Nog altijd geen windmolen in Brussel: 'Iemand moet de spits afbijten'

Sinds 2014 ligt er een studie naar de mogelijkheden van windenergie in Brussel. Intussen werden er concrete projecten aangekondigd. Toch staat er vandaag nog nergens in de stad een operationele windturbine. “Iemand moet de spits afbijten,” zegt Mark Runacres, professor stromingsmechanica aan de VUB.

De VN-klimaattop in Glasgow is volop bezig. De deelnemende landen proberen er hun energiedoelstellingen bij te stellen om zo tot een verdere reductie van de CO2-uitstoot te komen. Meer energie uit hernieuwbare bronnen is daarbij het streven.

In Brussel liggen er volop zonnepanelen op de daken, maar de mogelijkheden van windenergie worden amper benut.

“Logisch,” zegt professor Runacres. “Er zijn in de stad veel meer daken met zon dan met wind. Het windaanbod is een belangrijke factor in de productie van windenergie. Grote wind, zoals aan de Noordzee, heb je niet in de stad. Door de bebouwing is de wind hier vaak verstoord en zwak.”

Kleine turbines

Toch zijn er interessante mogelijkheden voor windenergie, zo blijkt uit de studie die hij in 2014, op vraag van Leefmilieu Brussel, realiseerde. “Voor grote windturbines is er nauwelijks plaats in de stad. Daarom hebben we geëxperimenteerd met kleine exemplaren op hoge gebouwen. Als een kleine, goedwerkende windturbine geplaatst wordt op een gebouw dat voldoende uitsteekt boven zijn omgeving, dan kan die genoeg energie produceren zodat het een rendabele investering wordt.”

De totale hoeveel elektriciteit die in een stad als Brussel met windturbines zou kunnen opgewekt worden, blijft nochtans bescheiden, zegt Runacres. “Als we een duizendste van de energiebehoefte van de stad via windenergie zouden kunnen voldoen, zou dat al een enorme prestatie zijn. Je moet weten, Brussel is een dichtbevolkte, zeer actieve stad. De hoeveelheid benodigde watt per m2 is enorm. Ook als je de hele stad vol legt met zonnepanelen kom je er niet. Geen enkele duurzame energiebron zal voldoende zijn om in de eigen energiebehoefte te voorzien.”

Toch vindt Runacres het absoluut de moeite waard om te investeren in kleine windturbines bovenop de daken van de stad. “Je haalt de elektriciteitsfactuur van de mensen die er gebruik van kunnen maken naar beneden. Zeker met de huidige energieprijzen is dat niet onbelangrijk.”

Maar voor Runacres is er ook een educatieve reden. “Windturbines maken, veel meer nog dan zonnepanelen, aanschouwelijk dat elektriciteit moet worden opgewekt en niet zomaar uit het stopcontact komt, zoals sommigen lijken te denken. Zo creëer je bewustwording bij de mensen, meer bepaald dat duurzame energie zonder de aanwezigheid van soms hoge windmolens niet mogelijk is, dat duurzame energie dus plaats inneemt in het landschap, dat je dat niet in een hoekje kan wegsteken. Die bewustwording is nodig. We doen het op energievlak al wel wat beter dan een tijdje geleden, maar als je kijkt hoe groot de uitdagingen zijn, staan we nergens.”

Spits afbijten

Waarom er dan nog geen operationele windmolens staan in de stad? “Voor een pilootproject moet je iemand hebben die enthousiast is om het te proberen. Er zullen er in Brussel nooit honderd windturbines neergezet worden, wel een aantal. Maar iemand moet de spits afbijten, dan zullen de anderen wel volgen.”

De afgelopen jaren werden er wel al enkele projecten gelanceerd. Zo kondigde het bedrijf Amaay in 2015 aan drie windturbines te zullen installeren aan de winderige Naamsepoort. Daar werd nadien echter nog weinig over vernomen. Ook de FOD Pensioenen wilde op de Zuidertoren - een fantastische plek volgens Runacres - een windturbine plaatsen. De FOD kreeg hiervoor een vergunning, er volgde een aanbesteding, maar uiteindelijk raakte ook dit project in het slop. In Anderlecht werd enkele weken geleden een experimentele windturbine van het bedrijf Sonaca geïnstalleerd op het dak van het Marius Renard-gebouw, maar dat is voorlopig nog een test.

'Verslag is ergens blijven steken'

Zelf nam de Brusselse overheid tot hiertoe geen initiatief voor een pilootproject. Na de haalbaarheidsstudie in 2014 vroeg Leefmilieu Brussel vijf jaar geleden wel nog aan het team van Runacres om een kader uit te tekenen zodat de markt de spelregels voor het plaatsen van windturbines zou kennen. “We hebben dat kader uitgetekend, maar ons verslag is naderhand ergens blijven steken.” Een officieel kader is er vandaag dan ook niet.

Tenslotte nog dit: het plan van Coca-Cola en Luminus om vlakbij de Ring in Anderlecht de eerste grote windmolen (150 meter) neer te zetten, kreeg dit voorjaar een negatief advies van de overlegcommissie.

In een eerdere versie, die ook in het Magazine verscheen, stond dat de plannen voor een windturbine op het Marius Renard-gebouw nog niet geconcretiseerd werden.