Standpunt BDW: Toekomstige ex-gevangenissen als uitdaging

"Een wijk met een mengeling van historische gebouwen - neotudor, neogotiek en Brabantse stijl - én hedendaagse architectuur. Een wijk met woningen, een of meerdere scholen, een zorgdorp en - waarom niet - kunstenaarsateliers en galerijen." Danny Vileyn zou wel weten wat aanvangen met de gevangenissen van Sint-Gillis en Vorst.

De erfgoedvereniging Pétitions-Patrimoine wil dat (een deel van) de gebouwen van de gevangenissen van Vorst, Sint-Gillis en Berkendael beschermd wordt. Pétitions-Patrimoine lanceert daartoe een petitie. En dat is uitstekend nieuws. Volgende maand moet de federale regering immers beslissen wie de nieuwe supergevangenis in Haren mag bouwen, en de discussie over de toekomst van de huidige gevangenissite op de grens van Vorst, Sint-Gillis en Elsene mag nu toch wel losbarsten. Want: hoe belangrijk het behoud van het patrimonium ook, de snelle vertimmering van de gevangenis tot een nieuwe woonbuurt is even belangrijk.

Hoeveel panden op de negen hectare grote site de moeite waard lonen om te behouden is moeilijk te zeggen. Een gevangenis loop je niet zomaar in en uit. Maar de boel zonder meer platgooien is geen optie. De gevel in neotudorstijl van de gevangenis van Sint-Gillis laat dat alvast zien. Bovendien heeft de private sector ondertussen de waarde van het erfgoed moeten erkennen. Het volstaat om af en toe op de vastgoedwebstek Immoweb te kijken. Dezer dagen staan er in de industriegemeente Boom bijvoorbeeld lofts te koop in de voormalige Paterskerk.

De voorbije kwarteeuw heeft het Gewest nieuwe wijken laten optrekken op de sites van de kazernes en het voormalig Militair Hospitaal. Uit die ervaringen moeten het Gewest en de betrokken gemeenten lessen trekken. Eén: de herurbanisatie heeft veel te lang geduurd. Twee: er werd veel te veel afgebroken - het voormalig Militair Hospitaal is er een voorbeeld van. Drie: architecturaal zijn ze niet allemaal even geslaagd. En dat is een understatement.

Nu Charles Picqué (PS) binnenkort minister-president af is, en hij als burgemeester van Sint-Gillis nauw wil samenwerken met buurgemeente Vorst, kan hij zich op de kwestie gooien. Een wijk met een mengeling van historische gebouwen - neotudor, neogotiek en Brabantse stijl - én hedendaagse architectuur. Een wijk met woningen, een of meerdere scholen, een zorgdorp en - waarom niet - kunstenaarsateliers en galerijen. We spreken immers over Sint-Gillis. En een duurzame wijk, want gebouwen renoveren in plaats van ze af te breken is een basisvoorbeeld van duurzaamheid. Zo komen jonge ambachtslui ook aan hun trekken.

Naast een helder en ambitieus project moet ook een geloofwaardige financiële constructie op het getouw gezet worden. De overheid als bouwheer is geen optie, alles aan de privé overlaten is dat evenmin. Het woord is aan de creatievelingen. Community Land Trust - scheiden van eigendom grond en woning - is alvast een voorbeeld.