De Brusselse begroting: een dreigend failliet

Maandag heeft Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zijn septemberverklaring uitgesproken. De Vlaamse begroting is afgeklopt. De Vlaamse regering zet er de lijnen mee uit voor 2022. Brussel zal nog enkele weken moeten wachten, maar het is nu al zeker dat de begrotingscontext in dat Gewest veel minder rooskleurig is.

Brussels minister van Begroting Sven Gatz (Open VLD) heeft eerder al laten weten dat er een gat zal moeten worden dichtgereden van 350 miljoen euro. Dat is veel, op een budget van om en bij de 6 miljard euro, maar lijkt behapbaar. Gatz is alvast optimistisch. Door investeringen meer te spreiden in de tijd zou de oefening snel gemaakt kunnen worden.

Tenminste als de groene en rode coalitiepartners daartoe bereid zijn. Met het oog op de verkiezingen van 2024 zullen die volgend jaar en in 2023 zeker met een aantal verwezenlijkingen willen uitpakken. De begrotingsdiscussies zitten dan ook muurvast. Maar goed, dat behoort eigenlijk tot de normale politieke geplogenheden in de herfst. Half oktober is de ultieme deadline.

De bedreiging zit veeleer op andere fronten. Er zijn er zeker drie. Ten eerste is er de plaats van Europa in Brussel. Uit een interessante studie afgelopen weekend bleek hoeveel de EU bijdraagt aan de Brusselse economie. De toegevoegde waarde vanuit de Europese instellingen voor de Brusselse economie bedraagt maar liefst een kwart. In aantal jobs gaat het over één vijfde. Dat is enorm. Het venijn zit ‘m in de staart. De onderzoekers waarschuwen voor een krimp in die Europese bijdrage voor de Brusselse economie. Reden: het telewerk dat steeds meer ingang zal vinden in de Europese instellingen. Ze manen de Brusselse overheid aan om daarop te anticiperen.

En dan is er de corona-epidemie zelf. Die heeft diep gesneden in de Brusselse economie, die het onder meer van zakentoerisme moet hebben en waar de eventsector een belangrijke rol speelt. De vaccinatiecijfers in de hoofdstad zijn dermate slecht dat Brussel ongetwijfeld nog even zal moeten wachten voor die sectoren echt weer op gang komen. En ook dat is geen goed nieuws voor de Brusselse cijfers.

En dan komen we zo vanzelf bij de derde bedreiging: de concurrentie met de andere gewesten. Brussel heeft altijd relatief goed standgehouden in de ratrace tussen de gewesten, die een federalisme altijd wel met zich meebrengt. Zeker, er is een verarming van de bevolking, maar het Brussels Gewest is nog altijd goed voor een flink deel van het Belgische BBP. Het probleem is wel al een hele tijd om de middenklasse in de stad te houden. Die is belangrijk om het fiscale draagvlak voldoende groot te houden.

Maar dat wordt steeds moeilijker. En ook vandaag is de situatie niet echt hoopgevend. De Vlaamse regering heeft zopas een forse verlaging aangekondigd van de registratierechten voor de gezinswoning. Van 6 procent naar 3 procent. Tegenover de 12 procent die Brussel hanteert is dat een énorm verschil, zelfs met de korting die je in Brussel krijgt. Dat betekent dat een woning kopen in Vlaanderen fiscaal veel gunstiger wordt dan in Brussel. Probeer dan maar eens de gezinnen in Brussel te houden.

Het zijn drie externe factoren die het Brussels begrotingswerk steeds moeilijker zullen maken de komende jaren. En er is tot slot nog een factor eigen aan het Brusselse regeerwerk zelf. Het Brussels Gewest heeft onder de vorige minister van Begroting Guy Vanhengel (Open VLD) jarenlang de hand stevig op de knip gehouden. Het gaf geloofwaardige begrotingen, waarbij inkomsten en uitgaven tamelijk in evenwicht werden gehouden.

Drie à vier jaar geleden, voor corona, heeft de Brusselse regering de teugels gevierd. De gecumuleerde schuld is intussen opgelopen tot zes miljard euro en zou zelfs tien miljard bedragen in 2024. Als de schuld torenhoog is, de uitgaven de pan uit swingen (door een steeds armere bevolking) en de inkomsten dalen (door het vertrek van de middenklasse), dan ziet een klein kind wat er gebeurt: het Brussels Gewest houdt het hoofd niet meer boven water.

Iedere politicus hoopte dat, als corona voorbij is, er snel weer normaal geregeerd kan worden. Maar in Brussel moeten ze, zo valt te vrezen, aankijken tegen een aartslelijk gedrocht. Dat van het dreigende failliet.