Melanie De Biasio: 'Ik vreesde dat ik nooit meer zou kunnen zingen'

De voorbije jaren schoolde Melanie De Biasio zich om tot werfleider, waarna ze het stof uit haar longen ging blazen in Italië. Het verslag van die fysieke maar vooral spirituele reis vertaalde de intussen weer in Brussel neergestreken zangeres en muzikante in de bezwerende klanklandschappen van haar nieuwe album Il viaggio.

“Ik heb letterlijk op een bouwwerf geleefd,” zegt Melanie De Biasio over haar eerder beperkte aanwezigheid op het muziektoneel de voorbije jaren. Haar vorige album, Lilies, dateert van 2017. Corona was ook voor haar een stoorzender, maar de Brusselse zangeres en fluitiste was vooral druk in de weer met het oprichten van L'Alba, een kunstenaarsresidentie in haar geboortestad Charleroi. Ze had daartoe een oud pand gekocht uit 1877, dat ooit nog het Italiaanse consulaat huisvestte.

“Omdat mijn budget beperkt was, besloot ik om zelf maar de werf te coördineren. Ik had geen idee hoe ik dat moest aanpakken, ik heb veel al doende geleerd: verwarming installeren, elektriciteit vernieuwen, budgetten beheren, boekhouding, alles wat bij een verbouwing komt kijken. Keihard gewerkt, vooral. Eén goede raad: blijf nooit slapen op een werf. (Lacht) Al dat stof, die toxische producten, ik was bang dat ik nooit meer mijn stem zou kunnen gebruiken.”

De Biasio begon met een specifieke motivatie aan L'Alba: nadat ze hun hart en ziel hebben uitgestort in een project, zegt ze, hebben artiesten rust nodig, zowel fysiek als mentaal, een periode waarin ze niet moeten creëren of brainstormen. “Ik heb zelf lang naar zo'n plek gezocht waar je tussen creaties door op adem kan komen, een vacuüm waarin je een leegte kan voelen die je uiteindelijk opnieuw voedt. Tevergeefs. Uit noodzaak heb ik er dan zelf één geschapen.”

Alba betekent 'zonsopgang' of 'dageraad' in het Italiaans. Het is niet verrassend De Biasio's meest gekoesterde tijdstip van de dag. “Het is echt magisch wanneer de nacht langzaam wordt uitgewuifd door het licht aan de horizon. Het geeft mij het soort energie waardoor het lijkt alsof ik alles aankan, je voelt op dat moment niets anders dan hoop. En tegelijk is er ook niets, want alles is nog donker. Maar ik hou van de schemering, alles lijkt te vibreren, je voelt de dingen tot leven komen.”

Bidden zonder knielen

Die spanning tussen donker en licht, tussen verleden en toekomst, tussen leven en wedergeboorte heeft De Biasio ook opgezocht op haar nieuwe album Il viaggio, een atmosferische, ambientachtige plaat waarin op pad gaan om jezelf opnieuw uit te vinden de rode draad vormt. De vonk kwam van de tweejaarlijkse kunstenhappening Europalia, dat in 2021 met het thema 'Trains & Tracks' focuste op migratie. Het festival nodigde De Biasio uit om een werk te maken over Italiaanse gastarbeiders die naar onze contreien spoorden om hun geluk te beproeven, zoals de ouders van haar vader dat ooit deden.

De Biasio raakte geïnspireerd. Ze wilde een reis maken met de verwonderde blik van een kind dat zijn oor te luisteren legt op de treinsporen, zoals ze zelf ooit deed. Met opnameapparatuur en een oude camera trok ze naar het dorpje Lettomanoppello in het Majella-gebergte in de regio Abruzzo. “Ik wilde ergens naartoe gaan waar niemand me kende, waar ik slechts een schaduw kon zijn, waar ik mezelf kon bevrijden van taal, verhalen, mythen,” zegt ze. Ze belandde er in een oude kerk, San Liberatore a Maiella, waar ze haar stem herontdekte. Ze liet zich leiden door geluiden van rivieren, de wind, honden, vogels. En ze ontmoette Ciccopeppe, een oude Italiaan die ooit naar België getrokken was met zijn ouders, maar nadat iedereen overleden was aan mijnwerkerslong, naar zijn geboortegrond was teruggekeerd. In zijn getaande stem, die op Il viaggio het nummer 'Lay your ear to the rail' inleidt, hoorde De Biasio “een echo van de hele mensheid, de geschiedenis van de wereld. Ook die van mij.”

Vanuit Lettomanoppello reisde de zangeres naar de Dolomieten, waar haar familie vandaan komt en waar ze als kind idyllische zomers beleefde. Ze kwam er terecht in het huis van haar grootmoeder en nam er 'Nonnarina' op, een teder herinneringslied gecomponeerd ter ere van haar en gezongen in haar moedertaal, het Italiaans. Ook 'Mi ricordo di te' gaat over de lijnen van het verleden die tot in het heden reiken. “Il viaggio gaat over herinneren. Je conversaties met je grootouders, de glimlach van een kind, de bergen, het water. Ik ben een stadsmens, maar als kind was de natuur mijn speelterrein. Misschien wilde ik na al dat stof en ploeteren op de bouwwerf gewoon opnieuw zorgeloos zingen, dansen en lachen.” Dat ze nu voor het eerst in het Italiaans zingt, vindt De Biasio niet symbolisch. “Ik deed dat al mijn hele leven, alleen had ik het nooit aan iemand laten horen.”

Italiaans is voor De Biasio de taal van de herinnering, van de wortels, van de aarding. Wanneer ze het Engels hanteert, zoals in haar samenwerking met de Amerikaanse dichter en activist Gil Helmick, wordt ze spiritueler. “We never kneel to pray” is een mantra die in verschillende songs op Il viaggio opduikt. “Je hoeft niet te knielen om te bidden, bidden kan voor mij ook een goed glas wijn zijn, een geweldige kus, de geur van een vreemdeling, thee en eieren bij het ontbijt. Ik heb geen mystieke bullshit nodig om me verbonden te voelen.”

Zwartgeblakerd

Met haar impressionistische, uitgerekte klanklandschappen – de broeierige, muzikale sfumato van 'The chaos azure' en 'Alba', klokt af op twintig minuten – stuurt De Biasio steeds verder weg van het jazzidioom waar ze na haar debuut No deal in 2013 willen nillens mee geassocieerd werd. “Ik probeer daar niet te veel over na te denken,” schokschoudert ze. “Ik wil gewoon het geluid recreëren dat ik hoor in mijn hoofd. Maar mensen hebben nu eenmaal labels nodig om dingen makkelijker te begrijpen.” Ze onderstreept dat deze plaat vooral een unieke samenwerking is met de Brusselse multi-instrumentalist Pascal Paulus, die met zijn eigen project bààn al ervaring heeft met “soundtracks voor onbestaande films.”

De kiem voor die filmische feel komt niet uit de lucht gevallen, in 2016 toonde De Biasio haar liefde voor improvisatie-achtige muziek met 'Blackened cities', een sound-scape van 25 minuten over de schaduwkant van steden als Charleroi, New York en Tokio. “Mijn manager heeft mij toen voor een ultimatum gesteld: als je dit releaset, houd ik ermee op. (Lacht) Ik héb het uitgebracht, ik wilde tonen hoe belangrijk de organische kant van muziek voor mij is.” De Biasio vertelt enthousiast hoe Arno haar in contact bracht met Stephan Vanfleteren, in wiens foto van de industriestad aan de Samber ze de perfecte weerspiegeling zag van het gevecht tussen licht en donker dat ze in haar song wilde verklanken. “Bleek dat Stephan tijdens het werken aan zijn boek over Charleroi naar mijn muziek luisterde, dat kon geen toeval zijn,” grijnst ze.

Die strijd brengt ons terug bij L'Alba, dat dieper onder haar huid is gekropen dan ze dacht. “Het was wellicht de moeilijkste periode uit mijn leven. Twee jaar lang heb ik niet gezongen, alleen maar gewerkt. Daarom moest ik die reis maken en op zoek gaan naar wie ik was, naar de zangeres in mij, de muzikante. Het was een diepe impuls, een drang om te leven, om te overleven.”

Il viaggio is uit bij Pias. Melanie De Biasio brengt haar album live in Bozar op 11/11 (20.30), www.bozar.be