Brusselse hulpbisschop over zijn ontmoeting met paus Benedictus: 'Straf souvenir'

Jean Kockerols werd in 2011 tot Brussels hulpbisschop gewijd door de op zaterdag gestorven paus Benedictus XVI. "Toen ik werd voorgesteld keek hij mij aan, en zei hij: ‘Ah, gij zijt van Brussel, waar er zoveel problemen zijn.' Ik stond met een mond vol tanden."

De Duitse paus Joseph Aloisius Ratzinger, of Benedictus XVI is zaterdag 31 december overleden op 95-jarige leeftijd. De begrafenis vindt volgende donderdag plaats, maar zijn lichaam wordt vanaf vandaag opgebaard in de Sint-Pietersbasiliek in Rome.

U hebt paus Benedictus XVI ooit persoonlijk ontmoet, niet?
Jean Kockerols: "Klopt, ik werd door hem benoemd. Alle nieuwe bisschoppen worden bij aanvang van hun mandaat uitgenodigd naar Rome voor een korte opleiding. Op het einde van die week wordt iedereen vervolgens voorgesteld aan de paus. Bij mij was dat in september 2011."

Hoe blikt u op dat moment terug?
Kockerols: “Toen het mijn beurt was, keek Benedictus mij aan, en zei hij: ‘Ah, gij zijt van Brussel, waar er zoveel problemen zijn.’ (lacht).

“Ik had dat helemaal niet verwacht. Ik stond met een mond vol tanden en wist niet hoe ik moest reageren. Ik nam daarop zijn handen vast en zei: ‘Heilige Vader, bid voor ons.’ Hoewel kort van duur was ik sterk onder de indruk van die ontmoeting. Ik vind het een straf souvenir. Naderhand denk ik dat hij verwees naar de politieke situatie (België verbrak in 2011 het record van de langste regeringsformatie, red.). Die quote over Brussel woog lang op mij, en vormde ook de toon van mijn eerste jaren als hulpbisschop.”

Benedictus stond bekend om zijn conservatievere standpunten. Correct?
Kockerols: "Ik vind het altijd gevaarlijk om een etiket op mensen te plakken. Ik denk niet dat hij per se conservatief was. Hij was iemand die wees op de gevaren en dubbelzinnigheden van een aantal trends in de maatschappij. Ik denk eerlijk gezegd dat zijn opvolger, de huidige paus Franciscus, over een aantal zaken hetzelfde denkt, maar die krijgt een ander etiket omdat hij ergens sympathieker oogt.

“Er is controverse geweest toen hij een uitspraak rond de islam zou hebben gedaan (Hij zou migratie van moslims ooit getypeerd hebben als een "langzame zelfmoord van Europa", red.). Maar dat werd toen helemaal uit zijn context getrokken. Dat was niet zijn mening, maar een citaat. Op een aantal vlakken was hij inderdaad behoudsgezind, maar dat is geen conservatisme. Hij was iemand die veel nadacht en ook de gelovigen vroeg om na te denken."

Er was toch ook een relletje toen hij een bisschop verdedigde die een verkracht 9-jarig meisje had geëxcommuniceerd omdat zij een abortus had ondergaan?
Kockerols: "Ik denk niet dat hij dat letterlijk zo zei. Misschien waren het eerder mensen uit zijn omgeving. Niet alles wat het Vaticaan communiceert, zijn de exacte woorden of gedachten van de paus. Iets waarmee ook Franciscus worstelt. Het Vaticaan is de paus niet, en de paus is niet het Vaticaan."

Wat met zijn nazi-verleden?
Kockerols: “Als 20-jarige in nazi-Duitsland kon je dat bijna niet vermijden. Hij moest in het leger en koos voor het luchtafweergeschut. Veel viel er niet te kiezen, in die tijd. Zijn familie was heel katholiek en heeft vóór de oorlog nooit deelgenomen aan nazibetogingen of wat dan ook. Hij was helemaal geen nazipaus.”

Hoe moet de wereld Benedictus herinneren?
Kockerols: “Als iemand die een eigen kleur gaf aan zijn opdracht als bisschop van Rome. Hij heeft de moed ook gehad om de opvolger van Johannes Paulus II te worden, een heel sterk figuur. Benedictus deed wat hij kon, en deed wat hij meende te kunnen en te moeten doen."

“Hij heeft daarna ook de moed getoond om te zeggen: het gaat mijn petje te boven, ik denk dat anderen het moeten overnemen (Paus Benedictus trad af in 2013, red.) Ik beschouw dat als een moedige beslissing.”

Gaat u hem een laatste groet brengen in Rome?
Kockerols: "Nee, niet iedereen kan hem gaan begroeten, anders dreigt het een overrompeling te worden. Maar kardinaal Jozef De Kesel reist naar Rome, om zijn begrafenis bij te wonen. Vrijdag houdt de Brusselse Kerk een herdenkingsviering om 19 uur. De kardinaal zal tijdens de preek het een en ander over hem kunnen zeggen."