Chemetoff: Een richtplan komt altijd te laat

De Franse architect Alexandre Chemetoff mag het richtplan voor de kanaalzone maken. Een groot visionair plan moet niet verwacht worden, wel kleine ingrepen die het geheel aan elkaar kneden.

De Fransman Alexandre Chemetoff haalde het, in een wedstrijd uitgeschreven door het Brussels Gewest, van de Belg Xaveer De Geyter en het Nederlandse bureau DeZwarteHond. Chemetoff krijgt negen maanden om zijn plannen voor de kanaalzone uit te werken.

De keuze voor de Franse architect is opmerkelijk. Chemetoff komt expliciet niet op de proppen met een groot ruimtelijk plan voor de kanaalzone, een gebied van 2.850 hectare dat zich over veertien kilometer uitstrekt en als een breuklijn door de hoofdstad loopt. "Zo'n plan belandt toch alleen maar in de lade," zegt Chemetoff. Hij stelt vast dat er al heel wat beweegt in de kanaalzone. Vastgoedontwikkelaars staan te dringen om lofts te bouwen langs het kanaal. De overheid heeft al een tijdje het belang van de kanaalzone als ontwikkelingsgebied ontdekt. Er staan tientallen projecten in de steigers, een heleboel andere zijn al afgerond.

Chemetoff stelt tegelijk vast dat de stad in crisis is, dat de werkloosheid piekt en de armoede in de kanaalzone groot is. Het is zijn overtuiging dat het beter is om met kleine ingrepen in de publieke ruimte de verschillende projecten aan elkaar te kneden. "De bakstenen zijn er al, wij moeten voor het cement zorgen. In de projecten die nu op stapel staan in de kanaalzone, is sport - om maar een voorbeeld te noemen - een blinde vlek. Het richtplan kan soelaas brengen."

Chemetoff heeft ervaring met de opwaardering van publieke ruimte in moeilijke gebieden aan de waterkant. In Nancy bijvoorbeeld legde hij langs de Meurthe watertuinen aan. Het was een gebied waar niemand naartoe wou; nu pieken de vastgoedprojecten.

Vraag is of het richtplan voor de kanaalzone niet te laat komt; heel wat ontwikkelaars hebben hun posities al ingenomen. Chemetoff vindt die vraag irrelevant. "Elk richtplan komt te laat. Stedenbouw moet rekening houden met wat er al bestaat en kan nooit in het ijle uitge­dacht worden."

De Franse architect heeft zes zones in de kanaalzone uitgepikt waar een ingreep in de publieke ruimte voor een coherent geheel kan zorgen. Het moeten testzones worden, voorbeelden voor de rest van de kanaalzone. Het gaat om Buda, Van Praet, Reders, Sainctelette, Birmingham en Biestebroek.

Hoe dat er concreet uitziet, is nog niet bekend, maar aan Buda bijvoorbeeld stelt Chemetoff vast dat het Militair Hospitaal een enorm onbenut potentieel heeft. Door het te betrekken bij de kanaalzone kan met een relatief kleine aanpassing een wereld van verschil worden gemaakt.

Ook groen terugbrengen in de grijze stad is een belangrijk element in de plannen van Chemetoff, net als burgerparticipatie. Hij stelt cartografische ateliers voor waar de bevolking zo concreet mogelijk kan aanvoelen in welke richting de plannen gaan.