopig hebben we geen noemenswaardig terras. We hebben wel een aanvraag tot terrasuitbreiding gedaan, maar daarover hebben we van de stad nog geen informatie ontvangen.”

Komt het ooit nog helemaal goed? “Ik hoop in ieder geval voor de mensheid dat we elkaar ooit opnieuw zullen mogen vastpakken en dat we niet meer vies worden bekeken als we op café hard lachen, wat flirten of elkaar een schouderklopje geven. Al is het ook verbazingwekkend hoe ons gedrag in twee maanden tijd al is veranderd.”

KFK Hope op halve kracht? 'Wij hebben gelukkig plaats'

Christiane Camu en Jean-Luc De Greef hadden een paar dagen voor de heropening een afspraak met de hele staf van KFK Hope om te bekijken hoe ze de normen van de Veiligheidsraadsraad in de praktijk zouden omzetten. De sluitingsmaanden waren ook voor hen een streep door de rekening. “We waren precies dertien maanden en dertien dagen hard aan het werken geweest om dit café (voor de vorige sluiting gekend als Kafka, red.) weer op de kaart te zetten, toen we weer moesten sluiten. We werden dus in volle vlucht afgestopt.”

Dankzij de eenmalige premie van 4.000 euro van het Brussels Gewest, dankzij het federale overbruggingsrecht en de mogelijkheid om het personeel op tijdelijke werkloosheid te zetten, kwam KFK Hope deze periode zonder kleerscheuren door. De actie Horeca Comeback (waarbij klanten waardebonnen voor hun cafe konden kopen) had vooral symbolische waarde, om het contact met de klanten niet te verliezen. “Ons geluk is dat we een zeer breed publiek hebben, van jong tot oud, en dat de jongeren waarschijnlijk iets vlugger zullen terugkomen. Een ander voordeel is dat we wel wat plaats hebben. We hebben geen echt terras en met de drukke straat voor de deur zijn er ook geen uitbreidingsmogelijkheden, maar binnen is er ruimte en we hebben ook boven plaats.”

Maar voorlopig zal het niet zoals vroeger zijn. “Binnen deze regels moeten we ervan uitgaan dat we de helft van onze omzet zullen missen. Misschien meer, want bediening aan tafel betekent dat we een extra personeelslid moeten inzetten.” Dat het sluitingsuur ten opzichte van de eerste voorstellen werd verlaat tot 1 uur 's nachts, is dan weer een goede zaak. “Onze beste cijfers haalden we vroeger altijd tussen 22.00 en 2.00 uur. Ook het feit dat we groepen tot tien personen mogen ontvangen, schept ruimte om creatief om te gaan met de plaats die we hebben.” Voor de rest hoopt KFK Hope wat meer tapas te verkopen en zou ook een btw-verlaging op non-alcoholische dranken een extraatje kunnen zijn.

En dan is het afwachten. “De stad draait op een lagere versnelling, maar het is toch aan het toenemen. Toen we tijdens onze opfriswerken de ramen en deuren openzetten, hadden we al gemerkt dat mensen er weer zin in hebben. De mens is ook kort van geheugen. Het knuffelen en kussen zal minderen, maar naast elkaar een pint pakken, dat komt wel terug.”

Roskam wil realistisch blijven: 'Hoelang gaan we dit volhouden?'

Rudolf van Bochove draait al sinds 1984 mee in de horeca en is dus niet zomaar van zijn stuk te brengen. Hij lijkt de lockdown stoïcijns te hebben ondergaan, door in orde te brengen wat in orde gebracht moest worden en niet te veel op de feiten vooruit te lopen. Daags voor de heropstart werkt hij eigenhandig aan een QR-code waarmee zijn klanten de kaart op hun gsm zullen kunnen raadplegen. Plannen voor een onlinereserveringssysteem heeft hij opgeborgen. Het pilsbier van de vaste brouwer en de bieren op fles zijn nog voldoende voorradig, om de andere pilsvaten geleverd te krijgen, was het iets te kort dag.

Van Bochove is niet optimistisch en niet pessimistisch. “Dat we via Horeca Comeback toch al voor 700 euro aan vooruitbestellingen kregen, was leuk en bevestigt dat we een vast publiek hebben dat snel zal terugkeren. Maar dat wil niet zeggen dat we snel rendabel zullen worden. Want hoe zit het met de rest van het publiek? Wij kunnen het raam openzetten en hebben een installatie om de lucht te verversen, maar sommige mensen zullen toch bang zijn om binnen te komen. En normaal is het bij ons zo druk aan de toog dat je de tafels niet eens ziet, maar nu zal het geen probleem zijn om het overzicht te behouden. Ik reken op een tafeltje of negen in totaal. En de toogdrinkers waren ook degenen die het meest consumeerden. Alles samen houdt dat in dat we niet eens vijftig procent van onze normale omzet gaan draaien. We openen voor de klanten, om het toch te proberen, en voor het personeel, dat graag wil komen werken. De vraag is dan hoelang we het zullen kunnen volhouden. Ik ben geen doemdenker, ik heb er ook geen moment van wakker gelegen, maar ik ben wel een realist. Als een vaccin of een medicijn voor de ernstig zieken lang uitblijft, zullen we toch op een gegeven moment de deuren moeten sluiten. Ik heb net statistieken gezien uit Rotterdam, waar ik vandaan kom, en daar schat men dat vijftig procent van de bruine cafés en buurtcafés zal verdwijnen.”

Merlo, goed voorbereid: 'Ons trouwe cliënteel weet waarvoor we staan'

Waldo Marlier en Jens Wouters van café Merlo aan de Vismarkt runnen ook een café in het Vlaamse Sint-Pieters-Leeuw, waardoor ze kunnen bevestigen dat de financiële steunmaatregelen tijdens de verplichte lockdown iets genereuzer, transparanter en sneller waren in het Vlaamse dan in het Brusselse Gewest. Maar ze hebben de sluiting overleefd. Reken daarbij het succes dat zij kenden bij acties als Horeca Comeback en Café Courage van AB InBev (waarbij ze bij elke pint gekocht door een klant een extra pint krijgen om te verkopen) en Merlo heeft zin om erin te vliegen. “Ons vaste cliënteel weet waarvoor we staan en kan op ons rekenen. Na de Veiligheidsraad kwamen we snel overeen dat we maandag zouden heropenen.” Mits een paar herschikkingen konden ze snel in orde zijn met de maatregelen. “De toog is voor ons natuurlijk heel belangrijk, maar ons publiek zullen we naar een zitplaats begeleiden, onder meer door tafeltjes tegen de toog te plaatsen. We hebben ook een vriend in de 'plexibusiness', waardoor we verplaatsbare tussenschotten in plexiglas tussen de tafels kunnen plaatsen. Dat zijn investeringen, maar op die manier voelen mensen zich misschien wat meer op hun gemak. Boven blijven de tafels op hun plek, en hoe het terras eruit zal zien, valt nog af te wachten. In principe mogen we alleen vooraan een terras plaatsen, maar we hebben ook een aanvraag lopen voor een terras in het Land van Luikstraatje.”

Merlo zal met twee personeelsleden werken, van wie er één de mensen begeleidt, ontsmet, afruimt en bedient. Infoaffiches en een QR-code met de prijslijst moeten de bediening vergemakkelijken. “Een van de moeilijkste zaken zal nog zijn om mensen die een glas te veel ophebben tegen 1 uur weg te krijgen. Daar zullen we streng in zijn.” Reserveren is voorlopig niet aan de orde. “Dan krijg je te maken met grappenmakers die elke dag van vier tot zes reserveren en dan niet komen opdagen. Aan passanten uitleggen waarom ze niet aan die lege tafels mogen zitten, daar gaan we ook niet aan beginnen.”
Over het algemeen is Jens positief over de toekomst. “Ik denk dat 'de curve' goed zit. Als er iets niet loopt zoals het hoort, denk ik dat we het deze maand al zullen horen. Maar anders hoop ik tegen juli op een nieuwe versoepeling en een terugkeer naar een redelijk normale toestand.”

Daringman: hooguit twintig man: 'De overheid denkt vooral aan de grote horecazaken'

Achter de Daringman staat de door velen geliefde daringwoman Martine Peeters. Zij heeft tijdens de lockdown een beetje geprobeerd te genieten van het goede weer, maar ondertussen moest ze wel de reserves aanspreken die ze na zoveel jaar horeca had opgebouwd, ook al schold brouwerij AB InBev een maand huur kwijt. Bij de heropstart heeft Martine veel vragen. “De voorwaarden zijn iets soepeler dan verwacht, maar je kan je toch niet van de indruk ontdoen dat de horecafederaties en de overheid dit akkoord vooral gesloten hebben met grote horecazaken in het achterhoofd. Over kleine cafeetjes wordt weinig gezegd. Cafés als Les Brasseurs en Le Coq houden er rekening mee dat ze na een week opnieuw moeten sluiten, terwijl ze vier keer zo groot zijn als mijn café en, in het geval van Les Brasseurs, een terras hebben. Wij hadden de vraag gesteld om de Vlaamsesteenweg autovrij te maken zodat we terrassen zouden kunnen zetten, maar op die vraag is nog geen antwoord gekomen (intussen is bekend geworden dat de Stad Brussel deze optie wel degelijk bekijkt, red.).”

Waarom ze toch de stap zet? “Heb ik een keuze? Ik heb zelf ook wel zin om open te doen en voor de klanten wil ik het proberen. Maar als zou blijken dat het mij meer kost dan het me nu al gekost heeft, dan moet ik stoppen. Ik wil een tijdje break-even werken, voor de gezelligheid en als experiment. Maar als we te lang op deze manier moeten voortdoen, dan zou het weleens het einde van het cafeetje kunnen betekenen.”

Een app om de menukaart te kunnen lezen zal niet nodig zijn, want alles hangt op leesafstand en de vaste klanten kennen de kaart uit het hoofd. Dan is het alleen nog hopen dat zij de schaarse stoeltjes niet al te vaak moeten overlaten aan toeristen en toevallige passanten. Zoals tijdens de kerstmarkt. Zal tegen dan alles weer normaal zijn? “Geen idee. Ik denk wel dat de meeste klanten snel terug willen komen. Ik zie ze nu al rond de bassins op de Vismarkt. Meer op elkaar gepakt dan ze in mijn cafe zullen zitten.” (Lacht)