Burgemeester Philippe Close, voortrekker qua sociale media

Brussels burgemeester Philippe Close (PS) beantwoordde maandagavond voor de zevende keer live vragen op Facebook. Daarmee is hij in België een pionier. "In het licht van de huidige pandemie wordt de vraag hoe je groepen aanspreekt die je niet of nauwelijks via de traditionele media bereikt natuurlijk des te prangender", zegt sociale media-expert Ike Picone (VUB).

Het was een naar eigen zeggen teleurgestelde Brusselse burgemeester die maandag om twintig voor zes plaatsnam voor zijn beeldscherm voor een Facebook Live. Close zei er alles aan gedaan te hebben om de Zuidfoor te kunnen laten plaatsvinden. Maar door de heropflakkering van het coronavirus en de extra maatregelen kon hij niet anders dan de foor schrappen. "Moeilijke beslissingen nemen in het belang van de volksgezondheid is mijn job", zei de burgemeester, wiens blauwe kostuum en goudkleurige achtergronddecor het plaatje een ietwat presidentiële, 'Macroniaanse' allure gaven.

Sinds het begin van de coronacrisis en de confinement die daarmee gepaard ging, richt burgemeester Close zich bijna elke week rechtstreeks tot de inwoners van zijn stad. In Facebookvideo's rond de Vlaamse en nationale feestdag (37.000 kijkers versus 31.000), wegpiraten (14.400 kijkers) of de heropening van het Atomium (13.800), maar ook al een 7-tal keer via Facebook Lives.

Altijd antwoord

In die interactieve gesprekken kunnen burgers via chat rechtstreeks hun vragen aan de burgemeester stellen. De sessies zijn beperkt tot maximaal 50 minuten. Close belooft echter alle vragen of bekommernissen die niet aan bod kunnen komen, later via privéberichten te beantwoorden.

En dat gebeurt ook effectief, zegt Closes woordvoerster Maïté Van Rampelbergh. "Daar staat de burgemeester op. Altijd binnen de week ongeveer. We hebben een social media manager die in functie van het dossier overlegt met de experts op het kabinet, om te bepalen wie best kan antwoorden."

Close begon met de livesessies om "burgers ook tijdens de coronacrisis de kans te geven vragen te stellen en ze te beantwoorden", zegt Van Rampelbergh. "De sessie van maandag stond al een week gepland, maar bleek uiteindelijk toevallig goed getimed, zo net na de Nationale Veiligheidsraad en de beslissing om de Zuidfoor niet te laten doorgaan."

Een paar medewerkers zaten ook maandagnamiddag buiten beeld aan zijn zijde. Zij filteren de meest relevante berichten eruit, zodat de Brusselse burgemeester zich kan concentreren op de antwoorden. Nederlandstalige vragen worden ook in het Nederlands beantwoord. (Lees verder onder de afbeelding)

Close is met de Lives een pionier in de Brusselse en eigenlijk ook Belgische politiek. Maar hij is zeker niet de enige politicus die het directe digitale contact met de burger heeft ontdekt. Minister Bart Somers (Open VLD) deed het ook al, en op internationaal vlak houdt bijvoorbeeld Braziliaans president Jair Bolsonaro elke week een live-uitzending.

"Het is sowieso een trend dat politici nieuwe media gebruiken om een rechtstreekse relatie met de burgers te onderhouden", zegt Ike Picone, assistent-professor media en journalistiek aan de VUB, gespecialiseerd in sociale media. "Maar bij de meeste politici gebeurt dat het duidelijkst in verkiezingstijd. In die zin gebruikte het Vlaams Belang ze bijvoorbeeld digitale kanalen om een bepaald publiek te bereiken."

Zijdeur

Dat andere publiek bestaat in eerste instantie uit jongeren, zegt Picone. "Zij maken veel meer gebruik van de 'zijdeur-toegang' tot het nieuws, dat ze niet rechtstreeks via nieuwswebsites of kranten oppikken, maar via zoekmachines of de sociale media."

"Ik kan me inbeelden dat in het diverse Brussel daarnaast bepaalde bevolkingsgroepen wel de nieuwsmedia uit hun land van herkomst volgen, maar de lokale kranten en zenders niet. Ook die groepen missen politici dus als ze hun aandacht focussen op traditionele krantenartikels of tv-reportages, terwijl ze wel via sociale media te bereiken zijn. En daar speelt Close nu op een goede manier op in."

Uit onderzoek van voor de coronacrisis weten Picone en zijn collega's dat deze vorm van interactie fel geapprecieerd wordt door burgers, als ze op een oprechte en consequente manier wordt opgevolgd. "Ik hoop dat Close geen loze belofte deed rond het beantwoorden van alle vragen, want dat kan burgers heel erg teleurstellen."

Geen experiment meer

Rechts-populistische politici, zoals Bolsonaro, hebben een voortrekkersrol gespeeld in het aanwenden van de livevideo's, zegt Picone. "Zij zagen dat ze zo hun boodschap rechtstreeks zonder tussenpersonen kwijt konden, dat geen cordon sanitaire hen in de weg staat."

"Door rechtstreeks te communiceren, kunnen ze scherper uit de hoek komen. Maar nu begin je te zien dat deze livegesprekken onderdeel worden van de politieke communicatiestrategie van beleidsmakers. Het wordt er een integraal onderdeel van, het is niet zomaar een experimentje meer."

De 'zijdeur-toegang' tot nieuws wordt volgens Picone immers alsmaar belangrijker. "In Vlaanderen gebruikt intussen 70 procent die, en gaat nog maar 30 procent rechtstreeks naar nieuwswebsites, journaals of kranten."

"Als je de meerderheid wil bereiken zitten die niet meer op de traditionele media, en dat begint door te dringen in de politiek. En in een crisis als deze wordt het vraagstuk hoe de bevolking te bereiken natuurlijk des te prangender."

Als de livegesprekken om politieke beloftes of verwezenlijkingen draaien, dan mist de gebruiker natuurlijk wel de filter van de kritische journalistiek, zegt Picone. "En die hebben we in een democratie toch ook graag."

Persoonlijkheid

Maar Close is een politicus in functie, een burgemeester, en reageert in zijn livevideo's vooral op vragen of klachten over het gevoerde beleid. "En dat is boeiend om te zien", zegt Picone. "Ik ken daar niet veel andere voorbeelden van in België. Magnette en De Wever spreken elk hun eigen achterban toe, Els Ampe deed het eerder om kiezers voor zich te winnen, maar dit is toch een ander verhaal."

"In het licht van de huidige pandemie lijkt dit toch veel meer ingegeven door het verlangen om groepen te bereiken die moeilijk bereikbaar zijn. Dat de burgemeester van Brussel daarin het voortouw neemt, valt toe te juichen. En daar speelt de persoonlijkheid van Philippe Close wellicht ook een rol in."