BIG CITY. Er was ooit een namaak-Venetië aan Thurn & Taxis

Brugge wordt het Venetië van het noorden genoemd, maar eind 19e eeuw hengelde ook Brussel naar die titel, want Venetië lag ooit op de site van Thurn & Taxis. Althans, een replica van la serenissima op ware grootte, die werd in 1895 gebouwd op een braakliggend terrein van goed zes voetbalvelden, waar later – in 1904 – het Koninklijk Pakhuis van de Belgische spoorwegen zou verrijzen.

Venise à Bruxelles heette die toeristische attractie, die bestond uit huizen en palazzi van stuc, bordkarton en zeildoek, opgetrokken door een legertje van drie- tot vierhonderd arbeiders. Timmerlui bouwden houten geraamten waaraan immense beschilderde doeken werden opgehangen die een impressie van Venetië moesten geven.

Een groot kanaal van 300 meter lang werd de Brusselse versie van la Giudecca, en ook de Rialto-­brug werd nagebouwd, van waarop bezoekers de meer dan twintig Italiaanse gondeliers aan het werk zagen.

Van mei tot november konden Belgische én buitenlandse toeristen, zich vergapen aan dit fake Venetië. Een gesublimeerde versie van de echte stad was het met behalve het Dogepaleis ook de basiliek op het San Marcoplein en de Campanile. Bezoekers konden van een drankje nippen in een replica van het Caffè Florian, voor de gelegenheid opgetrokken op een Piazza della Feste (een 'Feestplein'), dat in het echte Venetië niet bestond. (Lees verder onder de afbeeldingen)

Verderop lag een wijk met verschillende osterie, trattorie en winkels, geflankeerd door palazzi met daartussen een kluwen van kanaaltjes. De organisatoren hadden oog voor detail: uit de ramen hing kleurrijke Italiaanse was te drogen en volgens het programmaboekje koerden er zelfs witte duiven “van hetzelfde ras als die in Venetië”.

Om het pretpark nog een extra Italiaans cachet te geven, lieten de organisatoren tientallen figuranten overkomen uit de laars: dertig bloemenverkoopsters, een twintigtal gondeliers, de fanfare van de Alpenjagers uit Ferrara en ongeveer zestig gitaristen en accordeonspelers uit Napels en Romeinse dansers. (Lees verder onder de afbeeldingen)

Puntje van kritiek volgens de pers was dat de gekleurde gevels van de huizen te fel waren en nog niet de patina hadden van de huizen in het echte Venetië. Met Venetië had dit namaakstadje weinig te maken. Een journalist van Le Journal de Bruxelles vergeleek het project met een opera van Wagner, maar dan gespeeld door een twaalfjarige pianist.

Carnaval

Vermakelijk moet het hele gebeuren wel geweest zijn, want elke avond waren er symfonische concerten, gespeeld door het orkest van de wereldvermaarde Scala van Milaan. Zelfs het Venetiaanse carnaval werd er overgedaan, met groepen gemaskerde figuranten in de straten.

Door de erg succesvolle eerste editie – met op zondagen tot 15.000 bezoekers – was er opnieuw een Venise à Bruxelles in 1896. Voor het laatst, want een derde editie kwam er niet. Vermoedelijk omdat die toch niet zou kunnen concurreren met de Wereldtentoonstelling die Brussel in 1897 zou organiseren.

Meer weten? Lees het in De klank van de stad. Een cultuurgeschiedenis van Venetië van Eric Min en Gerrit Valckenaers.

* Rechtzetting: In de video bij dit artikel verwijst de presentator naar Venetië als de 'eeuwige stad', maar dat is de bijnaam van Rome. Bedoeld werd de 'zinkende stad'.

• VOLGENDE KEER Waarom heeft de wijk in het centrum de naam Bloemenhof?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City

Welke vraag wil jij graag beantwoord zien?