Een vierde coronagolf in Brussel blijft voorlopig uit, maar voor het zorgpersoneel is de coronacrisis nog altijd de realiteit van elke dag. “Er zijn zoveel mensen die ervan uitgaan dat de crisis voorbij is en dat er bijna geen slachtoffers meer zijn. Dat klopt niet.”
© Ivan Put
| Nog altijd vraagt de zorg voor Covidpatiënten heel veel van het zorgpersoneel. “Maar de solidariteit van het begin is weg,” getuigt een van hen.
Vorige week in het Sint-Anna Sint-Remi-ziekenhuis: nog altijd wordt er een vijftiental coronapatiënten verzorgd, van wie drie op intensieve zorg. “We zitten al sinds eind juli rond dat aantal, zonder extreme pieken, maar ook zonder dat het vermindert,” zegt hoofdarts Anne Fostier. “Onze bedden liggen over het algemeen vol. Enkele weken geleden moesten we nog patiënten doorverwijzen naar andere ziekenhuizen, ook in Vlaanderen.”
De specifieke zorg voor coronapatiënten weegt erg zwaar door. “Ik werk 30 uur per week, maar het voelt zeker aan als 40,” getuigt Katia Even, verpleeghulp op een Covidafdeling in het ziekenhuis. “Er is niet alleen de zorg en alle beschermingsmaatregelen die je in acht moet nemen, voor bijvoorbeeld kledij, het blijft emotioneel heel moeilijk om om te gaan met de overlijdens. In tegenstelling tot bij veel andere ziektes, zoals de meeste kankers, zie je bij Covidpatiënten dikwijls pas laat dat het de verkeerde kant uit gaat. Mensen sterven vaker snel en onverwacht. Vergeet bovendien niet dat patiënten op een Covidafdeling alleen direct contact hebben met ons, aangezien ze geen bezoek mogen ontvangen. Dat maakt het allemaal bijzonder zwaar.”
© Ivan Put
| “Als uitlaatklep ben ik thuis beginnen te breien,” zegt verpleegkundige Katia Even.
“Omdat Covidpatiënten geen bezoek mogen ontvangen, is het ook belangrijk dat we hun familie op de hoogte houden, wat emotioneel belastend is,” vult longarts Catherine Ars aan. “Soms kan de familie de situatie heel moeilijk begrijpen of accepteren.”
Wat de situatie voor verpleegkundige Even persoonlijk nog moeilijker maakt, is dat ze niet meer dezelfde solidariteit ervaart van de algemene bevolking zoals tijdens het begin van de crisis. “Er zijn zoveel mensen die ervan uitgaan dat de crisis voorbij is en dat er bijna geen slachtoffers meer zijn, zodat ze de meeste voorzorgsmaatregelen loslaten,” zegt ze. “Maar wij blijven hier wel degelijk voortdurend Covidpatiënten opvangen en bovendien kunnen de cijfers in korte tijd weer de hoogte ingaan.”
© Ivan Put
| In de ziekenhuizen gelden nog altijd alle beschermingsmaatregelen voor wie Covidpatiënten moet verzorgen.
De hechtheid van het team is cruciaal om de moraal hoog te houden, zo benadrukt Even. “We zijn door de crisis nog sterker geworden als groep. We motiveren elkaar en kunnen altijd ons hart luchten bij een collega. Thuis praat ik daarentegen nooit over het werk. Als uitlaatklep ben ik sinds de start van de coronacrisis thuis wel gestart met breien (lacht).”
Vaarwel
Behalve bij hun collega's, kunnen de zorgverleners terecht bij een psycholoog van het ziekenhuis. Toch voorkomt dergelijke steun niet dat er mensen uitvallen. En vervangers vinden, is bijzonder moeilijk. “Er was voor 2020 al een tekort aan zorgpersoneel,” zegt hoofdarts Fostier. “Nu is het nog moeilijker om geschikte mensen te vinden en al zeker in België. Om die reden kijken we nu vaak naar het buitenland bij het rekruteren, naar landen zoals Portugal en Libanon bijvoorbeeld.”
© Ivan Put
| “We zijn door de crisis nog sterker geworden als groep. We motiveren elkaar en kunnen altijd ons hart luchten bij een collega,” zegt verpleegkundige Katia Even.
Fostier stelt dat de uitval bij het personeel in haar ziekenhuis nog geen al te groot probleem vormt. “We hebben een heel positief team en zijn nog volop in gevecht tegen deze ziekte. Misschien zal na de crisis posttraumatische stress wel een hoge tol eisen.”
Hoe groot de uitval in de Brusselse ziekenhuizen in het algemeen is, valt op dit moment moeilijk in te schatten. Maar het staat vast dat de zorgverleners fysiek en mentaal onder blijvend hoge druk staan door de combinatie van de hoge werklast, de personeelstekorten, de moeilijke zorg voor Covidpatiënten en het aanslepen van de pandemie. Zo vergroot het risico op burn-out en langdurige ziekte. Sommigen kiezen ervoor om niet meer voltijds te werken, terwijl anderen het beroep vaarwel zeggen.
© Ivan Put
Ook in gesprekken met enkele verpleegkundigen van het Sint-Pietersziekenhuis komt de ernst van uitval bij het zorgpersoneel sterker naar boven. Zo getuigt Cédric Claert, verpleger op de afdeling Covid-intensieve zorg van het ziekenhuis, dat zowat de helft van zijn team sinds het begin van de crisis is uitgevallen. “De pandemie is niet de enige reden waarom mensen uitvallen, ook voor de coronacrisis stond het zorgpersoneel al onder druk, maar het is uiteraard een doorslaggevende factor,” zegt Claert. Ook hij wijst op het tekort aan zorgpersoneel, waardoor heel moeilijk vervangers gevonden worden.
Hij kijkt met ongerustheid naar de winter, wanneer er in het algemeen meer patiënten binnenkomen. “Er is een groot verschil met de eerste golf, toen we met zijn allen vol adrenaline deze onbekende uitdaging bevochten. De afwezigheid van zoveel collega's weegt emotioneel zwaar. Daardoor wordt er nog iets meer gevraagd van degenen die overblijven, met meer uitputting als gevolg.”
© Ivan Put
Te vermijden leed
Een ander verschil met de eerste golf, is dat er nu vaccins beschikbaar zijn, maar dat heel wat mensen er bewust voor kiezen om zich niet te vaccineren. “De overgrote meerderheid van de Covidpatiënten bij ons, en specifiek ook van de ergste gevallen, zijn niet gevaccineerd. Natuurlijk staan we er vaak bij stil dat zoveel leed vermeden had kunnen worden door enkele prikken. Maar we behandelen uiteraard iedereen met dezelfde zorgvuldigheid en motivatie, dat moet benadrukt worden.”
Cristina*, eveneens verpleegkundige in het Sint-Pietersziekenhuis, zegt dat ze meer te maken krijgt met weerstand van bezoekers. “Ik krijg veel vaker vijandige reacties van mensen wanneer ik hen bijvoorbeeld vraag om hun mondmasker correct te dragen. Als je vraagt om de regels te respecteren, word je dikwijls geconfronteerd met een bepaalde agressie, terwijl die regels er toch zijn om levens te redden.” Ook maakt ze zich zorgen over bepaalde versoepelingen, zoals de heropening van nachtclubs.
Beide verpleegkundigen wijzen in het algemeen op de nood aan dringende overheidsinvesteringen, om hun werkomstandigheden en lonen te verbeteren en zo het beroep aantrekkelijker te maken. Maar allebei zijn ze ook vastbesloten om verder te blijven doen. “Helaas ben ik nog altijd dol op mijn beroep,” lacht Cristina. “Het persoonlijke contact met de patiënten en met de collega's zorgt ervoor dat dit een passie blijft.” Claert vindt dankzij een andere passie, de klimsport, een manier om de stress op te vangen. Hij gaat vier of vijf keer per week klimmen. “Zo kan ik mijn job en alle problemen errond na mijn werkuren ook snel achter me laten.”
*De geïnterviewde wil liever niet dat haar familienaam wordt vermeld
Dieter Goemaere, directeur algemene ziekenhuizen Gibbis: 'Wij lopenmarathons en sprints'
Dieter Goemaere, directeur algemene ziekenhuizen van de Brusselse koepelorganisatie van privéziekenhuizen (GIBBIS), ziet nog altijd de nasleep van de derde golf. Voorlopig gaat hij ervan uit dat er geen vierde golf komt. “Daarvoor rekenen we op de burgerzin van de bevolking en roepen we iedereen op om zich te laten vaccineren.”
“Vanaf het einde van de zomer is ongeveer een derde van de Covidgevallen op intensieve zorg in Brussel gehospitaliseerd, terwijl we normaal ongeveer vijftien procent van de patiënten ten laste nemen. De nasleep van de derde golf is hier inderdaad moeilijker.”
“Tijdens de vorige golven lagen er meer patiënten op intensieve zorg, maar vergeleken met de zomer van vorig jaar, is er weinig verschil. Dat betekent dat er een blijvende belasting is, intussen al anderhalf jaar. Het is te vergelijken met een marathon lopen, terwijl je ook tussensprints moet plaatsen. Dit alles komt boven op de zorg voor niet-Covidpatiënten, waar we nog altijd een achterstand proberen in te halen.”
Zijn er nog transfers van patiënten naar Vlaamse of Waalse ziekenhuizen?
Dieter Goemaere: Voorlopig niet, een paar weken geleden wel. Ook om ziekenhuizen de kans te geven om zich meer op de niet-Covidzorg te focussen.
Aangezien de noden in Brussel groot blijven, houdt de hoge werkdruk voor zorgverleners aan.
Goemaere: Ook voor de coronacrisis was er al een tekort aan verpleegkundigen. De regering heeft geld vrijgemaakt om ziekenhuisverpleegkundigen aan te werven, maar vandaag is dat tekort aan verpleegkundigen op de arbeidsmarkt er nog altijd. Ook de interimmarkt is zo goed als leeg. Het is nu zaak om het beroep van verpleegkundige aantrekkelijker te maken, door bijvoorbeeld specialisaties financieel beter te belonen.
Merkt u dat er meer mensen uitvallen?
Goemaere: Ik heb geen precieze cijfers, maar we voelen aan dat er meer zorgverleners afwezig zijn. Ziekenhuizen proberen het personeel onder meer te ondersteunen met extra psychosociale zorg.
Ook de problemen met de vaccinatiecampagne moeten wegen.
Goemaere: We zien inderdaad dat de grote meerderheid van de patiënten op intensieve zorg niet gevaccineerd is. Ik kan enkel het belang van vaccinatie benadrukken om zoveel mogelijk opnames te vermijden.
Wij zijn voorstander van een verplichte vaccinatie van het ziekenhuispersoneel, als bescherming voor de patiënten.
Gaan ziekenhuizen na of hun personeel gevaccineerd is?
Goemaere: Nee, dat kunnen we niet maken met de huidige wetgeving, ook niet als we nieuwe mensen aanwerven.
Lees meer over: Anderlecht, Gezondheid, zorgpersoneel, coronacrisis, katia even, werkdruk in de zorg, coronapatiënten
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.