Kunstuitleendienst Kunst in Huis viert 40ste verjaardag

Het nieuwe adres aan de Hooikaai deed een kwarteeuw lang dienst voor het podiumkunstencollectief Needcompany van Jan Lauwers maar stond nu leeg. De achter- en kelderverdieping bleken van een oud pakhuis voor groenten en fruit te zijn, de perfecte ‘koelruimte’ voor kunststockage. De collectie bestaat enerzijds uit monumentale doeken, voor de ‘bedrijvencollectie’.

Anderzijds is er de ‘rotatiecollectie’ voor particulieren, de werken die ergens te lande gereserveerd zijn en via het centrale depot passeren voor nazicht, herstel, inlijsting, ophangsystemen of transport. De temperatuur blijkt in deze voormalige groentekelders amper te schommelen. Wel werd een ingenieus rekkensysteem geplaatst dat voldoende hoog van de grond staat, om de werken te beschermen tegen mogelijke wateroverlast.

De verhuizing komt er net na een subsidieverhoging tot 600.000 euro van de Vlaamse Gemeenschap. Door het depot van 1.500 onuitgeleende werken in Brussel te centraliseren, wordt alvast bespaard.

De uitleenposten Gent, Antwerpen en Leuven behouden een vijftigtal werken, de rest staat achter de Hooikaai. ”Het is een nieuwe beleidskeuze om voor Brussel te opteren, maar we knopen wel gesprekken aan met de uithoeken van Vlaanderen,” zegt Cardon. “Limburg kan misschien op termijn een filiaal openen. Een extra filiaal in West-Vlaanderen is een toekomstdroom, nu is deze regio aangewezen op Gent."

Aanstormend talent

De keuze voor Brussel heeft ook te maken met de veranderende tijdsgeest en omgevingsfactoren. “Kunst in Huis is ontstaan vanuit het netwerk van culturele centra, eind jaren 1970, begin jaren 1980, met een pak filialen van Kunst in Huis. Die cultuurhuizen zijn minder of niet meer op hedendaagse beeldende kunst gefocust, en zo verdwenen ook de uitleendiensten."

"Die hadden vooral lokale kunst in collectie, nu willen we aanstormend jong talent in de kijker plaatsen. Onze missie is maximale toon- en verkoopkansen creëren voor nog levende artiesten. We willen hen volgen tot ze internationaal doorbreken.”

Tine Goven, klantenbeheerder voor Kunst in Huis Brussel en Kunst in Huis On Tour, heeft ervaring met het publiek van kunstliefhebbers. “We merken dat kunst lenen in eerste instantie iets stedelijks is,” zegt ze.

“Mensen verhuizen, hebben andere woonvormen, worden meer met kunst in de stad geconfronteerd, willen eens wat nieuws ... dat zijn allemaal oorzaken waardoor stedelingen grotere interesse hebben in deze vorm van deeleconomie. Uiteraard is er ook een groep van kenners, die het jong talent volgen en soms iets voor een betaalbare prijs aankopen, voor de kunstenaar heel bekend wordt.”

“Als een werk anderhalf jaar niet is uitgeleend, geven we het terug aan de kunstenaar, anders zouden we een gigantisch depot nodig hebben,” zegt Goven. “In principe ondersteunt Kunst in Huis alleen levende kunstenaars, want we willen jonge kunst promoten. Toch zijn er uitzonderingen. We hebben nog wat Raveel in collectie, zolang dat werk niet verkocht is.

"Van elke kunstenaar hebben we minstens vijf werken, maar van Danny Matthys, een populaire beeldende kunstenaar hebben we er 180, al bouwen we die eclectische erfenis van jaren af. Het is veeleer de bedoeling dat we jonge artiesten blijven volgen in hun evolutie. Grote namen van nu zoals Jan Vanriet, Berlinde De Bruyckere en Michaël Borremans hebben allemaal in onze collectie gezeten, maar we lieten hen uitstromen. Nu willen we vooral werken tot 4.000 euro - met een kleine collectie tot 10.000 euro - in huis halen.”

Nieuw sinds januari 2018 is het vast tarief, ongeacht de waarde of de naam van de artiest. “Of het nu een gevestigde Raveel of een Van Hoof is, elk werk kost twaalf euro per maand,” vertelt Goven. “Het heeft het voordeel dat mensen nu louter kiezen met hun ogen, en minder op prijs en waarde.”

Kunst in Huis leent ook kunst uit aan 125 Vlaamse en Brusselse bedrijven, van eenmanszaken en architecten- en notariskantoren tot grotere ondernemingen. Ook stadsbesturen - met Leuven als grootste klant, met vijftig werken - de zorgsector, consultancybedrijven en de onderwijssector zijn klant. KBC Brussel stelt zelfs een etalage in de Arenbergstraat ter beschikking, waar een wisselende kunstcollectie promo voert voor Vlaams talent.

“De motivatie verschilt, maar het begint altijd bij iemand in het bedrijf die interesse heeft in hedendaagse kunst en nieuw talent,” zegt Cardon. “Soms gaat het er wat prozaïscher aan toe en moet een vergaderzaal mooi en tof aangekleed worden tegen een redelijke prijs."

"Particulieren hebben een voorkeur voor landschappen, portretten of een specifiek thema zoals wielersport, bedrijven grijpen terug naar werken die kleur geven en opvallen. Een horecazaak vroeg eens om kunst met fruit en groenten. Bij bedrijven zijn sommige thema’s taboe: naakt, religieuze en agressieve thema’s worden uitgesloten. Onze collectie houdt daar ook rekening mee, anders raakt het werk toch nooit uitgeleend.”

Van ouder op kind

Vaak blijkt een nieuwe lener niet vertrouwd met kunst te zijn. “We moeten met de verschillende profielen van leners rekening houden,” zegt Cardon. “Er is een groep die al twintig tot dertig jaar trouwe klant is en die al kunst gekocht heeft, maar via ons jong en nieuw talent bewust blijft steunen en volgen."

"Een nieuwe groep zijn de jonge stedelingen, late twintigers tot jonge veertigers die de Ikea achter zich hebben gelaten, een ernstige job hebben en kunst lenen als iets ‘betaalbaars’ beschouwen. Bovendien durven ze toe te geven dat ze niets van kunst kennen, en al doende willen leren. Risicoloos kunnen experimenteren via Kunst in Huis trekt hen aan. Door de jaren heen zien ze dan wat echt bij hen past, bij hun huisgenoten, hun woning. Ongetwijfeld is het voor ons de belangrijkste groep: zij zullen ooit wel kunst van Vlaamse artiesten kopen, dankzij hun kennismakingservaring.”

“Via de website vinden ook gezinnen ons. Zij zijn bewust met kunst bezig en laten kinderen mee kiezen wat bij hen thuis leuk aan de muur zou staan. Vanuit een kunstminnende interesse die ouders aan hun kinderen willen overdragen, ontstaan er zelfs generaties van leners. Zij die als student-op-kot zelf werken in huis halen, omdat hun ouders het deden. Sommige gezinnen kiezen samen, in andere mag elk gezinslid om beurt een werk kiezen,” vertelt Cardon.

“Voor wat extra promotie, hebben we ooit een blind date met een kunstwerk gehouden. Gefocust aan een tafeltje zitten met een onbekend werk, doet anders kijken. Wat eerst niet zo aantrekkelijk was, kan op die manier net intrigeren en fascineren. In een museum kijkt de bezoeker gemiddeld dertig seconden naar een kunstwerk. Het voordeel van kunst een tijdje in huis te nemen, is dat je rustig leert te kijken naar wat het werk je kan vertellen.”