© Sofei Vandenaemet
| Rond het Kanaal ontstond een hele industriezone in de 19de eeuw.
Kosmopolitisch, meertalig, kruisbestuivend: Brussel zou Brussel niet zijn zonder alle immigratiegolven uit haar geschiedenis. Dat is althans de insteek van reizend festival Made in Bruxsel. Tien avonden lang komt een ander deel van die migratiegeschiedenis aan bod. BRUZZ vraagt iedere spreker om alvast een tipje van de sluier op te lichten.
Deze vrijdag: professor Gilles Van Hamme over Vlaamse en Waalse migranten vanaf de Industriële Revolutie.
Wie het in Brussel over migratie heeft, denkt tegenwoordig vooral aan vluchtelingen uit verre landen, al dan niet op doorreis. Maar de eerste grote migratiegolf die Made in Bruxsel onder de loep neemt, kwam gewoon uit Vlaanderen en Wallonië. “Een massale toevloed, veel meer dan de migranten die Brussel vandaag ontvangt.”
Aan het woord is professor Gilles Van Hamme, docent sociale geografie aan de Université Libre de Bruxelles (ULB). Hij licht vrijdag die eerste migratiegolf toe voor de aftrap van Made in Bruxsel in de Beursschouwburg. Béatrice Delvaux praat de avond aan elkaar, een panel met onder andere Geert Van Istendael discussieert over de impact van die eerste migranten.
“De Brusselse economie nam een hoge vlucht vanaf 1850, tijdens de Industriële Revolutie. Er waren dus enorm veel nieuwe werkkrachten nodig,” legt Van Hamme uit. “Tegelijkertijd kregen de kleine boeren in Vlaanderen en Wallonië het moeilijk door de modernisering van de landbouw. Zij zijn dus massaal naar Brussel getrokken om te werken in de industrie aan het kanaal.”
Een ware bevolkingsexplosie, die zorgde voor sociale spanningen in de stad. “Niet tussen Vlamingen en Walen, zoals je zou kunnen vermoeden, wel tussen de Brusselse bourgeoisie en het werkvolk van het platteland.”
Zoals elke grote stad, had Brussel zich nooit kunnen ontplooien zonder al die migratiegolven
“De arbeiders troepten samen in het centrum van Brussel en aan het kanaal, vaak in schamele, onhygiënische omstandigheden. En dat voedde de angst van de rijke Brusselaars. Die vreesden voor een vuile banlieue. Hun reactie: de stad ‘hygiëniseren’ door grootschalige immobiliënoperaties. Daar hebben we onder meer de aanleg van de Anspachlaan aan te danken.”
Het typisch Belgische pendelen? Dat vindt hier zijn oorsprong. “Vlamingen en Walen verbieden om naar hun eigen hoofdstad te komen, ging natuurlijk niet. Dus arrangeerde de Brusselse bourgeoisie goedkope treinabonnementen en veel pendelverbindingen. Zodat die arbeiders toch maar zo veel mogelijk in hun eigen dorp bleven wonen.”
© Retroscoop
| De migratie van Walen en Vlamingen leidde tot grote immobiliënoperaties, zoals de creatie van de Anspachlaan.
“Zoals elke grote stad, had Brussel zich nooit kunnen ontplooien zonder alle migratiegolven,” betoogt Van Hamme. “Elke groeifase van Brussel, van de 19de eeuw tot nu, is gelinkt aan een periode van grote immigratie. Telkens gaat het om migranten die in Brussel het werk komen doen. Zelfs nu doen migranten vaak de jobs die anders niet ingevuld geraken, ook al is er werkloosheid.”
“De geschiedenis herhaalt zich,” stelt Gilles Van Hamme. “En toch zien we telkens weer dezelfde angsten opduiken. Zelfs al is er nooit meer zo’n grote toevloed geweest als toen met die Vlamingen en Walen.”
Voer voor discussie tijdens die eerste Made in Bruxsel. Na het debat zorgen Jan Ducheyne & Noodzakelijk Kwaad voor toepasselijke muziek, en daarna volgt de feestelijke opening met Les Fanfoireux.
Lees meer over: Brussel, Samenleving, De migratiegolven naar Brussel, Made in Bruxsel, Gilles Van Hamme, ULB, migratie
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.