Laatste loodjes van monsterproces voor jury in beraadslaging gaat

Maandag gaat de laatste procesweek in van het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 voor de jury in beraadslaging gaat. Eerst krijgt de verdediging van beschuldigde Smail Farisi het woord, dinsdagvoormiddag is het ten slotte aan de advocaten van zijn broer Ibrahim.

16.41 uur: Laatste loodjes van monsterproces voor jury in beraadslaging gaat

Maandag gaat de laatste procesweek in van het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 voor de jury in beraadslaging gaat. Eerst krijgt de verdediging van beschuldigde Smail Farisi het woord, dinsdagvoormiddag is het ten slotte aan de advocaten van zijn broer Ibrahim.

Smail Farisi onderverhuurde zijn studio in de Kazernenlaan in Etterbeek aan kamikaze Ibrahim El Bakraoui. Vanuit die studio vertrokken de broer van Ibrahim El Bakraoui, Khalid, en Osama Krayem de ochtend van de aanslagen naar de metro. Smail Farisi heeft altijd volgehouden dat hij niets afwist van terreurplannen. Het parket vroeg de jury tijdens het proces om hem enkel te veroordelen voor deelname aan de activiteiten van een terroristische groepering, niet voor terroristische moord en poging tot moord.

Voor zijn broer Ibrahim vroeg het parket de vrijspraak. Hij hielp zijn broer met het leegmaken van de studio na de aanslagen, maar zou niet geweten hebben wie er verbleef. Na de pleidooien van de advocaten van de Farisi's is het de bedoeling dat dinsdag nog gestart wordt met de replieken.

Voorzitster Laurence Massart kondigde aan eerst wel nog de vragenlijst te willen bespreken waarover de jury zich moet buigen tijdens de beraadslaging.

De burgerlijke partijen lieten al weten dat ze veel replieken klaarhadden. Het is nog onduidelijk hoelang die zouden duren. Daarna krijgen de beschuldigden nog het laatste woord. Voorzitster Massart liet verstaan dat het een optie is dat ook vrijdag nog zal gezeteld worden. In ieder geval is het haar vaste voornemen om eind volgende week in beraadslaging te gaan.

16.32 uur: Lurquin: feit dat Bayingana Abrini en Krayem opving, veranderde niets aan aanslagen

Het feit dat Hervé Bayingana Muhirwa Mohamed Abrini en Osama Krayem opving na de aanslagen van 22 maart 2016, heeft niets veranderd aan de uitvoering van de aanslagen. Dat zei zijn advocaat Vincent Lurquin donderdag op het terreurproces. Hij insinueerde dat hij een herkwalificatie zou aanvragen naar het verbergen van misdadigers.

Lurquin gaf aan dat maar één element tegen zijn cliënt onweerlegbaar is: het feit dat hij Abrini en Krayem voor en na de aanslagen opving. "Maar heeft het parket in zeven maanden proces gesproken over daden die bewijzen dat hij schuldig is aan moord? En waren er elementen boven redelijke twijfel die aantoonden dat hij op de hoogte was dat de aanslagen gingen plaatsvinden? Ik denk het niet."

De vraag is volgens Lurquin of het feit dat Bayingana Muhirwa de twee voortvluchtige terroristen opving, een invloed heeft gehad op de uitvoering van de aanslagen. Hij verwees daarvoor naar een arrest van het Hof van Cassatie, dat stelde dat acties na een misdrijf een strafbaar feit kunnen zijn als er op voorhand overleg over werd gepleegd.

"De procureur had het over een plan B, alsof ze gezegd hebben: we keren na de aanslagen terug en komen bij jou logeren. Als er een overleg was op voorhand, heeft de opvang door Bayingana Muhirwa bijgedragen aan de uitvoering van de aanslagen", aldus Lurquin.

"Maar waarom zeggen ze dat nu pas? Als er een plan B is, is er geen plan A. Dan klopt het requisitoir over Abrini en Krayem niet meer, want ze insinueren nu dat ze op voorhand beslist hadden dat ze zich niet gingen opblazen."

En als er geen overleg op voorhand was, wat volgens Lurquin dus wel in de lijn ligt van de beschuldigingen tegen Krayem en Abrini, dan kunnen ze ook niet stellen dat zijn daden een impact hadden op de manier waarop de aanslagen werden uitgevoerd. Hij vraagt daarom de vrijspraak voor zijn cliënt voor moord, poging tot moord en lidmaatschap van een terroristische organisatie.

Lurquin insinueerde wel dat hij zou vragen om een extra vraag te stellen aan de jury gebaseerd op artikel 339 van het strafwetboek, over "hij die personen verbergt of doet verbergen, van wie hij weet dat zij wegens een misdaad vervolgd worden of veroordeeld zijn". Volgens het strafwetboek liggen de straffen voor dat misdrijf op acht dagen tot twee jaar.

Ter vergelijking: voor moord in een terroristische context zou Bayingana Muhirwa levenslang riskeren, voor deelname aan de activiteiten van een terreurgroep tien jaar. Maandag volgt er uitsluitsel over de eventuele herkwalificatie. Eerder in zijn pleidooi gaf Lurquin aan dat zijn cliënt niet tot de terreurcel hoorde en in eerste instantie enkel zijn vriend Bilal El Makhoukhi wilde helpen.

Ook verwees hij naar de getuigenissen van islamoloog Mohamed Fahmi en psychiatrische rapporten, waaruit bleek dat Bayingana Muhirwa niet geradicaliseerd is. "Hij heeft nooit in de safehouses gewoond, hij huurt in zijn eigen naam een appartement in de Tivolistraat, hij heeft een echte job en er zijn geen elementen van radicalisering", aldus de advocaat. "Kan je halftijds terrorist zijn? Ik denk het niet."

15.55 uur: Verdediging Bayingana pleit vrijspraak, oppert herkwalificatie naar verbergen criminelen

De verdediging van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa heeft donderdag op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 de vrijspraak gepleit voor terroristische moord, poging tot moord en voor deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie. Advocaat Vincent Lurquin zal waarschijnlijk wel nog een herkwalificatie vragen naar het verbergen van criminelen.

Vincent Lurquin gaf aan dat maar één element tegen zijn cliënt onweerlegbaar is: het feit dat hij Abrini en Krayem voor en na de aanslagen opving. "Maar heeft het parket in zeven maanden proces gesproken over daden die bewijzen dat hij schuldig is aan moord? En waren er elementen boven redelijke twijfel die aantoonden dat hij op de hoogte was dat de aanslagen gingen plaatsvinden? Ik denk het niet."

Volgens de advocaat behoorde zijn cliënt niet tot de terreurcel en was hij ook niet geradicaliseerd. Bovendien heeft hij zich het hele proces lang geëngageerd door te antwoorden op alle vragen, op enkele uitzonderingen na steevast op het proces te verschijnen, en heeft hij geluisterd en geprobeerd om alles te begrijpen.

Donderdagochtend had Juliette Lurquin al proberen te weerleggen dat haar cliënt de 'Amine' uit de audioboodschappen zou zijn. Medebeschuldigde Krayem verklaarde dat nochtans in zijn verhoren, net als Abrini (al was die minder consistent). Volgens Lurquin zou Bayingana Muhirwa echter eerder de tweede 'broer' uit de audioboodschappen zijn, omdat hij kamikaze Najim Laachraoui kende en de tussenkomst van El Makhoukhi dus niet noodzakelijk was. Die tweede had zich nog niet geëngageerd.

Ook de piste als zou Bayingana Muhirwa de wapens van de terreurcel op de vooravond van de aanslagen hebben verplaatst, mag volgens hen "terug in de hoed". "Het wordt geponeerd zonder ook maar één bewijs aan te brengen", aldus Juliette Lurquin. Ten slotte onderstreepten de advocaten dat Bayingana Muhirwa nooit een voet in de Max Roosstraat heeft gezet.

13.14 uur: Piste dat Hervé Bayingana Muhirwa wapens zou hebben verplaatst "mag weer in de hoed"

Vader Vincent en dochter Juliette Lurquin, de advocaten van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa, hebben de piste als zou hun cliënt de wapens van de terreurcel op vooravond van de aanslagen verplaatst hebben, afgedaan als een "oude piste" die als een "konijn uit de hoed" verscheen op het einde van het requisitoir van het openbaar ministerie.

Een advocaat van de burgerlijke partijen voerde eveneens aan dat medebeschuldigde Bilal El Makhoukhi, die toegaf dat hij de wapens verborg, dat niet alleen kan gedaan hebben, omdat hij een been verloor in Syrië. Maar volgens Vincent Lurquin gaat het om niet meer dan een hypothese en is er geen bewijs dat boven redelijke twijfel verheven is. Hij voerde aan dat de burgerlijke partijen, anders dan het parket, de vraag openlieten of zijn cliënt de wapens hielp verbergen. "Als het parket en de burgerlijke partijen clashen, dan weet je dat het konijn weer de hoed in kan", aldus de strafpleiter.

Dochter Juliette Lurquin borduurde daar nog op voort. Zij omschreef de hypothese als "slecht metselwerk waarop geen baksteen gelegd kon worden". Daarvoor verwees ze onder meer naar de verklaringen van El Makhoukhi, waarin hij aangaf dat hij niet wou lossen bij wie hij de wapens had achtergelaten "omdat hij niemand wou meeslepen in de beschuldigdenbox of de gevangenis".

Dit terwijl Bayingana Muhirwa reeds in de box zit. Daarnaast stond in een bestand dat werd aangetroffen in de pc van de Max Roosstraat en dat nog werd geconsulteerd de avond voor de aanslagen dat "het probleem van de wapens" nog geregeld diende te worden. En dit op een tijdstip nadat Bayingana Muhirwa volgens het openbaar ministerie de wapens ergens zou hebben afgeleverd.

"Het wordt geponeerd zonder ook maar één bewijs aan te brengen", besloot Julliete Lurquin. "De enige redenering is: Hervé heeft een wagen en is een vriend van El Makhoukhi, maar hij is niet de enige die El Makhoukhi rondvoert en we weten dat sommige broers ook niet konden worden geïdentificeerd. Als de taxichauffeur die de drie kamikazes naar de luchthavan van Zaventem had gevoerd niet spontaan naar voren was getreden, dan zouden ze dat Hervé ook in zijn schoenen schuiven."

11.57 uur: Lurquin: 'Oorstokjesgate' bewijst niet dat Bayingana Muhirwa in de Max Roosstraat was

Dat het DNA van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa werd teruggevonden op een oorstokje en een trainingsbroek in het safehouse in de Max Roosstraat, bewijst helemaal niet dat hij ook in dat appartement was.

Dat zei zijn advocaat Juliette Lurquin donderdag op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016.

Volgens het openbaar ministerie is het bewezen dat Hervé Bayingana Muhirwa in de Max Roosstraat was, het appartement waar de bommen voor de aanslagen werden gemaakt, omdat zijn DNA gevonden werd op de twee objecten. Op het oorstokje werd ook het DNA van Mohamed Abrini gevonden, op de broek zat ook het DNA van Abrini en Bilal El Makhoukhi.

Lurquin stelde echter dat dat DNA enkel aantoont dat Bayingana Muhirwa Abrini en El Makhoukhi elkaar kenden, wat Bayingana Muhirwa nooit ontkend heeft. Hij gaf vanaf dag één toe dat hij Abrini en Krayem voor en na de aanslagen onderdak bood, en El Makhoukhi is zijn jeugdvriend.

De advocate kwam uitgebreid terug op de kwestie van het oorstokje, waarvan enkel de uiteinden zijn geanalyseerd terwijl je een oorstokje vasthoudt aan het stokje. "Het was te duur om heel het stokje te analyseren, zeiden ze. Maar met wie lachen ze eigenlijk? Ze hadden de redelijke twijfel kunnen wegnemen en ze hebben dat niet gedaan", aldus Lurquin.

Bovendien werd het stokje gevonden in een vuilniszak en werden andere voorwerpen in de zak niet geanalyseerd. "We zijn akkoord over vier elementen: Bayingana Muhirwa en Abrini woonden samen in de Tivolistraat, Abrini ging vervolgens naar de Max Roosstraat, het DNA van Bayingana Muhirwa werd enkel verplaatsbare objecten gevonden en we weten niet waar hij ze heeft aangeraakt", aldus Lurquin.

Ook het DNA op de trainingsbroek van maat XXL, een "wending in oorstokjesgate", bewijst niets, aldus Lurquin. "Het parket zegt dat hij die broek droeg om zijn lichaamsbouw te verstoppen. Maar waarom zou hij dat doen, hij wordt niet gezocht?", aldus Lurquin. "Het gaat hier letterlijk om een beschuldigde een te groot pak aanmeten."

Ze toonde vervolgens aan hoe de broek symbolisch gezien kleiner wordt als je naar de elementen kijkt in het dossier. "Het gaat hier opnieuw om gemengd DNA, wat de maat al doet afnemen van XXL naar XL. Het was een verplaatsbaar object dat in een zak werd gevonden: de maat krimpt naar L. En Abrini heeft toegegeven dat een t-shirt die ook in die zak zat van hem was. Zo komen we aan maatje M, de maat van Bayingana Muhirwa, en blijft er van de trainingsbroek niet veel over."

Lurquin benadrukte nog dat geen enkele andere beschuldigde aangaf dat Bayingana Muhirwa in de Max Roosstraat zou zijn geweest. Krayem en Abrini gaven aan dat ze door hem in een andere straat werden opgewacht. "En waarom zouden ze iemand die maar op 15 maart opduikt in het dossier het appartement laten zien waar de TATP wordt gemaakt? Wat zou er gebeuren als hij zou worden opgepakt of zou panikeren?", aldus Lurquin, die erop wees dat zelfs Salah Abdeslam niet op de hoogte was.

11.37 uur: Verdediging Hervé Bayingana: "Er was dictator Amin Dada, maar er was geen Amine Doudou"

Advocaat Vincent Lurquin heeft donderdag op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 ontkend dat beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa de 'Amine' is uit de audioboodschappen.

"Er was een dictator die Amin Dada (de Oegandese ex-president, nvdr) heette, maar er was geen Amine Doudou", zei Lurquin, verwijzend naar koosnaampje 'Doudou' waarmee zijn familie hem aansprak.

In twee audioboodschappen op de laptop die de terreurcel achterliet in een vuilzak op de stoep voor het safehouse in de Max Roosstraat in Schaarbeek is sprake van een nieuwe 'broer', Amine, die trouw gezworen had en de groep had geholpen. Die Amine was aangebracht door Abu Imrane, oftewel Bilal El Makhoukhi, boezemvriend van Bayingana Muhirwa.

Lurquin wees erop dat het parket zijn cliënt 'Amine' noemt, maar hij zei dat het evengoed 'Jefke van Laken' had kunnen zijn. Een van de belangrijkste aanwijzingen dat hij Amine is, zijn de verklaringen van beschuldigde Osama Krayem.

Die verklaarde onder meer dat de man met zwarte huidskleur bij wie hij verbleven had 'Amine' heette. Maar Lurquin zei dat het moeilijk te verifiëren valt, aangezien Krayem (die Lurquin ook nog heeft verdedigd) zich sinds de start van het proces beroept op zijn zwijgrecht.

Daarnaast noemde ook Abrini hem Amine, maar die was minder constant in zijn verklaringen. Zo zei hij in één verhoor dat hij en Krayem hem aanvankelijk 'Amine' noemden, maar in een later verhoor dat hij het van de politie had gehoord dat hij zo werd genoemd.

"Er is geen bewijs dat boven redelijke twijfel verheven is", besloot Lurquin. Hij verwees ook naar de verschillende getuigen op het proces, vrienden en familie, die hem aanspraken met zijn naam als bekeerling, Abdelkarim, of met zijn koosnaampje, Doudou.

"Er was een dictator die Amin Dada (de Oegandese ex-president, nvdr) heette, maar er was geen Amine Doudou", zei Lurquin.

10.24 uur - "Het zal lang duren, maar alles zal goed verlopen"

Volgens de huidige planning zal de jury eind volgende week in beraad gaan. Dat houdt in dat ze op een bepaalde locatie zullen worden opgesloten tot er een beslissing is én een motivering voor die beslissing. "Die beraadslaging kan meerdere dagen duren, misschien zelfs meerdere weken. En dit zonder enig contact met de buitenwereld", waarschuwde Massart.

Ze raadde de juryleden dan ook aan voldoende mee te nemen in hun valies, al zal er ook in een wasdienst worden voorzien. Daarna wees ze de juryleden erop dat het minste contact met de buitenwereld aanleiding kan zijn voor een procedurefout waardoor het proces, dat al zeven maanden duurt, in gevaar wordt gebracht.

De jury en rechters zullen onderverdeeld worden in drie groepen: de twaalf effectieve juryleden en de drie rechters vormen een eerste groep, de twee plaatsvervangende rechters gaan apart in afzondering, en ten slotte vormen ook de zestien plaatsvervangende juryleden een aparte groep.

Die laatste twee groepen werd aangeraden "iets mee te nemen om zich bezig te houden", aangezien zij zullen moeten wachten. Maar, stelde Massart, ze moeten in het achterhoofd houden dat ook hun rol "essentieel" is. Indien er ook maar iets gebeurt met een rechter of jurylid, moeten zij namelijk inspringen.

De eerste groep zal volgens Massart "de tijd niet zien passeren". Al nemen ook zij best iets mee om zich bezig te houden voor wanneer de rechters de motivering moeten uittypen. Massart raadde hen ook aan om "achteraf slaap in te plannen".

6.18 uur - Pleidooi advocaten Bayingana Muhirwa

De Rwandees Hervé Bayingana Muhirwa verschafte beschuldigden Osama Krayem en Mohamed Abrini onderdak vlak voor en na de aanslagen. Hij ontkent wel dat hij de 'Amine' is uit de audioboodschappen die aangetroffen werden in de laptop die de terreurcel achterliet in een vuilzak in de Max Roosstraat in Schaarbeek.

Over die 'Amine' zei kamikaze Najim Laachraoui dat hij de groep had geholpen en trouw gezworen had aan terreurgroep IS.

Volgende week maandag pleit vervolgens de verdediging van Smail Farisi, dinsdag is het aan die van Ibrahim Farisi.

Na het korte laatste pleidooi gaat het dinsdag ook over de vragenlijst waarover de jury zich moet buigen tijdens de beraadslaging. Dinsdagnamiddag of woensdagochtend kunnen vervolgens de replieken van start gaan, waarna de beschuldigden het laatste woord krijgen. Daarna kan de jury in beraadslaging gaan.