Drugsgebruikersruimte Gate blaast één kaarsje uit: 'Gebruik van verslaafden neemt hier af'

Na één jaar kan drugsgebruikersruimte Gate voorzichtig een eerste balans opmaken. Op enkele kinderziektes na oogt die vooral positief. Naast een plek waar verslaafden hun drugs in een veilige en hygiënische manier kunnen gebruiken, biedt de organisatie vooral ook medische hulp. "Hier leren gebruikers beter omgaan met hun drugs."

Met Gate zag vorig jaar voor het eerst een drugsgebruikersruimte het licht in Brussel. In de buurt van het Zuidstation kunnen (zware) drugsgebruikers hun producten in een veilige setting komen gebruiken. Daarnaast wordt er ook ingezet op medische hulp en allerlei soorten begeleiding.

"De route die de gebruikers hier nemen zodra ze binnenkomen, is steeds dezelfde", zegt Bruno Valkeneers van vzw Transit, de organisatie die Gate in goede banen leidt.

"Aan het onthaal leggen mensen uit wat ze komen doen, want sommigen komen bijvoorbeeld voor medische hulp, niet zozeer om te gebruiken. Wie nog niet is ingeschreven, nemen we even apart voor een gesprek om na te gaan of de persoon aan het profiel beantwoordt."

Want enkel wie met een afgetekende drugsproblematiek kampt, kan in Gate komen gebruiken. Mildere gebruikers worden doorverwezen naar andere hulpverleningsinitiatieven.

Pseudoniem

“Onze medewerkers zijn getraind in het ontcijferen van wat drugsgebruikers zeggen, en hoe waarachtig hun woorden zijn. Zo proberen we bij een intakegesprek goed in te schatten wie met een sterke afhankelijkheid worstelt en wie dus tot ons doelpubliek behoort”, aldus Valkeneers.

Daarna worden nieuwe gebruikers door middel van een pseudoniem in de database opgeslagen.

“We vragen enkel de initialen en geboortedatum. Meer identiteitsgegevens vragen, zou contraproductief kunnen werken. Je mag niet vergeten dat het voor deze mensen vaak al een hoge drempel is om effectief naar een plek als Gate te komen. Het komt er ook op neer om een vertrouwensband te kweken met de gebruikers, want op straat overheerst angst.”

Nadat de gebruikers hun product hebben laten zien, klimmen ze naar de eerste verdieping. Opnieuw zitten enkele medewerkers klaar om de gebruikers te onthalen, waarna de ze de vraag krijgen of ze medische hulp nodig hebben. De teamleden houden via een scherm in de gaten wanneer een plek vrijkomt in de gebruikersruimte.

Hygiëne

“Het is belangrijk dat we de mensen, voordat ze gaan gebruiken, weer proberen te verbinden met medische zorg. De overgrote meerderheid kan immers niet terecht in ziekenhuizen omdat ze niet over de juiste documenten beschikken, maar de meesten zouden die stap sowieso niet zetten. Daarom herinneren we hen hier zoveel mogelijk aan de aanwezigheid van medisch personeel.”

Terug op het gelijkvloers houdt het medische team constant een oogje in het zeil in de gebruikersruimte zelf, waar al het nodige materiaal klaarligt. Het belang van steriele naalden en een hygiënische gebruikscontext kan niet onderschat worden, zegt hoofdverpleegkundige Rabia El Bouzakhi. “Zeker bij mensen die drugs inspuiten is die veilige omgeving van groot belang. Ze hebben op straat drugs gebruikt in vuile omstandigheden, kampen met ernstige verwondingen, maar staan niet altijd meteen open voor medische zorg bij ons."

"Dan is het extra belangrijk om hen hier tenminste veilig en hygiënisch te laten gebruiken. We leggen hen ook uit hoe je de naalden juist gebruikt. Het valt op hoeveel oog de gebruikers daarvoor ontwikkelen.”

Tolerantie

In Gate wordt er bovendien ook gecheckt op ziektes zoals hepatitis en hiv. Gebruikers kunnen ook de kwaliteit van hun producten laten natrekken.

Sinds het ontstaan één jaar geleden kloppen op dagbasis zo’n 120 à 140 verslaafden aan bij Gate. Vaak gaat het over crack (de rookbare vorm van cocaïne), maar ook heroïne en uiteenlopende soorten zware medicatie scoren hoog.

Voor coördinator Nicolas De Troyer vormt het stijgend aantal gebruikers in Gate voorlopig geen probleem. “We moeten wel opletten dat we een evenwicht blijven bewaren tussen het aantal mensen dat hier binnenkomt en het voorzien in kwalitatieve begeleiding. Het is niet de bedoeling om zoveel mogelijk mensen te ontvangen.”

Meer mensen betekent weliswaar een hoger risico op een overdosis. “Er is tot op heden maar één keer een ziekenwagen opgebeld. Mensen die op straat te veel gebruiken en hier even op hun effen willen komen, zien we wel vaker. Maar wie hier komt gebruiken, heeft meestal een bepaalde tolerantie opgebouwd. Overdosissen zijn dus zeldzaam, maar in ieder geval wel snel te behandelen door ons medisch team.”

Dagcentrum

Na hun gebruik kunnen Gate-bezoekers even in een zetel neerploffen of in gesprek gaan op het binnenkoertje. “Sommigen komen ook gewoon naar hier om gebruik te maken van deze ruimte. We zijn dus ook een soort van dagcentrum”, zegt Valkeneers. “Het is ook de plek om te checken wie oké is en wie te ver weg is om opnieuw op straat te laten gaan.”

In de ontspanningsruimte bestaat weliswaar de kans op een onzachte botsing. “De wereld op straat is klein, iedereen kent elkaar. Het is wel eens voorgekomen dat twee mensen die elkaar de avond voordien in slechte omstandigheden hadden gekruist elkaar hier opnieuw zien, maar echte conflicten of vechtpartijen hebben we nog niet meegemaakt."

Het volledige interieur ziet er nog hetzelfde uit als een jaar geleden. "Dat is ook een goed teken, omdat je met kwetsbare mensen werkt die vaak met mentale problemen kampen," klinkt het.

“Wie hier binnenkomt, wordt ook duidelijk gemaakt dat de drie pijlers – veiligheid, hygiëne en respect – niet zomaar holle woorden zijn”, vult De Troyer aan. “Wie zich niet aan die code houdt, mag vertrekken.” Dealen of in groep gebruiken is ook strikt verboden.

‘Niet beoordeeld’

Op enkele kinderziektes na, vooral wat betreft het managen van het stijgend aantal gebruikers, oogt de balans na één jaar Gate hoe dan ook positief.

“We merken dat mensen die naar ons komen minder beginnen te gebruiken. Op straat gaan mensen veel sneller hun drugs gebruiken uit schaamte, uit angst voor politie of omdat ze vrezen dat ze hun product kwijtspelen. Hier leren gebruikers beter omgaan met hun drugs", zegt De Troyer.

“Zodra de mensen gebruikt hebben, worden ze niet aangestaard of beoordeeld. Ze zitten in een comfortabele omgeving, met verschillende vormen van omkadering. Dat zorgt net voor minder gebruik.”

Volgens El Bouzakhi ligt er weliswaar nog veel werk op de plank. “Ik heb vijfentwintig jaar in een ziekenhuis gewerkt, maar daar ben ik nooit mensen tegengekomen die fysiek zo afgetakeld zijn als hier. Ons werk blijft dus heel belangrijk. Onmisbaar, eigenlijk.”