Grensgevallen (2): voetbalclub Union

Het Joseph Marienstadion, de thuisbasis van voetbalclub Royale Union Saint-Gilloise ligt helemaal niet in Sint-Gillis maar in buurgemeente Vorst. Sterker nog, de traditieclub heeft in haar lange bestaan nooit een officiële wedstrijd gespeeld in de thuisgemeente. Dat heeft alles te maken met plaatsgebrek.

Ici, ici, c’est Saint-Gilles! Het is een veelgehoorde kreet op de gradins van het Marienstadion, maar geografisch houdt ze geen steek. De club speelt als sinds 1919 in het Dudenpark, op het grondgebied van Vorst. En de eerste successen behaalde Union in ... Ukkel.

Union kwam in Vorst terecht na een jarenlange zwerftocht op zoek naar een geschikt terrein. “Bij de oprichting bestond de ploeg volledig uit jongeren van Sint-Gillis, vandaar de naam, maar in de eigen gemeente was toen al zo goed als geen plaats om te spelen, laat staan voor een stadion”, vertelt clubhistoricus Yves Vanackeleyen.

Aarden veld
In de prille begindagen na de oprichting in 1897 speelde Union wel enkele wedstrijden op de hoogte waar enkele jaren later een nieuw gemeentehuis zou gebouwd worden (het huidige Van Meenenplein).

Daar moeten we ons echter niet veel bij voorstellen. “Het was niet meer dan een aarden veld, waar men snel enkele doelpalen in de grond had gestampt. Er waren ook helemaal geen kleedkamers of andere infrastructuur. Voetbal was toen een nieuwe sport en de aanpak was bijzonder amateuristisch.”

Na de aansluiting bij de voorloper van de Belgische voetbalbond moest de club in elk geval op zoek naar een terrein dat aan de normen voldeed. Dat werd in eerste instantie gevonden op het middenplein van de ondertussen al lang vergeten velodroom aan de Longchampslaan (nu Churchillaan) in Ukkel.

In de jaren nadien zou de club echter nog meermaals verhuizen, eerst naar de latere locatie van het Molièreziekenhuis, daarna dieper in Ukkel. “De club moest telkens verhuizen omdat er bouwplannen waren, of omdat er zand gewonnen werd of een andere reden. Men speelde waar het mogelijk was. Dat is zoals in het zaterdagvoetbal vandaag. Veel Brusselse clubs spelen hun thuiswedstrijden in het Pajottenland of de Noordrand omdat ze dichterbij geen terreinen vinden.”

Union verwierf voor het eerst een min of meer vaste stek in wat vandaag de Joseph Bensstraat is, in Ukkel. Daar werd een eerste bescheiden stadion opgericht, maar de installaties werden al snel te klein. De club kende immers een fenomenale ontwikkeling. Amper vijf jaar na de aansluiting bij de federatie werd Union voor het eerst kampioen van België.

In de zoektocht naar een geschikte plek voor een echte voetbaltempel, viel het oog op het Dudenpark. Er werd onderhandeld met de Koninklijke Schenking, eigenaar van het park, om de grond te huren. De Eerste Wereldoorlog vertraagde de uitvoering van de plannen maar in 1919 werd het stadion ingehuldigd. In 1926 volgde een uitbreiding. Sindsdien is de constructie niet meer veranderd, enkel hier en daar verloederd, in gelijke tred met de teloorgang van de club.

Niet uniek
Het verhaal van Union is niet uniek in Brussel. Ook andere prille clubs trokken soms van de ene gemeente naar de andere in de loop van hun geschiedenis. Racing Club Brussel, een van de voorlopers van RWDM, speelde bijvoorbeeld eerst in Ukkel, om daarna te verhuizen naar Bosvoorde en uiteindelijk op de Heizel te belanden.

Overigens is de jeugdopleiding van Union nog altijd gevestigd in Ukkel en maken de jeugdploegen ook gebruik van het gemeentelijk sportcentrum Corneille Barca in … Anderlecht (Erasmus). Ook Sint-Joost, net als Sint-Gillis een kleine en dichtbebouwde gemeente, heeft sportinfrastructuur buiten de grenzen: het gemeentelijk stadion Georges Petre ligt in Evere.

De Navo is niet te vinden in Evere, maar in Haren, de Basiliek van Koekelberg ligt eigenlijk half in Ganshoren en VUB-campus Etterbeek behoort tot het grondgebied van Elsene. De grillige gemeentegrenzen zorgen in Brussel wel eens voor plaatsnaamverwarring. In deze zomerreeks gaan we op zoek naar het verhaal achter grensgevallen.