Dikke Beuk gaat vier generaties terug

Waarom de situering van die boom zo belangrijk is, maakt een stukje geschiedenis duidelijk. Nabij de gemeentegrens tussen Jette en Wemmel stond gedurende twee eeuwen op hoogtepunt 82 een Dikke Beuk. Hij had de vorm van een luchtballon, vandaar zijn Franse koosnaampje Arbre Ballon. Van aan de Congreszuil in de Koningsstraat en het Justitiepaleis was het monument aan de stadseinder te zien. Ooit had onze tweede koningin Maria-Hendrika er een kapel bij laten optrekken, als herinnering aan haar gestorven zoontje Leopold.

De boom was een paar keer het slachtoffer van vandalenstreken: open wonden bewezen dat hij in brand werd gestoken. De laatste aanval dateerde van 21 juni 1909, waarna de boom nog enkele jaren de kruin in de hemel hield. Bij een zware storm op 12 mei 1912 knakte de reus. In het gemeentehuis van Wemmel wordt een schijf uit de eeuwenoude stam bewaard (zie foto). Een ander exemplaar zou de Kruidtuin bezitten.

Beukenzoon

Snel werd werk gemaakt van de aanplanting van een nazaat, afkomstig uit het Zoniënwoud. Die werd op dezelfde site met aanzienlijke volkstoeloop ingehuldigd op 15 juni 1913. De aanleg van de Dikke-Beuklaan naar het nieuwe universitair ziekenhuis van de VUB in Jette maakte dat de erfgenaam in een smalle middenberm kwam te staan.

Dat was niet bevorderlijk voor zijn gezondheid: de verkeersoverlast tastte de beukenzoon aan. In 1982, na zeventig jaar groeien, moest de boom geveld worden, omdat hij ‘een gevaar voor de auto’ was.

Ook dan stuurde de overheid aan op een nieuwe getuige voor de toponymische naam Dikke Beuk. De derde generatie was afkomstig uit de serres van de stad Brussel in Sterrebeek en werd twee jaar later met veel feestgedruis geplant door Brussels minister Cécile Goor-Eyben (PSC), en partijgenoot en burgemeester Jean-Louis Thys (PSC). RTBF zond de dansleute zelfs uit.

De jonge spruit stond nu een eind verder, op de middenberm van de Dikke-­Beuklaan, tachtig meter voor het schooltje Prés Verts. Geen cadeau voor de mannen van de Groendienst van Jette: ze hadden alle moeite om de boom met bemesting en verzorging in leven te houden.

Inmiddels kwam een volgende rampspoed voor de familie Dikke Beuk aangewaaid: de definitieve aanleg van tramlijn 9 in mei 2015. Oorspronkelijk zou de derde generatie Dikke Beuk niet moeten sneuvelen voor de vernauwing en hertekening van het auto- en tramcirculatieplan, oordeelde Brussel Mobiliteit. Maar het liep anders: uiteindelijk vond men het in overleg met de MIVB, toch wenselijk om een kapvergunning voor een zogenaamde ‘significante’ boom bij de gemeente aan te vragen. Die werd afgeleverd.

Pascal Bel van de technische dienst Stadsaanleg in Jette zag het kap- en vervangingsproces en stoemelings gebeuren. Ook Annemie Maes (Groen) bleek niet op de hoogte van de historische kap van de Dikke Beuk na 32 godvruchtige jaren. Hoe dat kon? Dat blijkt een mysterie.

Pascal Bel zag meerdere bomen sneuvelen voor de tramwerken. De Dikke Beuk was bij het laatste konvooi dat werd afgevoerd: geveld op 3 oktober 2016, noteerde Bel in zijn dagboek. “Vier maanden later, op 8 februari 2017, passeerde ik met de bus en zag ik iets na de middag een nieuwe boom met wortelzak liggen op de berm. De volgende ochtend lag hij er niet meer. Hij moet dus op 8 februari na 13 uur zijn geplant, gewoon tussen twee platanen bij het hoefijzervormig plantsoen boven de Jean Neybergh­laan.”

Om de bastaard-achterkleinzoon te vinden: hij staat in het verlengde van het stenen monument in het plantsoentje van de Dikke-Beuklaan, alweer op een nieuwe berm van de laan, die hem amper twee meter grond langs beide zijden gunt.

Johan Van Laer, ombudsman van Tram 9, kent het verhaal. “We kregen de nodige vergunningen om de boom te kappen, zodat de werf op schema kon blijven. Bedoeling was om op vraag van de gemeente iets feestelijks te bouwen rond de verplanting.

In februari 2017 was het kabinet van vervoersminister Pascal Smet (SP.A) met het dossier bezig, maar de aannemer van de werf gaf de opdracht om de boom te planten aan een onderaannemer, die de klus klaarde.”

Hoe gezond die boom is? Waar hij gekweekt werd? Of het naamlintje ooit een gedenkplaat wordt? En of en wanneer de jeugdige Dikke Beuk van de vierde generatie een doopviering krijgt, kan noch de gemeente, noch de minister bevestigen.

Gelukkig getuigt een anonieme Wemmelaar met ‘groen hart’, dat hij stiekem een schijf van de omgehakte vader (1984-2016) heeft gezaagd. “Om cadeau te doen aan de gemeente Wemmel, zodat die naast zijn voorouder kan rusten.”