Abdeslam en El Makhoukhi weigeren overbrenging uit gevangenis

Op de agenda van de zesde procesdag over de aanslagen in Brussel en Zaventem staat dinsdag de akte van verdediging van de advocate van Salah Abdeslam, Delphine Paci. Eerst moet het Openbaar Ministerie wel nog de 467 pagina's tellende akte van beschuldiging afronden, waarvan er nog 54 pagina's te gaan zijn.

17.44 Zitting twee uur geschorst door envelop aan proces-verbaal over Abdeslam en El Makhoukhi

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem heeft de voorzitster van het hof, Laurence Massart, dinsdagnamiddag de zitting twee uur geschorst. Na de middagpauze ontstond een discussie tussen de voorzitster van het hof en de federale procureurs Bernard Michel en Paule Somers. Aan het anonieme proces-verbaal dat de procureurs de voorzitster hadden overhandigd, was een verzegelde envelop bevestigd die de namen bevatte van de politieagenten die dinsdagochtend in de gevangenis van Haren hadden ingegrepen.

Massart vroeg de procureurs of ze het proces-verbaal en de envelop bij het dossier mocht voegen. Daarin leken de procureurs geen graten te zien, waarop Massart de documenten toegankelijk maakte voor de verschillende partijen van het proces. Toen Michel vervolgens dieper wilde ingaan op wat op het proces over de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs gezegd was over Oussama Atar, Mohamed Abrini, Osama Krayem, Sofien Ayari en Salah Abdeslam, onderbrak Massart hem.

Ze schorste de zitting om de kwestie van de verzegelde envelop in beraad te nemen en artikelen van het Wetboek van Strafvordering te controleren. Daarin staat dat processen-verbaal enkel geanonimiseerd mogen zijn als de identiteit van onderzoekers of politieagenten van de speciale eenheden in het gedrang komt. Bijna twee uur later werd de zitting hervat.

Uiteindelijk vroeg de voorzitster aan de griffie om de envelop los te maken van het proces-verbaal. De envelop werd neergelegd bij de griffie en bleef verzegeld: de inhoud zal niet raadpleegbaar zijn om de anonimiteit van de betrokken agenten te beschermen, die mogelijk toch deel zouden uitmaken van de speciale eenheden. Het proces-verbaal werd daarentegen wel aan het dossier toegevoegd: de inhoud zal wel raadpleegbaar zijn voor de verschillende partijen.

Na het bekendmaken van haar beslissing schorste de voorzitster het proces tot maandag.

15:49 Paci: "Inzet voor Abdeslam groot: niet veroordeeld worden voor wat hij niet gedaan heeft"

De verdediging van Salah Abdeslam, Delphine Paci en Michel Bouchat, hebben dinsdagnamiddag in hun akte van verdediging de jury erop gewezen dat "het erop aan zal komen om Parijs en Brussel niet met elkaar te verwarren". "De inzet is groot voor hem en voor justitie: dat hij niet veroordeeld wordt voor wat hij niet heeft gedaan", las Paci voor uit de akte. De verdediging contesteert dat Abdeslam zou deelgenomen hebben aan de aanslagen in Brussel, ook al werd hij veroordeeld voor die in Parijs.

Paci en Bouchat verwezen in hun akte van verdediging ook naar eerdere uitspraken van de voorzitster van het hof, die zei dat de akte "partijdig objectief" was, wat tegenstrijdig kon lijken. "Objectief in de zin dat ze elementen à charge en à décharge bevat, partijdig omdat ze uitgaat van één partij van het proces. Maar vanuit de verdediging lijkt die objectiviteit ons in vele opzichten wel degelijk subjectief", las Paci voor.

De verdediging haalt als voorbeeld aan wat het federaal parket schreef in het hoofdstuk over een andere beschuldigde, Sofien Ayari. "Sofien Ayari, net als Salah Abdeslam, heeft actief deelgenomen aan de uitvoering van de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem, ook al doet hij alsof hij er niet aan deelgenomen heeft", klonk het in de akte van beschuldiging.

De verdediging benadrukt dat het slechts om de "these van het parket gaat, die volledig gecontesteerd wordt". "Deze these, die natuurlijk partijdig is, komt voor uit een subjectieve interpretatie van de feiten", zei Paci, die eraan toevoegde dat het narratief van het parket niet dat van de verdediging is en dat een andere lezing mogelijk is.

13.27 Akte van beschuldiging afgerond, nadat proces weer twee uur stilligt

Het Openbaar Ministerie heeft dinsdagmiddag, op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016, de voorlezing van de akte van beschuldiging afgerond, waarmee vorige dinsdag was gestart. De zitting lag wel weer een tweetal uur stil, na een discussie die ontstond toen bleek dat beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi hun overbrenging uit de gevangenis hadden geweigerd.

Bij aanvang van de zitting, toen bleek dat Abdeslam en El Makhoukhi wegbleven zonder medisch attest, legde de voorzitter van het hof, Laurence Massart, aan de jury uit dat ze een proces-verbaal liet opstellen over hun afwezigheid. Ze wees er ook op dat de politie dwang mag gebruiken - geen geweld, benadrukte ze - om hen over te brengen. Maar de voorzitster voegde eraan toe dat de politie er niet om stond te springen, nadat Ali El Haddad Asufi hen vorige week ervan had beschuldigd dat ze hem "gewurgd" hadden bij zijn overbrenging, toen ze een armklem toepasten. Massart droeg hen op om wat 'psychologie' te gebruiken bij Abdeslam en El Makhoukhi, "maar dat heeft klaarblijkelijk niet gewerkt".

De advocaten van de verdediging vroegen vervolgens het woord, maar dat werd hen geweigerd. Ook Mohamed Abrini, die aanstalten maakte om opnieuw samen met de vier anderen uit de beschuldigdenbox te vertrekken, kreeg het woord niet. De advocaat van El Makhoukhi, Nicolas Cohen, gaf vervolgens aan dat hij de reden van de weigering van zijn cliënt niet kende en hem in die omstandigheden niet kon verdedigen. De voorzitster, die de advocaten "omwille van de coherentie" pas na de akte van beschuldiging aan het woord wou laten, onderbrak hem, schorste de zitting en riep de stafhouder erbij.

Twee uur later hervatte de zitting en bleek dat Cohen nu wel zijn cliënt kon verdedigen. De voorzitster sprak over de discussie met de verdediging als dat die terug te leiden was tot een "kwestie van timing". Ze kondigde alvast aan dat Delphine Paci, advocate van Abdeslam, na de akte van beschuldiging nog een uitleg en "nuance" zou verschaffen.

Het Openbaar Ministerie ging vervolgens door met het voorlezen van de laatste pagina's van de akte van beschuldiging, waarin vooral nog de rol van beschuldigde Ibrahim Farisi werd toegelicht, die hielp met het leegmaken van een studio die zijn broer onderverhuurde aan de aanslagplegers. Ibrahim Farisi liet zich overigens nog opmerken toen hij zich rechtzette om zich te beklagen over de beschuldigden in de box. Farisi verwijt hen dat ze wegblijven uit de zaal. Zijn advocaat Xavier Carrette, die zijn cliënt aanmaande om te gaan zitten, omdat het moment niet daar was, legde later uit dat hij "het na al die jaren ook wil begrijpen en zich wil verdedigen".

12.41 Ibrahim Farisi leegde safehouse Etterbeek, toen foto's El Bakraoui's al in media stonden

Beschuldigde Ibrahim Farisi (34) heeft op 23 en 25 maart 2016, vlak na de aanslagen in Brussel en Zaventem dus, het safehouse in de Kazernenlaan in Etterbeek met zijn broer leeggehaald. De jongste van de twee Farisi's die op het proces terechtstaan, moet op dat moment geweten hebben dat de broers-El Bakraoui, die allebei verbleven in het safehouse dat door zijn broer onderverhuurd werd, gezocht werden in een terroristische context. Dat las federaal procureur Paule Somers dinsdag voor uit de akte van beschuldiging.

Ibrahim Farisi werd opgepakt op 9 april 2016, samen met zijn broer, in de buurt van de studio, nadat daar net een huiszoeking had plaatsgevonden. Toen de politie het safehouse binnenviel, was dat volledig leeg. Uit videobeelden viel op te maken dat Ibrahim Farisi op 23 maart 2016 zijn broer Smail hielp met het leegmaken van het appartement van waaruit Khalid El Bakraoui en Osama Krayem de ochtend ervoor vertrokken waren om de aanslag te plegen in metrostation Maalbeek. Dat is na de aanslagen, maar voor de arrestatie van Krayem en medebeschuldigde Mohamed Abrini, zo las de federale procureur voor uit de akte van beschuldiging.

De procureur las dat "de situatie" binnen de familie-Farisi besproken werd vóór de verhuis. "Familiale solidariteit lijkt een belangrijke rol gespeeld te hebben in hoe de zaken verlopen zijn", zei de procureur. Uit verklaringen van de vriendin van Smail Farisi blijkt dat "de gehele familie" op de hoogte was. Het was pas op 9 april, toen de studio op tv was, dat de twee broers zouden beslist hebben om zich aan te geven.

Doordat het safehouse leeggehaald werd, verdwenen zo vele sporen van Khalid El Bakraoui en Osama Krayem, klonk het ook. Onder meer de rugzak van Krayem, waarin de explosieven zaten waarmee hij zich in de metro wou opblazen, kon nooit teruggevonden worden. Een keer zegt Ibrahim El Bakraoui dat de rugzak achtergelaten werd in de Peterbos-wijk in Anderlecht, een andere keer was dat bij hulporganisatie Islamic Relief.

Op de bewakingsbeelden die de politie analyseerde van het appartement in Etterbeek viel de politie op dat Ibrahim Farisi gedurende een tiental minuten één latex handschoen aan heeft als hij een rugzak die gelijkt op die van Krayem, uit het appartement haalt. Zelf ontkent de beschuldigde dat hij zo wou vermijden dat hij sporen zou nalaten. Daarnaast was de politie geïntrigeerd door het feit dat Ibrahim Farisi via een phoneshop een taxi inhuurde voor de verhuis, in plaats van zijn eigen telefoonnummer te gebruiken.

Ibrahim Farisi, die net als zijn broer als een vrij man verschijnt op het proces, woonde in september 2015 een tiental dagen in de studio in Etterbeek, maar vertrok daaruit weer op vraag van zijn broer. Hij ontkent dat hij de El Bakraoui's, noch andere sleutelfiguren, zoals Krayem, ooit ontmoet heeft

12.28 Zitting hervat na tussenkomst stafhouder

De zitting van het proces over de aanslagen in Brussel en Zaventem is dinsdagvoormiddag hervat, na tussenkomst van de stafhouder. Het Openbaar Ministerie ging vervolgens voort met de akte van beschuldiging, waarvan er nog enkele tientallen pagina's voorgelezen moeten worden.

Bij aanvang van de zitting dinsdag bleek dat beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi hun overbrenging vanuit de gevangenis geweigerd hadden. De voorzitster van het hof van assisen, Laurence Massart, gaf vervolgens een procedurele uitleg aan de jury waarom de beschuldigden verplicht worden overgebracht. Maar ze weigerde nadien het woord te geven aan de advocaten van de verdediging en aan beschuldigde Mohamed Abrini, die wou uitleggen waarom hij en de vier anderen in de beschuldigdenbox de zaal wilden verlaten.

Nicolas Cohen, advocaat van El Makhoukhi, gaf vervolgens aan niet op de hoogte te zijn van de reden van de weigering van zijn cliënt en zei in die omstandigheden zijn cliënt niet te kunnen verdedigen. De voorzitster van het hof onderbrak ook hem, schorste de zitting en riep de stafhouder erbij. Bij de hervatting van de zitting, iets voor de middag, bleek dat er een oplossing was en dat Cohen zijn cliënt alsnog kon verdedigen.

De voorzitster zei aan de jury dat de advocaten van de verdediging ook een ontmoeting met haar en de stafhouder hadden gevraagd, omdat ze het woord niet aan Abrini had gegeven. De voorzitster beaamde dat het zijn recht is om uiteen te zetten waarom hij in de box weigert plaats te nemen. Maar ze legde uit dat het om een "kwestie van timing" ging: ze meende dat de verdediging voldoende tijd zou krijgen om na het afronden van de akte van beschuldiging hun opmerkingen te geven, "omwille van de coherentie". De voorzitster gaf alvast aan dat Delphine Paci, de advocate van Abdeslam, een uitleg had en enkele "nuances" had toe te voegen.

11.22 Ibrahim Farisi wil het woord om aan te klagen dat andere beschuldigden wegblijven

Op het proces over de aanslagen in Brussel en Zaventem heeft beschuldigde Ibrahim Farisi dinsdagvoormiddag aangedrongen om het woord te krijgen, ook al werd hem dat geweigerd. Farisi, die als vrij man verschijnt op het proces, wou aanklagen dat de andere beschuldigden wegblijven uit de rechtszaal.

Nadat was gebleken dat beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi weigerden om naar het Justitia-gebouw te komen, gaf de voorzitster van het hof, Laurence Massart, een omstandige uitleg aan de jury over waarom de beschuldigden verplicht uit hun cel worden gehaald voor het proces. De advocaten van de verdediging, maar ook beschuldigde Mohamed Abrini, wilden daarna het woord, maar dat werd hen geweigerd.

Na een discussie met Nicolas Cohen, de advocaat van El Makhoukhi, die zijn cliënt niet wou verdedigen zolang hij in het ongewisse bleef over de reden van zijn weigering, schorste de voorzitster zelfs de zitting en riep ze de stafhouder erbij. In het gewoel viel ook op dat Ibrahim Farisi aandrong om het woord te krijgen. Zijn advocaat Xavier Carrette maande hem meermaals aan om te gaan zitten, omdat het moment daar niet was, maar Farisi ging daar niet op in. Hij wees naar de beschuldigden in de box en probeerde iets te zeggen, maar dat was moeilijk verstaanbaar omdat zijn microfoon uit stond.

Zijn advocaat verduidelijkte achteraf dat hij wou aanklagen dat de beschuldigden, die op het punt stonden om voor de derde dag op rij allemaal de box te verlaten, wegbleven uit de zaal. "Het is zijn proces en hij wil het na al die jaren ook begrijpen en zich verdedigen", zei Carrette. Farisi wordt ervan beschuldigd dat hij zijn broer Smail hielp bij het leegmaken van een studio die door de aanslagplegers gebruikt werd. Smail Farisi had de studio aan hen onderverhuurd.

10.38 Zitting geschorst, stafhouder erbij geroepen

De zitting dinsdagvoormiddag van het proces over de aanslagen in Brussel en Zaventem is geschorst. De voorzitster van het hof van assisen, Laurence Massart, riep de stafhouder erbij, na discussie met Nicolas Cohen, de advocaat van beschuldigde Bilal El Makhoukhi.

El Makhoukhi weigerde dinsdagvoormiddag om zijn cel te verlaten en overgebracht te worden naar het Justitia-gebouw in Haren, net als medebeschuldigde Salah Abdeslam overigens. Ze hadden allebei geen medisch attest. De voorzitster legde vervolgens omstandig uit aan de jury waarom de beschuldigden in de box iedere dag verplicht overgebracht worden naar het Justitia-gebouw. Eventueel met dwang, maar zonder geweld, benadrukte ze.

09.51 Abdeslam en El Makhoukhi weigeren overbrenging uit gevangenis

Beschuldigden Salah Abdeslam en Bilal El Makhoukhi weigeren dinsdag om het proces bij te wonen over de aanslagen in Brussel en Zaventem. Voorzitter Laurence Massart zei bij het begin van de zitting dat ze zich niet wilden laten overbrengen vanuit de gevangenis.

Volgens Massart werd ze 's ochtends door de politie geïnformeerd dat beiden weigeren om naar het proces te komen en dat ze geen medisch attest hebben. De voorzitster zei dat ze daarom de politie vroeg om wat 'psychologie' in te zetten om hen te overtuigen, door hen erop te wijzen dat het hun proces is, "dat ze zich er kunnen verdedigen en er het woord nemen".

De voorzitster wees erop dat de politie dwang mag gebruiken om de beschuldigden uit hun cel te halen - maar geen geweld, benadrukte ze. Maar ze herinnerde ook aan het incident van vorige week, waarbij beschuldigde Ali El Haddad Asufi beweerde dat hij het slachtoffer was van politiegeweld bij zijn overbrenging. De voorzitster zei dat de politie een nieuw incident wou vermijden. Salah Abdeslam zou overigens evenmin een medisch attest hebben voor zijn afwezigheid van maandag, toen hij volgens zijn advocaat keelpijn had.

05.00 Advocate Abdeslam brengt dinsdag akte van verdediging

Het OM heeft intussen de rol belicht van negen van de tien beschuldigden. Er rest dinsdag enkel nog de rol van Ibrahim Farisi, die zijn oudere broer Smail hielp met het leegmaken van een safehouse van de terreurcel, dat hij aan hen had onderverhuurd. Daarna zal het OM nog een overzicht geven van relevante wettelijke bepalingen.

Nadien is het aan Delphine Paci, de advocate van Abdeslam, voor haar akte van verdediging. Mogelijk is er voldoende tijd om advocaten van andere beschuldigden het woord te geven. Maar de meesten zullen daartoe komende maandag de kans krijgen. Deze woensdag en donderdag zijn er geen zittingen omdat er politiecapaciteit vrijgemaakt moet worden voor een Europese top.

Het is afwachten dinsdag of er nog meer juryleden of plaatsvervangers zullen afhaken. Op dit moment zijn ze nog met 31. Aan het einde van het proces, binnen een achttal maanden, moeten er daarvan minstens twaalf overblijven. Ook maandag nog moest een plaatsvervangend jurylid verstek geven wegens ziekte. De voorzitster van het hof, Laurence Massart, gaf aan dat er bovendien een virus rondwaart bij de magistraten van het hof en de griffiers.