Epidemioloog over wat Brusselse exitstrategie moet zijn: 'Sneltests en brononderzoek'

Brussel bereidt net als de andere gewesten een aanpassing van de test- en traceerstrategie voor, in aanloop naar het einde van de lockdown. Doordat mensen enkel nog horen praten over vaccins, zullen ze de rol te vroeg lossen, vreest epidemioloog Yves Coppieters (ULB). Hij pleit voor veel meer tests en efficiënt traceren, liefst ook aan de bron. "Door de tweede piek was de menskracht er niet om aan brononderzoek te doen", laat het Interfederale Comité voor Testing & Tracing weten. "In Brussel gebeurt dat intussen al."

"Sinds het begin van de epidemie praten we over het isoleren van mensen die besmet zijn met het coronavirus, en quarantaine voor mensen die risico hebben gelopen, maar niemand controleert of dat effectief gebeurt", zegt epidemioloog en professor volksgezondheid Yves Coppieters (ULB) aan BRUZZ.

"Terwijl het heel simpel is: als we de komende weken en maanden het coronavirus onder controle willen houden, moeten we besmette mensen isoleren, binnen de 48 uur hun contacten verwittigen, en die contacten ook isoleren. Via brontracing moeten we besmettingshaarden identificeren. Anders zal het virus de kop blijven opsteken."

Wettelijke basis

"De wettelijke basis om bij mensen thuis te gaan controleren of ze zich aan een quarantaine houden, wordt momenteel onderzocht", reageert Karine Moykens, de voorzitster van het Interfederaal Comité Testing & Tracing. "Dat kan niet zomaar. De gegevens die de tracers verzamelen mogen we bijvoorbeeld niet aan de politie geven."

Bekeken wordt nu of informatie over mensen die thuis moeten blijven kan doorgegeven worden aan de sociaal werkers van de OCMW's, die een beroepsgeheim hebben. Al in augustus was daar ook in Brussel sprake van, de Vlaamse OCMW's wilden toen niet meewerken aan die opdracht.

Vanaf 18 december is het wel mogelijk om te controleren wie vijf dagen na terugkeer uit het buitenland zijn testcode nog niet heeft geactiveerd. "Die worden dan opgebeld", zegt Moykens. "Dat ligt binnen onze bevoegdheden."

Voor Coppieters dwarsboomt de typisch Belgische institutionele bevoegdheidsverdeling een innovatief gezondheidsbeleid. "We zijn niet zoals Slowakije dat in twee weekends de hele bevolking test."

Volgens Coppieters lijkt de informatie die vanuit de overheid over de test- en traceerstrategie doorsijpelt, ook steeds meer op te drogen. "We krijgen hier in Brussel bijvoorbeeld geen informatie meer over de effectiviteit van de contacttracing: hoeveel contacten een besmet persoon opgeeft, en hoeveel van die mensen door de tracers bereikt worden. Bijna alsof een deel van de informatie verborgen wordt gehouden."

Coppieters vermoedt dat dat gebeurt omdat het huidige opvolgbeleid zijn doelstellingen niet bereikt. "De autoriteiten zijn overweldigd door de hoeveelheid werk, de burgers antwoorden niet of niet genoeg. Ook de mobiele app die moet helpen bij de tracing, is nog lang niet door de helft van de bevolking gedownload, wat de doelstelling was."

Twee weken geleden liet Karine Moykens van het Interfederaal Comité voor Testing & Tracing al weten dat "de helft van de mensen die via de corona-app een positief testresultaat ontvangen, hun contacten niet verwittigen."

"In het publieke debat wordt enkel nog gepraat over vaccins", zegt epidemioloog Coppieters. "Daardoor lijkt het alsof testen en traceren, de preventieve strategie, niet meer belangrijk zijn. Maar het gros van de burgers, met uitzondering van zorgpersoneel en ouderen, zal pas tegen volgende zomer gevaccineerd worden. We moeten dus tot volgende winter niet op de preventieve kracht van het vaccin rekenen. Maar door de hele tijd over dat vaccin te praten, zien mensen licht aan het einde van de tunnel. Ze zullen de maatregelen niet meer zo nauw opvolgen, met alle gevolgen van dien."

'Meer sneltests'

De overheid zou volgens hem dan ook nog steeds veel meer moeten inzetten op testen en traceren. "Er is nu voldoende capaciteit in Brussel voor PCR-tests, maar de resultaten zouden sneller bekend moeten worden."

"Daarnaast moeten sneltests veel meer gebruikt worden, waarom niet in scholen of bedrijven bijvoorbeeld? Of waarom maken we die tests niet massaal beschikbaar voor Kerstmis, om zeker te zijn dat mensen niet besmet worden door hun kerstbezoek? Zou jij je niet veiliger voelen als de extra persoon aan tafel een test heeft ondergaan?"

Dat dat nog niet gebeurt, ligt volgens Coppieters aan de "voorzichtigheid van de Sciensano-experts". "Ze hebben er bijvoorbeeld maanden over gedaan om sneltests goed te keuren, maar nu slagen ze er niet in die te verdelen."

"Het systeem is helemaal klaar om vanaf 10 december (donderdag, red.) sneltests mee te kunnen integreren in de tracing, om ook op die manier hoogrisicocontacten op te sporen", zegt Moykens van het Interfederale Comité Testing & Tracing.

"De whereabouts van de mensen die door tracers worden opgebeld worden verzameld en doorgegeven aan Sciensano en de gewestelijke gezondheidsinspecties. Met die gegevens kunnen zij aan brononderzoek doen, in Brussel loopt dat intussen al. Die informatie wordt al sinds september verzameld, maar door de tweede piek was het niet evident om daar menskracht op te zetten. Maar daar kunnen we nu wel mee beginnen."

Mobiele brigades

Brusselaars moeten voor Coppieters de inspanningen blijven volhouden, op zijn minst tot de vaccins worden uitgedeeld. Dat betekent dus ook minstens zeven dagen effectief thuisblijven en geen contact met anderen voor wie in quarantaine moet.

"Maar de overheid helpt daar nu niet bij. Waarom geen mobiele brigades of teams die op bezoek gaan bij mensen die zich moeten isoleren? Zij kunnen hen helpen en geruststellen, maar ook boetes uitschrijven als dat nodig is."

De Brusselse regering zal naar verwachting donderdag na haar wekelijkse beraad communiceren over aanpassingen aan het test- en traceerbeleid in aanloop naar een einde van de lockdown.

Coppieters verwacht dat de daling van de besmettingscijfers in Brussel de komende weken zal stokken, vooral door oudejaarsfeesten bij jongeren en iets later door vanuit hun thuisland terugkerende expats.